İLAHİYAT TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

İLAHİYAT TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

Özet
İlahiyat Temel Alanı, dinî ilimler, felsefe, dinî musikî, tarihsel ve kültürel yönleriyle iç içe geçmiş geniş bir disiplini kapsamaktadır. Bu alanda doçentlik unvanı almak isteyen adayların, Türkiye’deki akademik standartlar çerçevesinde hem bilimsel hem de sanatsal yönleri içeren çok boyutlu bir performans sergilemeleri beklenir. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından hazırlanarak https://www.uak.gov.tr adresinde yayımlanan 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, İlahiyat Temel Alanı’nda adayların hangi kategorilerden ne tür çalışmalar yaparak kaç puan toplamaları gerektiğini ayrıntılı biçimde açıklamaktadır. Bu makalede, “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Tez Danışmanlığı”, “Bilimsel Araştırma Projesi”, “Bilimsel Toplantı”, “Eğitim-Öğretim”, “Patent/Faydalı Model”, “Ödül”, “Editörlük”, “Sanatsal Uygulama/Etkinlik” ve “Diğer” başlıkları altında toplanan puanlama kriterleri ele alınacak; adayların nelere dikkat etmesi gerektiği, hangi noktalara ağırlık vermesi gerektiği ve doktoradan sonra en az 90 puan elde etme koşulunun önemi vurgulanacaktır. Ayrıca, dinî musikî alanından başvuranlar için getirilmiş özel düzenlemelerin yanı sıra, “tahkik (tenkitli metin neşri)” niteliğindeki kitapların puanlanma usulleri üzerinde de durulacaktır. Metnin sonunda, İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı planlayanlara stratejik öneriler sunulacaktır.

1. Giriş

İlahiyat Temel Alanı, din bilimleri, İslamî ilimler, kıraat, hadis, tefsir, kelam, İslam hukuku (fıkıh), tasavvuf, dinî musikî, din eğitimi, din felsefesi, din sosyolojisi, din psikolojisi gibi pek çok alt disiplini kapsar. Bu geniş yelpaze, akademik açıdan da çok çeşitli ve zengin bir araştırma alanı sunar. Doktora derecesini tamamladıktan sonra doçentlik unvanına başvurmak isteyen ilahiyat araştırmacıları, hem ulusal hem de uluslararası literatürde belli niteliklere ulaşmış yayınlar yapmalı; sanat-müzik boyutu olan alanlarda da icra faaliyetlerini akademik çerçeveyle buluşturmalıdır.

2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, İlahiyat Temel Alanı’nda bu zenginliğe uygun çok boyutlu bir puanlama ve değerlendirme sistemi öngörmektedir. Adayların, uluslararası dergilerde yayımlanan makalelerinden (örneğin AHCI, SSCI, ESCI, Scopus kapsamındaki), TR Dizin’de taranan ulusal dergilerdeki çalışmalarından, tez kaynaklı yayınlarından, kitap ve kitap bölümlerinden, atıflardan, tez danışmanlığından, proje katılımından, bilimsel toplantılardaki bildirilerden, eğitim-öğretim faaliyetlerinden ve hatta dinî musikî alanındaki sanatsal uygulamalardan puan toplaması mümkündür. Toplamda 100 puan elde edilmesi şarttır ve bu puanın en az 90 puanlık kısmı, doktoradan (doktora/sanatta yeterlik unvanının alınmasından) sonra yapılmış çalışmalardan gelmelidir (UAK, 2025).

Öte yandan, lisansüstü tezlerden (yüksek lisans veya doktora/sanatta yeterlik tezlerinden) üretilen çalışmalar için ayrı bir başlık (3. madde) oluşturulmuştur ve buradan alınabilecek puanlar, genel sisteme çifte sayımla dahil edilemez. Böylece, adayın tez sonrasındaki bağımsız ve özgün araştırma kabiliyetini göstermesi amaçlanmaktadır.

Bu makale, sıralanan tüm maddeleri kapsamlı biçimde ele alacak ve İlahiyat Temel Alanı özelinde kritik noktaları açıklayacaktır. Doktora sonrası yayın stratejisinde hangi yayınların öncelikli olması gerektiği, “Ulusal Makale” kategorisinde zorunlu asgari koşullar, “Kitap” kategorisinde hangi tür eserlerin yüksek puan sağladığı, “Sanatsal Uygulama/Etkinlik” başlığı altında hangi bestelerin veya konserlerin puanlanabileceği gibi sorulara yanıt verilecektir. Böylece, 2025 Mart döneminde İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapacak adaylar için kapsamlı bir rehber sunulmuş olacaktır.

2. Asgari 100 Puan Koşulu ve Doktora Sonrası Yayınların Önemi

İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu için, beyan edilen eser ve akademik faaliyetlerin toplamda en az 100 puan getirmesi gerekir. Ancak bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanı alındıktan sonra gerçekleştirilmiş çalışmalardan elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu kritere, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından alınan puanlar dahil değildir. Böylece, adayın tez sürecindeki çalışmalarının ötesinde, doktora sonrası dönemde de etkin bir akademik üretim yaptığına dair kanıt aranır.

Tek yazarlı yayınlarda yazar tam puan alırken, çok yazarlı yayınlarda puan, yazarlar arasında eşit şekilde paylaştırılır. İlahiyat alanında ekip çalışmaları az olmakla birlikte, bazı disiplinlerarası çalışmalar veya ortak proje çıktılarında birden fazla yazarın katkısı bulunabilir.

3. Uluslararası Makale

Dergilerin tarandığı indekslere göre değişen puanlama sistemi, doktora sonrası uluslararası yayınların önemini göstermektedir.

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

SCIE (Science Citation Index Expanded) veya SSCI (Social Sciences Citation Index) kapsamındaki dergilerde yayımlanan ilahiyat makaleleri, Q1: 30 puan, Q2: 20 puan, Q3: 15 puan, Q4: 10 puan şeklinde puanlanır. İlahiyat alanında genellikle beşerî ve sosyal bilimlerle kesişim noktalarında SSCI indeksli dergilerde yayın yapmak mümkündür.

3.2. AHCI

AHCI (Arts and Humanities Citation Index), ilahiyatın beşerî bilimler ayağıyla ilgili dergileri tarar. Burada yayımlanan bir makale 20 puan değerindedir. Özellikle din felsefesi, din tarihi veya karşılaştırmalı dinler alanlarında AHCI kapsamı oldukça yaygın olabilir.

3.3. ESCI veya Scopus

ESCI (Emerging Sources Citation Index) ve Scopus da uluslararası bilinirliği olan indekslerdir. Bu kapsamda yayımlanmış bir makale 10 puan getirir (UAK, 2025).

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

Yukarıda sayılan indeksler dışında kalan uluslararası indekslerde taranan makaleler 5 puan değerindedir. Bu dergiler, akademik kaliteyi korumakla birlikte, prestij sıralamasında en üst seviyede değildir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Uluslararası hakemli dergilerde editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği yayınlamak 3 puan kazandırır. Bu tür yazılar, tam makale kategorisine girmediğinden puanı düşüktür. Ancak doktora sonrası süreçte belli bir görünürlük sağlayabileceği de hatırlanmalıdır.

4. Ulusal Makale

İlahiyat alanındaki ulusal makaleler, özellikle Türkiye’deki TR Dizin kapsamındaki dergiler veya diğer hakemli dergilerde yayımlanır.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) tarafından taranan ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Doktora sonrası, a bendinden (TR Dizin dergilerinde) “üçü tek yazarlı olmak üzere ve en az iki farklı dergide” yayımlanmış en az beş yayın yapıp, ayrıca toplamda 50 puan elde etmek zorunludur (UAK, 2025). Bu kural, ilahiyat alanında ulusal yayınları desteklemeyi ve tek yazarlı çalışmaları teşvik etmeyi amaçlar.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışındaki ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 4 puan değerindedir. Bu dergilerin de hakemlik sürecini düzenli işlettiği belgelenmelidir.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

Bu tür kısa yazılar 2 puanlık değere sahiptir. Tam makale kapsamına girmemekle birlikte, doktora sonrası akademik sürekliliği göstermesi bakımından önemlidir.

4.4. Ulusal Makale Asgari Şartı ve Alternatif Yol

Ulusal makalelerle (a bendi) belirlenen “en az beş yayın ve 50 puan” koşulunu karşılayamayan adaylar, uluslararası makale kategorisindeki (1. madde a, b veya c bentleri) yayınlardan “biri tek yazarlı olmak üzere en az iki yayın” yapıp en az 50 puana ulaşarak bu eksikliği kapatabilirler (UAK, 2025). Yurt dışında ikamet eden veya yabancı uyruklu adaylar da TR Dizin alternatifi yerine, aynı sayıda uluslararası yayınla 50 puan kazanabilir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Doktora veya yüksek lisans tezine dayalı çalışmaların, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı altında toplanması ve bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilmesi, adayın tez dışındaki bağımsız araştırmalarını teşvik eder.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI makale (tezden üretilmiş): 20 puan

  • ESCI veya Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks makale: 3 puan

  • TR Dizin makale: 5 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 3 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 2 puan

  • CPCI’da yayımlanan tam metin/özet: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantılarda basılı bildiri: 2 puan

5.2. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu kategoride en az bir yayın yapmak gerekir, ancak toplamda 20 puan sınırı vardır (UAK, 2025). Ayrıca g veya h bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap veya kitapta bölüm) en fazla 5 puan alınabilir.

Tez kaynaklı yayınlar, adayın lisansüstü sürecinde elde ettiği sonuçları görünür kılar; ancak doçentlik sürecinde esas ağırlığın doktora sonrası üretilmiş yeni yayınlara verilmesi istendiğinden, bu 20 puanlık limit konmuştur.

6. Kitap

İlahiyat alanında kitap çalışmaları, özellikle Kur’an-ı Kerim’in tefsiri, hadis literatürü, İslam hukuku, kelam, tasavvuf, dinî musiki, dinler tarihi, felsefe, din eğitimi gibi konularda monografik araştırmaların sonucu olarak ortaya çıkabilir.

6.1. BKCI veya Scopus Kapsamındaki Kitap

Bu tür kitaplar 20 puan; ilgili kitaptaki bölümler ise 10 puan getirir. BKCI (Book Citation Index) veya Scopus, uluslararası tanınırlığı yüksek kitapları yansıtır.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümü

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 20 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 5 puan

Bu kategori, ilahiyat alanında sıklıkla görülen derlemeler, monografiler veya klasik metinlerin yorumları vb. için geçerli olabilir. Her ne kadar 20 puan yüksek bir değer olsa da, bir kitabın gerçek anlamda bilimsel olması ve sadece ders kitabı niteliği taşımaması gerekir.

6.3. Tahkik (Tenkitli Metin Neşri) Türünde Kitap

Bu tür çalışmalar 10 puan değerindedir. Özellikle yazma eserlerin karşılaştırılarak, farklı nüshaların mukayesesine dayalı, orijinal bir bilimsel çaba ortaya koyan tahkikli metin neşirleri, İlahiyat alanında çok önemli bir yer tutar.

6.4. Zorunluluk ve Puan Sınırları

Doktora sonrası, a veya c bentlerinden (BKCI/Scopus kapsamındaki kitap veya diğer uluslararası/ulusal kitap) en az bir yayın yapmak şarttır. c, d veya e bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap, kitapta bölüm, tahkik kitap) toplamda en fazla 30 puan alınabilir (UAK, 2025). Aynı kitabın farklı bölümleri tek bir bölüm olarak puanlanır.

7. Atıf

İlahiyat alanında atıflar, makaleler ve kitaplar üzerinden görülür. Adayın çalışmalarına yapılan atıflar, onun akademik etki düzeyini yansıtan önemli bir göstergedir.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergisinde atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap veya dergide atıf: 1 puan

Aynı yayında bir esere birden fazla atıf yapılırsa tek atıf sayılır, kendi eserine yapılan atıflar değerlendirilmez. Doktora sonrası yapılmış çalışmalardan en az 5 puan elde etmek zorunludur; bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir (UAK, 2025).

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Doktorasını veya sanatta yeterlik çalışmasını tamamlayan öğrencilere danışmanlık yapmak, ilahiyat alanında öğretim üyesinin yetiştirici ve yönlendirici rolünü gösterir.

8.1. Puan Değerleri

  • Doktora/sanatta yeterlik tezi: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi: 3 puan

Bu kategoriden toplam 10 puan alınabilir. İkinci (eş) danışmanlık söz konusuysa, asıl danışman tam puan, ikinci danışman yarı puan kazanır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

AB Çerçeve Programları, TÜBİTAK, uluslararası destekli projeler, kamu kurumu veya özel kuruluşla yapılan Ar-Ge projeleri, üniversitelerin BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) destekleri vb. bu başlık altındadır.

9.1. Puanlar

  • AB Çerçeve/TÜBİTAK projesi (koordinatör/yürütücü): 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje (derleme, rapor hazırlama hariç): 10 puan

  • Kamu/özel kuruluşla ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan

  • BAP projesi (tez/uzmanlık hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Toplamda 20 puan üst sınır konmuştur (UAK, 2025). İlahiyat alanında projeler, din eğitimi, sosyal uyum, metin dijitalleştirmesi, kaynak tenkidi gibi konularda olabilir.

10. Bilimsel Toplantı

Doktora sonrası uluslararası veya ulusal bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler, ilgili alanda akademik etkileşimi ve paylaşımı artırır.

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantı (CPCI)

CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) basılı/elektronik olarak yayımlanmış tam metin veya özet bildiriler 5 puan değerindedir. İlahiyat kongreleri veya sempozyumları, bu kapsamda değerlendirilebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Toplantılar

Buradaki bildiriler 3 puan getirir. Toplantının düzenleme kurulu, üniversite veya bilim derneği tarafından resmî olarak görevlendirilmiş olmalıdır. Doktora sonrasındaki bu çalışmalarla en az 5 puan almak zorunludur; en fazla 10 puan toplanabilir (UAK, 2025).

11. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası belli sürelerle ders verme deneyimi, adayın öğretim faaliyetlerindeki yeterliliğini gösterir.

11.1. Ders Verme

Dönemlik programlarda dört farklı yarıyılda veya yıllık programlarda iki farklı yılda ders vermek 2 puan değerindedir. Buradan en fazla 6 puan toplanabilir. Ayrıca, doktora sonrasında 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak çalışanlara 2 puan otomatik olarak verilir (UAK, 2025). İlahiyat fakültelerinde, lisans ve yüksek lisans düzeyinde zorunlu dersleri yürütmek, bu kategoride puan almak için önemli bir fırsattır.

12. Patent/Faydalı Model

İlahiyat alanında patent veya faydalı model başvuruları sınırlı olsa da, özellikle “dinî teknolojiler” (ör. Kur’an sesli tanıma uygulamaları, tasavvuf müziği kayıt yazılımları, hafıza teknikleriyle ilgili dijital araçlar vb.) üzerinde yapılmış yenilikçi çalışmaların patent başvurusu da söz konusu olabilir.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Bir patentte birden fazla kişi varsa, puan eşit şekilde bölünür (UAK, 2025).

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP: 25 puan

  • TÜBA TESEP: 25 puan

Bu maddeden en fazla 25 puan alınabilir. İlahiyat alanında YÖK Doktora Tezi Ödülü veya TÜBA TESEP gibi ödüller, eserin özgünlüğünü ve katkısını gösterir.

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergide editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanla sınırlıdır (UAK, 2025). İlahiyat alanında hakemli dergilerde editörlük, derginin yayın politikası, hakem süreci yönetimi gibi işleri üstlenmeyi gerektirir.

15. Sanatsal Uygulama/Etkinlik

Dinî musikî veya diğer sanatsal yönleriyle ilahiyat alanında faaliyet gösteren adaylar, bu kategoriden puan elde edebilir. Örneğin, tasavvuf musikîsi, ilahiler, Mevlevî âyini, dinî formlarda beste yapmak gibi çalışmalar burada puanlanmaktadır.

15.1. Puan Değerleri

  • Sanatsal değeri olan beste (Miraciye, mevlevî âyini, nât, mersiye, durak, tevşih vb.): 5 puan

  • Solo/karma konserde icracı olarak bulunmak: 5 puan

  • Dijital platformda (şahsi kanal hariç) en az 30 dakikalık ses/video kaydı: 5 puan

  • Albüm (solo icra, bandrollü/dijital): 5 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Dinî musikî bilim alanından başvuran adayların, bu kategoriden en az 10 puan alması zorunludur (UAK, 2025). Sunulan etkinlikler belgelerle desteklenmeli ve öğrenci topluluklarıyla yapılan icralar puanlanmaz.

16. Diğer

  • Web of Science veritabanına göre h-indeksinin en az 5 olması: 5 puan

  • YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında (ARWU, QS, THE, URAP vb.) ilk 300’de yer alan bir üniversitede en az 6 ay kesintisiz yurt dışı araştırma/öğretim faaliyeti: 5 puan

Toplamda 10 puan alınabilir. İlahiyat alanında, Web of Science’ta indekslenen az sayıda dergi olabilir, ancak uluslararası literatürde ilahiyat ve din bilimleriyle ilgili çalışmalar da artış göstermektedir.

17. Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu ve Yayın Stratejisi

17.1. Tez Kaynaklı Yayın Sınırı

Adayın tezinden ürettiği çalışmalar, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” kategorisinde 20 puanla sınırlanmıştır. Doktora sonrasında 90 puan toplama mecburiyeti, adayın tez dışı çalışmalara yönelmesini ve bağımsız bir akademik kimlik geliştirmesini destekler.

17.2. Ulusal Makale Asgari Şartı

TR Dizin kapsamındaki en az 5 yayın ve 50 puan kuralı, İlahiyat alanında Türkiye’deki akademik üretimin kalitesini ve sürdürülebilirliğini artırma amacı taşır. Bu yayınlardan “3 tanesinin tek yazarlı” olması da, araştırmacının özgün katkısını göstermesi bakımından son derece önemlidir. Ulusal yayınlar, Türkçe yazılan eserlerin yaygın erişimini ve yerli bilimsel geleneğin gelişimini destekler.

17.3. Dinî Musikî ve Sanatsal Etkinlik

Dinî mûsıkî alanında uzmanlaşmış adaylar, bestecilik, icra veya albüm gibi sanatsal etkinliklerle 20 puana kadar toplama imkânına sahiptir. Bu tür çalışmalarla 10 puan alınması zorunluluğu, dinî musikî alt disiplini için özel bir yükümlülüktür. Sunulan etkinliklerin akademik boyutunu belgelemek (icranın kaydı, program kitapçığı, vb.) gerekir.

17.4. Kitaplarda Tahkikli Metin Neşrinin Değeri

Tahkik (tenkitli metin neşri), İlahiyat alanında önemli bir boşluğu doldurur; özellikle yazma eserlerin kritik edisyonunun hazırlanması, bunların dipnotları, karşılaştırmaları, giriş bölümünde yazar ve döneme dair bilgi verilmesi, klasik kaynakların günümüze kazandırılması açısından elzemdir. Burada 10 puan elde edilebilmekle birlikte, bu çalışma üzerinde en az 30 puan elde edilen diğer kitap faaliyetleriyle de bütünleşebilir.

18. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışında doçentlik denkliği başvurusunda bulunmak isteyenler, TR Dizin kapsamındaki “ulusal makale” koşulunu yerine getiremiyorlarsa, aynı sayıda yayını 1. maddenin (uluslararası makaleler) a, b veya c bentleriyle karşılamak zorundadır. Bu düzenleme, ulusal dergilere erişim sıkıntısı yaşayan veya Türkiye’de henüz yayın yapma olanağı bulamayan yabancı araştırmacıları da sisteme entegre etmek amacı taşır.

19. Stratejik Öneriler

19.1. Doktora Sonrasına Odaklanma

Adayın doktora (veya sanatta yeterlik) sonrasında ürettiği her türlü çalışma, 90 puanlık zorunluluk nedeniyle büyük önem taşır. Bu süreçte stratejik bir planlama yaparak, farklı kategorilerde puan elde edilebilecek projeler, makaleler, kitap bölümleri ve sanatsal etkinlikler tasarlamak yararlı olur.

19.2. Ulusal Makale Koşulu ve Tek Yazarlı Yayın

İlahiyat alanında TR Dizin kapsamında faaliyet gösteren çok sayıda dergi bulunmakla birlikte, yayın sıklıkları farklı olabilir. “Üçü tek yazarlı olmak üzere, iki farklı dergide beş makale ve 50 puan” kuralı dikkate alınarak, adayın planlı bir şekilde bu dergilere makaleler göndermesi gerekir. Özellikle tek yazarlı makalelerin daha fazla puan getirmesi söz konusudur.

19.3. Kitap ve Bölüm Çalışmaları

Monografik kitaplar, tahkik çalışmaları, derleme kitaplarda bölümler vb. İlahiyat disiplininde yoğun talep görmektedir. Aday, tez dışı bir kitaba öncelik vererek yüksek puan toplayabilir (20 puan veya tahkik türü için 10 puan). Ancak aynı kitabın birden fazla bölümü tek puan olarak sayılacağı için planlamayı dikkatli yapmak gerekir.

19.4. Sanatsal Uygulama (Dinî Musikî) İmkânları

Dinî mûsıkî alanına yoğunlaşmış adayların en az 10 puan toplaması gerektiğinden, özgün beste yapmak, solo konser icra etmek, albüm yayımlamak veya dijital platformda kayıt paylaşmak gibi faaliyetleri mutlaka belgelemeleri gerekir. Öğrenci konserleri bu kategoride puanlanmaz, profesyonel icra ve kayıt zorunluluğu aranır.

19.5. Atıfları Takip Etmek

Doktora sonrası yapılan yayınlar üzerinden en az 5 puanlık atıf alma mecburiyeti vardır. Her atıf, atfın yapıldığı dergi veya kitabın indeks durumuna göre farklı puanlar kazandırabilir. Aday, kendi çalışmalarına yapılan atıfları takip etmeli ve bunları başvuru dosyasında açıkça belgelemelidir.

19.6. Bilimsel Toplantılarda Farklı Tebliğ Sunmak

Aynı toplantıda sunulan iki farklı bildiriden yalnızca biri puanlanır ve 10 puan üst sınır konmuştur. Doktora sonrası en az 5 puan alma zorunluluğu bulunduğundan, adayın çeşitli kongrelere katılarak farklı bildiri sunması ve bu bildirileri yayımlanan özet veya tam metin biçiminde kayda geçirmesi önerilir.

19.7. Proje Çalışmaları ve Tez Danışmanlığı

Projelerde yürütücü veya araştırmacı olmak, İlahiyat alanında belki de çok yaygın değildir; ancak dijital arşiv çalışmaları, saha araştırmaları veya senkronik-diyakronik metin incelemelerine dayalı projelerle puan almak mümkündür. Ayrıca lisansüstü tez danışmanlığı üstlenerek 10 puana kadar katkı sağlamak, akademisyenin yetiştiricilik rolünü ortaya koyar.

19.8. Diğer Kategoriler (Ödül, Editörlük, Patent, h-indeksi)

Ödüller (YÖK, TÜBİTAK, TÜBA) 25 puana kadar çıkabilir ve adayın çalışmasının kalitesini gösterir. Editörlük 4 puanla sınırlı olsa da, akademik bir derginin veya kitabın yayım süreçlerine ciddi katkı vermek, adayın bilimsel iletişimini güçlendirir. Patent ve faydalı model genellikle ilahiyat alanında nadir görülmekle birlikte, dijital uygulamalar veya yenilikçi e-öğrenme materyalleri gibi projelerle bu olasılık değerlendirilebilir. h-indeksin en az 5 olması ve yurt dışı araştırma deneyimi de önemli fakat nispeten sınırlı puanlar getirir.

20. Sonuç

2025 Mart dönemi İlahiyat Temel Alanı doçentlik başvuru şartları, dinî ilimler ve ilgili alanlarda akademik kaliteyi ve çok yönlülüğü ön plana çıkaran ayrıntılı bir puanlama sistemine sahiptir. Adayların, tez çalışması dışında yeni araştırmalar yapması, ulusal ve uluslararası yayınlarını güçlendirmesi, atıf alması, tez danışmanlığı üstlenmesi, mümkünse AB veya TÜBİTAK projelerinde yer alması ve bilimsel toplantılarda sunumlar yapması gibi birçok boyutu kapsayan bir yükselme süreci söz konusudur. Özellikle “Ulusal Makale” alanında TR Dizin dergilerinde yayımlanacak en az 5 makale ve 50 puan kuralı, doktora sonrası dönemde düzenli yayın yapmayı zorunlu kılar.

Dinî musikî alanında başvuru yapanlar için sanatsal uygulama/etkinlik kategorisinde en az 10 puan almak gibi özel bir koşul öngörülmesi, İlahiyat alanının zenginliğini ve farklı uzmanlık dallarının gerekliliklerini yansıtır. Ayrıca, “Tahkik (Tenkitli Metin Neşri) Türünde Kitap” seçeneği, klasik İslamî kaynakların günümüze kazandırılmasında önemli bir açığı kapatmayı amaçlayan özgün çalışmaların akademik değerini vurgular.

Bununla birlikte, adayın doktoradan sonra 90 puanlık çalışmayı tamamlamak zorunda olması, tez sonrası dönemdeki bilimsel verimliliği artırmayı hedeflemektedir. Lisansüstü tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlandırılması da aynı mantığın bir parçasıdır. Kişi eğer tezinden çok sayıda yayın çıkarmış olsa dahi, doçentlik sürecinde bağımsız araştırmalarıyla yeni katkılar sunması beklenir.

Sonuç itibarıyla, İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusunda bulunacak adaylar, 2025 Mart dönemi için tanımlanan bu kriterleri dikkatle inceleyerek çalışmalarını çok yönlü planlamalıdır. Ulusal ve uluslararası makaleler arasında denge kurmak, tez dışı kitap veya bölüm çalışmaları gerçekleştirmek, sanatsal yönü varsa dinî musikî alanındaki etkinlikleri belgelendirmek, bilimsel toplantılara aktif katılım sağlamak ve en az 5 puanlık atıf almak gibi hususlar, başvurunun başarısı açısından kritik önem taşır.

Bu sistem, akademik yükselme süreçlerinde hem nicelik hem nitelik yönünden kontrollü bir ilerlemeyi öngörmekte, İlahiyat alanındaki akademik bilgiyi evrensel standartlara yaklaştırmayı, aynı zamanda yerel bilimsel birikimi de güçlendirmeyi hedeflemektedir. Doktora sonrası dönemde farklı kategorilerde puan toplayarak, düzenli ve planlı bir şekilde yayın stratejisi geliştiren adayların, 2025 Mart doçentlik başvuru dönemi için güçlü bir dosya sunmaları mümkündür.

Kaynakça

Anahtar Kelimeler

İlahiyat, Doçentlik, Ulusal Makale, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Tahkik, Dinî Musikî, Sanatsal Etkinlik, Atıf, Proje, Bilimsel Toplantı, Eğitim-Öğretim, h-indeksi

by wporganizasyon Uncategorized