Tag Başlıca Yazar

ZİRAAT, ORMAN VE SU ÜRÜNLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER

ZİRAAT, ORMAN VE SU ÜRÜNLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER

Giriş
Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Temel Alanı, doğal kaynakların yönetimi, tarımsal üretim, ormancılık uygulamaları, su ürünleri yetiştiriciliği, gıda güvenliği ve benzeri pek çok alt disiplini kapsayan geniş bir çalışma alanıdır. Bu alanda doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından yayımlanan 2025 Mart dönemi kriterlerini yerine getirmeli, belirtilen puanlama sistemine göre asgarî 100 puanı toplamalıdır. Ayrıca, bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanının alınmasından sonra yapılan çalışmalardan (tez kaynaklı yayınlar hariç) elde edilmelidir. Aşağıda, söz konusu puanlama sisteminin ana hatları, ilgili şartlar ve puan dağılımları özetlenmektedir.

1. Uluslararası Makale

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

  • a) SCIE veya SSCI kapsamındaki dergide yayımlanmış makale

    • Q1: 30 puan

    • Q2: 20 puan

    • Q3: 15 puan

    • Q4: 10 puan

  • b) AHCI kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 20 puan

  • c) ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 10 puan

  • d) Diğer uluslararası indekslerde taranan dergide yayımlanmış makale: 5 puan

  • e) Bu maddenin a, b, c veya d bentleri kapsamındaki dergide yayımlanmış editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrasında, (a) bendinden en az 30 puan almak; ayrıca Q1, Q2 veya Q3 dergilerde en az bir makalede başlıca yazar olmak suretiyle en az 20 puan toplamak gerekir. Yani adayın SCIE/SSCI (Q1, Q2, Q3) yayınlarıyla belirli bir miktar puan elde etmesi ve bunlardan en az birinde başlıca yazar olması zorunludur.

2. Ulusal Makale

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

  • a) TR Dizin kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 10 puan

  • b) Diğer hakemli dergide yayımlanmış makale: 4 puan

  • c) Hakemli dergide yayımlanmış editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği: 2 puan

Zorunluluk: Doktora sonrasında, (a) bendinden en az 20 puan almak gerekir. Yani aday, TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleleriyle en az 20 puan toplamak zorundadır. Yabancı uyruklu adaylar veya yurtdışı doçentlik denkliği başvurusu yapanlar, TR Dizin kapsamında yayın yapamamışlarsa aynı sayıdaki yayını 1. maddenin a, b veya c bentlerinde gerçekleştirmelidirler.

3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Adayın kendi lisansüstü tezleriyle ilgili olmak kaydıyla;

  • SCIE/SSCI/AHCI makale: 20 puan

  • ESCI/Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks: 5 puan

  • TR Dizin makale: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • Uluslararası bilimsel toplantıda (CPCI) yayımlanan tam metin/özet: 3 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantıda yayımlanan tam metin/özet: 2 puan

Zorunluluk: (a-h) bentleri kapsamındaki yayınlardan en az bir tane bulunması gerekir. Bu başlıktan en fazla 20 puan alınabilir ve tez kaynaklı çalışmalar, doktora sonrası 90 puan hesabına dahil edilmez.

4. Kitap

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

  • a) BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • b) BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • c) Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • d) Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Puan Sınırı: Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir; ayrıca (c) veya (d) bentlerinden en fazla 5 puan elde edilir. Ders kitabı dışındaki özgün bilimsel kitaplar dikkate alınır ve aynı kitaptaki bölümlerden sadece biri puanlanabilir.

5. Atıf

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamında atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergide atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal yayınlarda atıf: 1 puan

Doktora sonrası yapılmış yayınlardan en az 5 puan toplanmalı, bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir. Kendi eserine öz atıf geçersizdir, bir eser için aynı yayında birden fazla atıf da tek atıf sayılır.

6. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

  • Doktora tezi danışmanlığı: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

Toplam 10 puanı geçemez. İkinci/eş danışman ise yarı puan alır.

7. Bilimsel Araştırma Projesi

  • AB Çerçeve/TÜBİTAK projesi (öğrenci projesi hariç): Koordinatör/yürütücü 15 puan, araştırmacı 10 puan, danışman 5 puan

  • Uluslararası destekli proje (derleme/rapor hariç): 10 puan

  • Kamu/özel kuruluş ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan

  • Üniversite BAP (tez/uzmanlık hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Bu maddeden en fazla 60 puan alınabilir (bu temel alan için diğer alanlara kıyasla üst sınır 60’tır).

8. Bilimsel Toplantı

Tez dışı çalışmaların bilimsel toplantılarda sunulması:

  • Uluslararası toplantıda (CPCI) yayımlanan bildiri: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantıda sunulan ve yayımlanan bildiri: 3 puan

Doktora sonrası en az 5 puan, en çok 10 puanla sınırlı. Aynı toplantıda birden fazla bildiri sadece bir kez puanlanabilir.

9. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası;

  • 4 farklı yarıyıl ders vermek (dönemlik program): 2 puan

  • 2 farklı yıl ders vermek (yıllık program): 2 puan

En az 2 puan, en fazla 6 puan. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak çalışmak, otomatik 2 puan sayılır.

10. Patent/Faydalı Model

  • Uluslararası patent (tescilli): 20 puan

  • Ulusal patent (tescilli): 10 puan

  • Faydalı model (tescilli): 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu sahiplik durumunda puan bölünür.

11. Ödül

  • YÖK Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü: 25 puan

  • TÜBA GEBİP, TÜBA TESEP: 25 puan

En fazla 25 puan toplanabilir.

12. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI/Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergide editörlük: 1 puan

En fazla 4 puan alınabilir.

13. Diğer

  • Web of Science’a göre h-indeksi en az 5: 5 puan

  • YÖK’ün tanıdığı sıralamada ilk 300 üniversitede 6 ay araştırma/öğretim: 5 puan

Toplamda en fazla 10 puan elde edilebilir.

14. Sonuç ve Anahtar Noktalar

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Temel Alanı nda doçentlik başvurusu yapacak adayların, doktora sonrasında en az 90 puanı topladıklarından emin olmaları gerekir. Uluslararası makale kategorisinde SCIE/SSCI (Q1, Q2, Q3) makalelerden en az 30 puan ve bunların içinden “en az bir makalede başlıca yazar olarak 20 puan” elde etme şartı özellikle dikkat çekicidir. Ulusal makale kategorisinde ise TR Dizin dergilerinden en az 20 puan toplanmalıdır.

Her kategori, alanın uygulamalı doğasını ve bilimsel çeşitliliğini yansıtır. Aday, proje faaliyetleri (maks. 60 puan) veya atıflar (maks. 10 puan) gibi ek alanlardan da puan kazanabilir. Aynı zamanda, tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlanması, doktora sonrası özgün çalışmaların önemini vurgular. Patent/faydalı model ve ödüller gibi farklı kategorilere başvurmak, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri alanında endüstri iş birliğini ve yenilikçi projeleri destekler.

Adayların bu kriterleri planlı şekilde karşılamaları, yayımladıkları makalelerde puan paylaşımına dikkat etmeleri (tek yazarlı, iki yazarlı vb.), tez sonrası yayın portföyünü bilinçli kurgulamaları ve özel zorunlulukları (ör. Q1/Q2/Q3 makale, TR Dizin makale) yerine getirmeleri, doçentlik yolunda başarıya ulaşmalarını kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Ziraat, Orman, Su Ürünleri, Doçentlik, SCIE, SSCI, Q1, Q2, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Proje, Patent, h-indeksi, Puanlama Sistemi, Başlıca Yazar, Doktora Sonrası, Bilimsel Toplantı, Atıf, Eğitim-Öğretim.

by wporganizasyon Uncategorized

SOSYAL, BEŞERİ VE İDARİ BİLİMLER TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER VE ÖRNEK SENARYO

Özet
Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, adayın doktora derecesini aldıktan sonraki akademik üretkenliğini ve bağımsız araştırma yeterliliğini değerlendirmeyi amaçlayan çok boyutlu bir sistemden oluşur. Bu sistem, adayın uluslararası hakemli dergilerdeki makalelerinden ulusal dergilerdeki çalışmalara, lisansüstü tezlerden üretilen yayınlardan kitap ve kitap bölümlerine, atıf sayısından bilimsel proje deneyimlerine, bilimsel toplantı bildiri sunumlarından eğitim-öğretim faaliyetlerine, patent/faydalı model başvurularından çeşitli ödüllere ve editörlük görevlerine kadar uzanan geniş bir puanlama şemasını içerir. Adayın 100 puanlık barajı aşması gerekir ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması zorunludur. Bazı kategorilerde asgarî koşullar (örneğin uluslararası makalelerden en az 10 puan, ulusal makalelerden en az 5 yayın vs.) bulunur; ayrıca Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema veya Halkla İlişkiler alanlarından başvuranlar için film, festival veya dizi/belgesel çalışmalarına dair özel puanlama kuralları öngörülmüştür. Bu makalede, söz konusu puanlama sistemi özetlenecek; ardından örnek bir aday üzerinden (Dr. B) nasıl 100 puanlık eşiği aşabileceği senaryolaştırılarak anlatılacaktır.

1. Giriş

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler (SBİB), toplumun ve insanın incelenmesini merkeze alan geniş disiplinlerden oluşur. Tarih, sosyoloji, psikoloji, kamu yönetimi, iktisat, işletme, uluslararası ilişkiler, iletişim, edebiyat, coğrafya, felsefe gibi alanları bünyesinde barındıran SBİB, kuramsal ve uygulamalı araştırmalarla insanı ve toplumu farklı boyutlardan anlamaya çalışır. Türkiye’de doçentlik başvurusu yapmak isteyen SBİB araştırmacıları, doktora derecelerini tamamladıktan sonra, belirli nitelik ve nicelikte akademik çıktı sunarak doçentlik unvanına hak kazanırlar.

Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından her temel alan için yayımlanan doçentlik kriterleri, adayın doktora sonrası araştırma performansını çok çeşitli yönlerden değerlendirmeyi hedefler. Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu çerçevede hazırlanmaktadır. Aday, doktora sonrasında yüksek etki düzeyine sahip uluslararası makaleler yayımlayarak, ulusal dergilerde çalışmalar yaparak, kitap bölümleri kaleme alarak veya editörlük faaliyetlerinde bulunarak 100 puanlık barajı aşmaya çalışır. Aynı zamanda, en az 90 puanın doktora sonrasında üretilmiş çalışmalarla elde edilmesi gerekir.

Bu makalede, öncelikle Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını ana başlıklarıyla özetleyecek; ardından örnek bir senaryo ile adayın nasıl 100 puanlık eşiği geçebileceğini sergileyeceğiz. Böylece, bu alanda doçentlik hazırlığı yapan araştırmacılara pratik bir rehber sunmayı amaçlıyoruz.

2. Genel Çerçeve: 100 Puan Barajı ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

SBİB Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapacak bir aday, 1) beyan ettiği çalışmaların ilgili bilim alanına dair olması ve 2) en az 100 puan toplaması gerekir. Bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanını aldıktan sonra gerçekleştirilen faaliyetlerden (Tez Yayınları hariç) elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesi çalışmalarından da en fazla 10 puan kullanabilir.

Ek olarak, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığına giren çalışmaların topladığı puan, doktora/tez sonrası 90 puan hesabına katılmaz. Dolayısıyla, aday tezinden ürettiği makaleler, bildiriler, kitap bölümleri vb. çalışmaları belirli bir ölçüde kullanabilir, ancak asıl vurgu doktora sonrası bağımsız araştırmalara yöneliktir.

Bir faaliyet yalnızca tek bir kategoride puanlanır. Bir makale, hem “Uluslararası Makale” hem “Lisansüstü Tezden Üretilmiş Yayın” olarak çifte sayılmak suretiyle puan kazanamaz. Tek yazarlı çalışmalarda yazar tam puan elde ederken, çok yazarlı çalışmalarda puan eşit bölünür.

3. Uluslararası Makale (Madde 1)

Doktora sonrası en az 10 puan alma zorunluluğu vardır (Q1/Q2/Q3/Q4 veya AHCI, ESCI/Scopus vb.). Uluslararası makale kategorisi şu şekilde puanlanır:

  • SCIE veya SSCI (Q1): 30 puan

  • SCIE veya SSCI (Q2): 20 puan

  • SCIE veya SSCI (Q3): 15 puan

  • SCIE veya SSCI (Q4): 10 puan

  • AHCI kapsamındaki dergide makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeksli dergide makale: 5 puan

  • Editöre mektup/araştırma notu/özet/kitap kritiği (bu indekslerde): 3 puan

Özellikle Q1 ve Q2 dergiler, yüksek prestijleri nedeniyle önemli puan kazandırır. SBİB alanında SSCI, AHCI, ESCI gibi dizinler sıklıkla kullanılır. Doktora sonrası belli miktarda uluslararası yayına sahip olmaya dair bu koşul, adayın dünya çapındaki literatüre katkısını ölçmeyi hedefler.

4. Ulusal Makale (Madde 2)

SBİB alanında Türkiye’deki akademik camiaya katkı önemlidir. Doktora sonrası, TR Dizin kapsamındaki dergilerde ve diğer hakemli dergilerde yayınlar puanlanır:

  • TR Dizin kapsamındaki dergide makale (10 puan)

  • Diğer hakemli dergide makale (4 puan)

  • Editöre mektup vs. (2 puan)

Zorunluluk: Doktora sonrası en az beş ulusal makale, bunlardan 3’ü tek yazarlı ve hepsi farklı dergilerde yayımlanmış olmalıdır. Aday bu koşulu sağlayamıyorsa, “1. maddenin a veya b bendlerinden (Q1/Q2/AHCI) biri tek yazarlı olmak üzere en az üç yayın” yapması gerekir. Yani, ulusal makalelerde yeterli sayıya ulaşamayan aday, çok daha yüksek düzeydeki uluslararası makalelerle bu açığı kapatabilir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın (Madde 3)

Adayın doktora tezine dayanarak ürettiği çalışmalar bu kategoriye girer. Burada SCIE, SSCI, AHCI (20 puan), ESCI/Scopus (10 puan), TR Dizin (8 puan) veya diğer indeksli dergiler (5 puan) gibi derecelendirmeler mevcuttur. Ayrıca, tez kaynaklı kitaplar veya kitap bölümleri de (BKCI kitap 20 puan, BKCI kitapta bölüm 10 puan, vb.) bulunur. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir ve “a-h” bentlerinden en az bir yayının olması zorunludur. Fakat bu puanlar, doktora sonrası 90 puan hesabına katılmaz.

6. Kitap (Madde 4)

Ders kitabı hariç, özgün bilimsel kitaplar ile aynı kitaptaki bölümlerden yalnızca biri puanlanır:

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü (yayımlanan kitabın tüm bölümleri başvurulan doçentlik alanı ile ilgili olmalı) şarttır. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir.

7. Atıf (Madde 5)

Adayın eserlerine yapılan atıflar:

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus: 3 puan

  • BKCI kitap atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergide atıf: 2 puan

  • Diğer ulusal/uluslararası yayınlarda atıf: 1 puan

Doktora sonrası yayınlardan en az 5 puan almak, en fazla 10 puan bu kategoriden elde etmek mümkündür.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı (Madde 6)

Her tamamlanmış doktora tezi 5, yüksek lisans tezi 3 puan kazandırır. En fazla 10 puanla sınırlıdır. İkinci danışmansa puanın yarısı alınır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi (Madde 7)

AB Çerçeve veya TÜBİTAK projelerinde yürütücü (15 puan), araştırmacı (10 puan) veya danışman (5 puan) olmak, uluslararası destekli projelerde 10 puan, kamu/özel ArGe projelerinde 5 puan, üniversite BAP projesi yürütücüsü olarak 3 puan elde edilir. En fazla 20 puanla sınırlıdır.

10. Bilimsel Toplantı (Madde 8)

Doktora sonrası en az 5 puan kazanılması gereken bu kategoride, uluslararası toplantıda CPCI’da basılı bildiriler 5 puan, diğer ulusal/uluslararası toplantılarda 3 puan verilir. Aynı toplantıda sunulan birden fazla çalışma için yalnızca birine puan verilir. En fazla 10 puan alınabilir.

11. Eğitim-Öğretim (Madde 9)

Doktora sonrası,

  • Dönemlik programlarda 4 farklı yarıyılda ders vermek: 2 puan

  • Yıllık programlarda 2 farklı yılda ders vermek: 2 puan

En az 2 puan, en çok 6 puan alınabilir. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapmak otomatik 2 puan kazandırır.

12. Patent/Faydalı Model (Madde 10)

  • Tescilli uluslararası patent: 20 puan

  • Tescilli ulusal patent: 10 puan

  • Tescilli faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu sahiplikte puan paylaştırılır.

13. Ödül (Madde 11)

YÖK Yılın Doktora Tezi, YÖK Üstün Başarı, TÜBİTAK Bilim/Teşvik, TÜBA GEBİP/TESEP gibi prestijli ödüller 25 puan değeri taşır. En fazla 25 puan elde edilebilir.

14. Editörlük (Madde 12)

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergisinde editörlük: 1 puan

Toplam en fazla 4 puan.

15. Diğer (Madde 13)

  • h-indeksi (WoS) en az 5: 5 puan

  • YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında ilk 300 üniversitede 6 ay yurt dışı faaliyet: 5 puan

  • Ulusal/uluslararası film festivalinde jüri/yürütücü/koord./danışmanlık: 5 puan

  • Kısa film/uzun metraj filmde yönetmenlik/danışmanlık: 5 puan

  • Ulusal TV/sinema/dijital platformda dizi/belgesel gibi içeriklerde alanla ilgili görev almak: 5 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Özellikle Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi disiplinlerden başvuranlar, bu maddenin (c, d, e) bentlerinden en az 10 puan elde etmelidir.

16. Örnek Senaryo: Dr. B’nin Doçentlik Hazırlığı

Aşağıda, Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda “İletişim Çalışmaları” alt dalından doçentlik başvurusu yapmayı planlayan Dr. B adlı kurmaca bir adayın, nasıl 100 puanlık barajı aşabileceğine dair bir senaryo sunulmuştur.

  1. Doktora Sonrası Uluslararası Makaleler (≥ 10 puan)

    • Dr. B, doktora sonrasında 2 adet SSCI kapsamındaki Q2 dergide makale yayımlamıştır (20 puan × 2 = 40 puan). Bu makalelerin ikisi de çok yazarlıdır; 3 yazar varsa, puan 40/3 = 13.3’er puan. Ancak eşit bölündüyse Dr. B yaklaşık 13.3 puan elde eder. Dr. B bu noktada tek yazarlı bir AHCI makale (20 puan) ekleyerek puanını yükseltmek isteyebilir.

  2. Ulusal Makaleler (≥ 5 yayın, 3’ü tek yazarlı, farklı dergiler)

    • Dr. B, TR Dizin’de 3 makale yayımlamıştır (her biri 10 puan olmak üzere 30 puan). İkisi tek yazarlıdır.

    • Ayrıca 2 makale daha diğer hakemli dergilerde çıkarmıştır (4 + 4 = 8 puan). Bunların 1’i tek yazarlı olsun.
      Böylece 5 makale hedefi, 3 tanesi tek yazarlı, farklı dergilerde sağlanır. Toplam puan: 38 puan.

  3. Tezden Üretilmiş Yayın (En Fazla 20 Puan)

    • Dr. B doktora tezinden bir ESCI makale (10 puan) ve bir TR Dizin makale (8 puan) çıkarır, toplamda 18 puan. Bu 18 puan “doktoradan sonra 90 puan” hesabına dahil edilmez, ama genel toplamda kullanılabilir.

  4. Kitap (Doktora Sonrası ≥ 1 Kitap veya 2 Kitap Bölümü)

    • Dr. B, BKCI kapsamında olmayan ama uluslararası bir yayınevince basılan 1 kitap (5 puan) ve 1 kitap bölümü (3 puan) yazar. Bu kategoride en fazla 20 puan alınabilir; c veya d bentlerinden toplam 5 puan sınırı da gözetilir. Dr. B bu şekilde 5+3=8 puan alır, c/d bentlerinden en fazla 5 puan kuralına takılmaz çünkü 8 puanı aşıyor – bu, 5 puanla sınırlı. Dolayısıyla 5 puanla sınırlı kalır.

  5. Atıf (≥ 5 Puan)

    • Dr. B’nin doktora sonrası makalelerine 2 atıf ESCI, 1 atıf SSCI’den gelmiştir (3+3+3=9 puan). 10 puan üst sınırı olduğu için 9 puan bu kategoride kullanır.

  6. Tez Danışmanlığı (En Fazla 10 Puan)

    • Dr. B, 1 doktora tezi (5 puan) ve 1 yüksek lisans tezi (3 puan) danışmanlığını tamamlamış, toplam 8 puan elde eder.

  7. Proje (En Fazla 20 Puan)

    • Dr. B, AB Çerçeve Programı projesinde araştırmacı olarak görev almıştır (10 puan). Ayrıca bir TÜBİTAK projesinde danışmanlık yapmıştır (5 puan). Toplam 15 puan.

  8. Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan)

    • Dr. B, uluslararası bir konferansta tam metin bildiriyi CPCI’da yayımlamış, 5 puan almıştır. En az 5 puan koşulunu böylece tamamlar.

  9. Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan, En Fazla 6 Puan)

    • Dr. B, 4 farklı yarıyılda lisansüstü ders vermiştir; 2 puan alır ve asgari koşulu sağlar.

  10. Patent/Faydalı Model

  • Dr. B, bu kategoride çalışması yok. 0 puan.

  1. Ödül

  • Dr. B henüz büyük ödül almamıştır, 0 puan.

  1. Editörlük (En Fazla 4 Puan)

  • Dr. B, TR Dizin kapsamındaki bir derginin editör yardımcısı olarak görev yapar. 1 puan.

  1. Diğer (≥ 10 Puan Görsel İletişim vb. Alanlar İçin)

  • Dr. B “İletişim Çalışmaları” alanında doçentlik için, film/festival kategorisinden en az 10 puan almalıdır. Örneğin, ulusal bir film festivalinde jüri üyeliği (5 puan) ve bir kısa filmde danışmanlık (5 puan) yaparak toplam 10 puanla bu koşulu karşılar.

Özetle Dr. B, puanlarını kabaca şöyle sıralayabilir:

  1. Uluslararası Makaleler:

    • Q2 makaleler + AHCI makale → yaklaşık 40–50 puan

  2. Ulusal Makaleler: 38 puan

  3. Tez Kaynaklı Yayınlar: 18 puan (ama 20 puan sınırı var, 18 < 20)

  4. Kitap/Bölümler: 5 puan sınırı, Dr. B burada 5 puanla sınırlanabilir

  5. Atıf: 9 puan

  6. Tez Danışmanlığı: 8 puan

  7. Proje: 15 puan

  8. Bilimsel Toplantı: 5 puan

  9. Eğitim-Öğretim: 2 puan

  10. Editörlük: 1 puan

  11. Diğer: 10 puan (film/festival vs.)

Dr. B’nin bu tablo ile 100 puan barajını aştığı ve her madde için öngörülen alt koşulları (uluslararası makale ≥10 puan, ulusal makaleler 5 tane, tez kaynağı ≤20 puan, atıf ≥5 puan, bildiri ≥5 puan, vb.) karşıladığı anlaşılabilir.

17. Sonuç

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, doktora sonrası süreci vurgulayan ve adayın çok yönlü akademik etkinliğini ölçmeyi amaçlayan kapsamlı bir puanlama sistemi sunar. Adayın en az 100 puana ulaşması ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması, doçentlik unvanına yükselme aşamasında bağımsız ve özgün araştırma becerisini kanıtlaması bakımından önemlidir.

Bu sistemde:

  • Uluslararası Makale kategorisinden en az 10 puan,

  • Ulusal Makale kategorisinden 5 yayın (3’ü tek yazarlı, farklı dergiler),

  • Kitap kategorisinde en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü,

  • Bilimsel toplantı bildirilerinden ≥ 5 puan,

  • Atıflardan ≥ 5 puan,

  • Eğitim-Öğretim faaliyetlerinden ≥ 2 puan
    gibi alt koşullar dikkat çeker. Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi alanlardan başvuranlar için ise film, festival, dizi vb. çalışmalar üzerinden en az 10 puan alınması gerekliliği göze çarpar.

Bu koşulların her biri, SBİB alanında akademik üretimi nitelik ve nicelik olarak geliştirmeye, ulusal ve uluslararası alanda etki yaratmaya dönük olarak yapılandırılmıştır. Başvuru dosyasını hazırlarken adayın puanlarını tablo halinde düzenlemesi, hangi maddede asgari yükümlülükler olduğunu gözeterek yayın stratejisini planlaması, tez kaynağından gelen yayınların 20 puan sınırını aşmamasına dikkat etmesi son derece önemlidir.

Sonuç olarak, doçent adayının yeterli sayı ve nitelikte ulusal/uluslararası makale, kitap/bölüm, atıf, bilimsel toplantı bildirisi, proje ve öğretim faaliyetlerini bir araya getirmesi, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusunun başarıyla sonuçlanmasına katkı sunacaktır. Bu makalede sunulan örnek senaryolar ve özet bilgiler, adayların kendi akademik profil ve projelerini tasarlarken başvurabilecekleri pratik bir rehber niteliğindedir.

Kaynakça

  • UAK (2025). Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Atıf, Proje, Eğitim-Öğretim, Patent, Başlıca Yazar, SBİB.

by wporganizasyon Uncategorized

SAĞLIK BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: BİR ÖRNEK SENARYO VE KAPSAMLI AÇIKLAMA

SAĞLIK BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: BİR ÖRNEK SENARYO VE KAPSAMLI AÇIKLAMA

Giriş
Sağlık Bilimleri Temel Alanı, tıp, diş hekimliği, eczacılık, veteriner hekimlik ve bu disiplinlerle ilişkili çok sayıda alt dalı kapsayan geniş bir akademik alandır. Bu alanda doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenen asgari koşulları yerine getirmeli ve belirtilen puanlama sistemine göre en az 100 puan elde etmelidir. Adayın topladığı puanların en az 90’ı, doktorasını veya tıpta/diş hekimliğinde/eczacılıkta/veteriner hekimlikte uzmanlık unvanını aldıktan sonra ortaya koyduğu çalışmalar üzerinden sağlanmak zorundadır. Bu metinde, ilgili puanlama sistemini kısaca özetledikten sonra, hayali bir adayın (Dr. A) hangi faaliyetlerle bu puanlamayı örnek şekilde tamamlayabileceği gösterilecektir. Böylece, Sağlık Bilimleri’nde doçentlik başvurusu yapmak isteyenler için rehber niteliğinde bir örnek senaryo sunulmuş olacaktır.

1. Kısa Özet: Sağlık Bilimleri’nde Doçentlik Koşulları

Sağlık Bilimleri Temel Alanı’na başvuran adayın en az 100 puan toplaması gerekir. Ana hatlarıyla şu koşullar önemlidir:

  1. Doktora/Uzmanlık Sonrası 90 Puan: Adayın 100 puanının en az 90’ının, doktora ya da uzmanlık (tıp, diş hekimliği, eczacılık, veteriner hekimlik) diplomasını aldıktan sonra yapılmış çalışmalardan gelmesi gerekir.

  2. Uluslararası Makalede (SCIE/SSCI) ≥ 40 Puan ve 3 Başlıca Yazar Makale Koşulu:

    • Q1: 30 puan

    • Q2: 20 puan

    • Q3: 15 puan

    • Q4: 10 puan
      Adayın bu kategoriden en az 40 puan toplaması ve bu puanlar içerisinde en az 3 makalede başlıca yazar olması zorunludur (Q4’ler dahil olabilir ama Q1–Q3 makalelerle daha kolay yüksek puana ulaşılır).

  3. Ulusal Makale Koşulu (TR Dizin): Doktora/uzmanlık sonrası TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımlanmış makalelerden (her biri 10 puan) en az 2 tane bulunmalı; ayrıca toplamda en az 3 ulusal makale olması ve bunlardan ikisinde başlıca yazar olunması istenir.

  4. Lisansüstü Tezlerden Üretilen Yayınların 20 Puan Sınırı: Tez temelli yayınların puanı 20’yi aşamaz.

  5. Atıf (≥ 5 Puan) ve Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan): Doktora/uzmanlık sonrası yayınlara yapılan atıflardan en az 5 puan, bilimsel toplantılardaki bildirilerden en az 5 puan almak zorunludur.

  6. Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan) ve Toplam 100 Puan: Aday, ders verme veya kadrolu öğretim elemanı olarak görev alma üzerinden en az 2 puan almalı ve tüm kategorilerde 100 puan barajını aşmalıdır.

Bu koşulları yerine getirirken “her çalışma sadece bir kategoride puanlanabilir” ve çok yazarlı makalelerde puan paylaştırması (başlıca yazar, ikinci yazar vb.) kuralına dikkat etmek gerekir.

2. Örnek Senaryo: Dr. A’nın Doçentlik Yolculuğu

Aşağıda, Sağlık Bilimleri Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı planlayan hayali bir aday olan Dr. A’nın doktora/uzmanlık sonrası hangi çalışmalarla nasıl 100 puana ulaştığı örneklenmiştir. Dr. A’nın uzmanlık alanı (örneğin tıpta iç hastalıkları ya da veterinerlikte dahiliye) fark etmeksizin benzer bir mantıkla puan toplanabilir.

2.1. Uluslararası Makale (SCIE/SSCI) – Hedef ≥ 40 Puan

Dr. A, doktora/uzmanlık sonrası:

  • 1 adet Q2 makaleyi tek yazarlı olarak yayımlamıştır. Q2 = 20 puan, tek yazarlı olduğu için Dr. A tam puan alır = 20 puan.

  • 1 adet Q1 makalede üç yazar vardır, Dr. A başlıca yazardır. Q1 = 30 puan. Başlıca yazar olarak puanın yarısı = 15 puan Dr. A alır, kalan 15 puan iki yazar arasında eşit bölünür (7.5’ar puan).

Bu iki makale Dr. A’ya 20 + 15 = 35 puan kazandırmıştır. Ancak 40 puan eşiğini aşmak için Dr. A’ya ekstra bir makale daha gerekir. Örneğin:

  • 1 adet Q3 makaleyi iki yazarla yayınlamıştır, Dr. A başlıca yazardır. Q3 = 15 puan. Başlıca yazar olarak 0.8 kuralı yerine “iki yazar varsa 0.8 – 0.5 kuralı” veya “başlıca yazar puanın yarısını alır” (üç ve daha fazla yazarlı makalelerde geçerli).

    • Eğer makale iki yazarlı olarak listelendiyse ve Dr. A birinci sırada/başlıca yazar ise 0.8 katsayısı × 15 = 12 puan.

Böylece, Dr. A’nın SCIE makalelerinden topladığı puan: 35 + 12 = 47 puan. Doktora/uzmanlık sonrası “SCIE veya SSCI” kategorisinde 40 puan ve 3 makalede başlıca yazar olma koşulu da böylece sağlanmıştır (Q2 tek yazarlı, Q1’de başlıca yazar, Q3’te başlıca yazar).

2.2. Ulusal Makale (TR Dizin) – Hedef 2 TR Dizin Makale + Toplam 3 Ulusal

Dr. A, aynı dönemde ulusal ölçekte de yayın yapmıştır:

  • 1 adet TR Dizin kapsamındaki dergide tek yazarlı makale (10 puan)

  • 1 adet TR Dizin kapsamındaki dergide iki yazarlı makale (Dr. A başlıca yazar). 10 puan × 0.8 = 8 puan

  • 1 adet diğer hakemli dergide tek yazarlı makale (4 puan)

Bu 3 ulusal makaleyle “ikisi TR Dizin olmak üzere en az üç yayın” ve “en az ikisi başlıca yazar” şartı tamamlanır. Toplam puan: 10 + 8 + 4 = 22 puan.

2.3. Lisansüstü Tezden Üretilen Yayın (En Fazla 20 Puan)

Dr. A, uzmanlık tezinden bir SCIE makale çıkarmıştır. Tez makalesi Q4 dergiye kabul almıştır (10 puan), tek yazarlı olduğundan tam puan alır. Burada da en fazla 20 puan sınırı vardır ama Dr. A sadece 10 puanla geçer. (Bu 10 puan, doktora/uzmanlık sonrası 90 puan hesabına dahil edilmez.)

2.4. Diğer Kategoriler

Adayın puanını 100’e tamamlamak için diğer kategorilerdeki faaliyetleri de göz önünde bulundururuz:

  • Atıf (≥ 5 Puan): Dr. A’nın doktora/uzmanlık sonrası yayımlanmış çalışmaları 2 SCIE atıfı (3+3=6 puan) almıştır. Bu, 5 puan eşiğini aşar, en fazla 10 puan alabilir ama burada 6 puan eklenmiştir.

  • Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan): Dr. A, uluslararası bir kongrede CPCI indeksli bir bildiri sunmuş ve tam metin yayımlanmıştır (5 puan). Böylece 5 puan koşulu sağlanır.

  • Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan): Dr. A, uzmanlık/doktora sonrasında 4 farklı yarıyılda lisans ve yüksek lisans dersleri vermiştir; bu 2 puan kazandırır. Ayrıca en fazla 6 puan toplanabilir ama asgari koşulu 2 puanla geçmiştir.

  • Tez Danışmanlığı: Dr. A, 1 doktora tezini tamamlatmıştır (5 puan). 10 puan üst sınırı vardır, Dr. A sadece 1 tezle 5 puan alır.

  • Proje: Dr. A, TÜBİTAK projesinde yürütücü olarak görev almıştır (15 puan). Bu kategori maksimum 20 puanla sınırlıdır.

  • Patent/Faydalı Model: Diyelim ki Dr. A, uluslararası patent başvurusunda bulunmuştur ama tescil henüz alınmamıştır. Kişisel patent başvurusu “2 puan” getirebilir. Tescil alırsa 20 puan olacaktır (tam tescil olursa).

  • Ödül: Dr. A, TÜBİTAK Teşvik Ödülü almamıştır, bu nedenle 0 puan alır.

  • Editörlük: Dr. A, SCIE dergide alan editörü olarak görev yapmış ve 2 puan kazanmıştır.

  • Diğer (h-indeksi, Yurt Dışı Araştırma): Web of Science’a göre h-indeksi 6 olan Dr. A 5 puan, en az 6 ay yurt dışında araştırma yaptığı için +5 puan alabilir, ama bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir.

2.5. Puanların Toplanması ve Doktora/Uzmanlık Sonrası Hesaplama

Uluslararası Makale (SCIE): 47 puan (Q2 tek yazarlı 20, Q1 başlıca yazar 15, Q3 iki yazarlı başlıca yazar 12)
Ulusal Makale: 22 puan (TR Dizin tek 10, TR Dizin iki yazarlı başlıca yazar 8, diğer hakemli 4)
Tez Yayını (Q4): 10 puan (Bu 10 puan doktora sonrası 90’a dahil edilmez, ayrıca 20 puan sınırı altındadır)
Atıf: 6 puan
Bilimsel Toplantı: 5 puan (CPCI bildirisi)
Tez Danışmanlığı: 5 puan (1 doktora tezi)
Proje: 15 puan (TÜBİTAK yürütücüsü)
Eğitim-Öğretim: 2 puan
Patent Başvurusu (Henüz tescil yok): 2 puan
Editörlük (SCIE dergi): 2 puan
Diğer (h-indeksi 6): 5 puan

Şimdi doktora/uzmanlık sonrası hangi puanlar geliyor ona bakalım. Tez yayını 10 puan “lisansüstü tez” maddesinden ama 90 puan hesabına dahil edilmez. Diğerlerinin çoğu doktora sonrası. Sıralı toplayalım (dok. sonrası):

  • Uluslararası Makale (47 puan)

  • Ulusal Makale (22 puan)

  • Atıf (6 puan)

  • Bilimsel Toplantı (5 puan)

  • Tez Danışmanlığı (5 puan)

  • Proje (15 puan)

  • Eğitim-Öğretim (2 puan)

  • Patent Başvurusu (2 puan)

  • Editörlük (2 puan)

  • Diğer (h-indeksi 5 puan)

Bunların toplamı: 47 + 22 + 6 + 5 + 5 + 15 + 2 + 2 + 2 + 5 = 111 puan. Demek ki Dr. A, doktora/uzmanlık sonrası elde ettiği bu faaliyetlerle 90 puan eşiğini aşmış. Tez yayını (10 puan) ayrı duruyor, ama zaten 111 + 10 = 121 puana ulaşıyor. Ancak doçentlik başvurusunda “en az 100 puan” diyordu, Dr. A bu barajı rahatlıkla geçiyor.

Her kategoride de asgari koşullar karşılanmıştır. Örneğin, SCIE/SSCI makalelerle 40 puan, 3 kez başlıca yazar, TR Dizin en az 2 makale, atıflar 5 puan, bilimsel toplantı 5 puan, eğitim-öğretim 2 puan, tez yayınının 20 puan sınırını aşmaması, vb.

3. Kapanış ve Öneriler

Bu örnek senaryoda gördüğümüz gibi, Sağlık Bilimleri Temel Alanı doçentlik başvurusu yapmak isteyen adayın, özellikle uluslararası makaleler (SCIE/SSCI) kategorisinde 40 puan toplaması için planlı davranması gerekir. Q1 (30 puan) ve Q2 (20 puan) makalelerde başlıca yazar olmak, daha hızlı puan biriktirilmesini sağlar. Nitekim, düşük etki faktörlü Q4 dergiler tek başına 40 puanı yakalamayı zorlaştırabilir (her biri 10 puan).

Aynı şekilde, ulusal makale kategorisinde TR Dizin dergilerinde en az 2 makale ve toplamda 3 ulusal yayın yapılması, tezden türetilen makalelerin 20 puanla sınırlandırılması, en az 5 puanlık atıf alınması ve en az 5 puanlık bildiri sunulması gibi koşullar da ihmal edilmemelidir. Aday, klinik araştırmalar, multidisipliner projeler, tez danışmanlıkları, patent/faydalı model başvuruları, projeler ve eğitim-öğretim faaliyetleri gibi ek alanlarla puanını 100’ün üzerine taşıyabilir.

Sağlık Bilimleri Temel Alanı, deneysel çalışmalar ve klinik uygulamalar açısından zengin bir yapıya sahip olduğundan, adayların doçentlik öncesi stratejik bir yayın takvimi hazırlamaları, özellikle Q1–Q3 dergilerde birkaç makalede başlıca yazar olmayı hedeflemeleri önerilir. Doktora/uzmanlık sonrası dönemde etkin bir proje katılımı, tez danışmanlığı, atıfları artırıcı uluslararası iş birliği ve ulusal dergilerde yerel katılım da büyük önem taşır.

Bu koşulları sistematik biçimde yerine getiren adaylar, hem sağlık bilimlerinin ulusal ve uluslararası gelişimine katkı sunmakta hem de doçentlik unvanına uzanan akademik merdiveni sağlam adımlarla çıkmaktadır.

Kaynakça

  • UAK (2025). Sağlık Bilimleri Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Sağlık Bilimleri, Doktora Sonrası, Uzmanlık, Uluslararası Makale, TR Dizin, Tez Kaynaklı Yayın, Atıf, Proje, Patent, Eğitim-Öğretim, Başlıca Yazar, Doçentlik.

 

by wporganizasyon Uncategorized

SAĞLIK BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

SAĞLIK BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI

SAĞLIK BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME 

Özet
Bu makalede, Sağlık Bilimleri Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar için belirlenmiş olan akademik kriterler detaylı biçimde incelenmektedir. Sağlık Bilimleri, tıp, diş hekimliği, eczacılık, veteriner hekimlik gibi uygulama ve araştırma alanlarını kapsadığı için, doktora veya uzmanlık unvanını aldıktan sonraki çalışmaların niteliğini ve çok yönlülüğünü ölçen kapsamlı bir puanlama sistemi oluşturulmuştur. Adayın, yüksek etki faktörlü dergilerde yayımladığı uluslararası makalelerden, TR Dizin kapsamındaki ulusal makalelerden, tez kaynaklı yayınlardan, kitap çalışmalarından, atıflardan, tez danışmanlığından, proje yürütücülüğü veya araştırmacılığından, bilimsel toplantılardaki bildirilerden, eğitim-öğretim faaliyetlerinden, patent/faydalı model başvurularından, alınan ödüllerden ve editörlük görevlerinden sağladığı puanların toplamı en az 100 olmalıdır. Ayrıca bu puanın 90’ının, doktora veya uzmanlık (tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta, veteriner hekimlikte) unvanının alınmasından sonra elde edilmesi gerekmektedir. Özellikle “Uluslararası Makale” kategorisinde adayın en az 40 puan kazanması ve bu puanı SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olduğu makalelerle desteklemesi şarttır. Bu yazıda, her kategorideki puanlama sistemi ve asgari zorunluluklar açıklanacak, tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlandırılması, TR Dizin’den en az 2 makale gerekliliği, atıf alınması zorunluluğu gibi ayrıntılar üzerinde durulacaktır. Sonuç olarak, Sağlık Bilimleri temel alanında doçentlik başvurusu yapmak isteyen adayların, 2025 Mart dönemi için planlamalarını nasıl yapmaları gerektiğine dair kapsamlı bir rehber sunulacaktır.

1. Giriş

Sağlık Bilimleri Temel Alanı, tıbbi ve biyolojik bilimlerden diş hekimliğine, eczacılığa, veteriner hekimliğe kadar çok sayıda disiplini kapsar. Bu disiplinlerde çalışan araştırmacılar, hastalıkların tanı ve tedavi yöntemlerini geliştirmek, halk sağlığını iyileştirmek, yeni ilaçlar keşfetmek veya biyoteknolojik uygulamalarla yenilikçi çözümler sunmak üzere çalışmalar yaparlar. Dolayısıyla, akademik yükseltme süreçlerinde sadece laboratuvar bazlı araştırmalar değil, klinik uygulamalar ve hasta verilerine dayalı araştırmalar da dikkate alınır.

Türkiye’de doçentlik başvuru süreçlerini düzenleyen Üniversitelerarası Kurul (UAK), her temel alan için ayrı kriterler yayımlamaktadır. Bu kriterler, adayın doktora veya uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra yaptığı çalışmaların kalitesini ve çeşitliliğini ölçmeyi hedefler. Sağlık Bilimleri Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, adayın yaygın ve yüksek nitelikli bilimsel çıktı üretmesini, uluslararası literatürde tanınmasını ve alana özgü uygulamalı/klinik becerilerini belgelendirmesini amaçlayan detaylı bir puanlama sistemini yansıtır.

Bu sistemde, adayın uluslararası ve ulusal makaleleri, tez kaynaklı yayınları, kitap ve kitap bölümleri, atıflar, proje deneyimleri, bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler, eğitim-öğretim faaliyetleri, patent/faydalı model çalışmaları, ödülleri, editörlük görevleri gibi çok yönlü faaliyetleri değerlendirmeye alınır. Ayrıca, her kategoride belirli puan üst sınırları ve doktora/uzmanlık sonrası yapılması gereken asgari koşullar öngörülür. Örneğin, “Uluslararası Makale” başlığında, SCIE veya SSCI’de Q1, Q2, Q3 sınıflandırmasında yer alan makalelerden elde edilen puanların en az 40 olması ve bunların üçünde başlıca yazar olunması zorunluluğu, adayın yüksek etkiye sahip dergilerde bağımsız araştırmacı olarak tanınması hedefine yöneliktir.

Bu makalede, söz konusu kriterlerin detaylarına yer verilecek; her maddenin nasıl puan getirdiği, hangi maddelerde asgari koşullar olduğu ve hangi konuların adaylar açısından kritik önem taşıdığı açıklanacaktır. Böylece, Sağlık Bilimleri Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapmayı planlayan adaylar, belgelerini nasıl hazırlayacaklarına, hangi yayın stratejileri izleyebileceklerine dair kapsamlı bir fikir edineceklerdir.

2. Asgari 100 Puan ve Doktora/Uzmanlık Sonrası 90 Puan Koşulu

Sağlık Bilimleri Temel Alanı’nda doçentlik başvurusunda bulunan adayın, tabloda (Tablo 10) listelenen faaliyetlerden en az 100 puan toplaması zorunludur (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu puanın en az 90’ı, doktora veya tıpta (diş hekimliğinde, eczacılıkta, veteriner hekimlikte) uzmanlık unvanının alındığı tarihten sonra gerçekleştirilmiş çalışmalardan elde edilmiş olmalıdır. Buna paralel şekilde, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından alınan puanlar bu 90 puan hesabına dahil edilmez; bu düzenleme, doktora veya uzmanlık sonrasındaki bağımsız araştırma potansiyelini ortaya koymak amacını güder.

Yan dal uzmanlığından başvuranlarda, ana dal uzmanlığının alınmasından sonra gerçekleştirilen faaliyetler esas alınır. Ayrıca, her faaliyet yalnızca bir kategoride puanlanır; örneğin aynı makale hem “Uluslararası Makale” hem de “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” olarak çifte puan alamaz. Tek yazarlı makaleler için yazar tam puan alırken, iki yazarlı makalelerde başlıca yazar 0.8 katsayıyla, ikinci yazar 0.5 katsayıyla puan elde eder. Üç veya daha çok yazarlı makalelerde başlıca yazar puanın yarısını, diğer yazarlar kalan yarısını eşit olarak paylaşır. Başlıca yazarın belirtilmediği durumlarda, puan tüm yazarlara eşit olarak dağıtılır. Diğer yayın türlerinde (bildiri, kitap vb.) puan, yazarlar arasında eşit bölünür.

3. Uluslararası Makale

Sağlık Bilimleri alanında uluslararası dergilerde makale yayımlamak, adayın küresel literatüre katkısını ve etki düzeyini yansıtır. Bu kategoridekiler, tez dışı olmak kaydıyla şu şekilde puanlanır:

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

  • Q1 (en yüksek etki dilimi): 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Sağlık Bilimleri’nde özellikle SCIE çok yaygındır; klinik ve temel tıp dallarında SSCI nadir de olsa kullanılabilir. Q1 ve Q2 dergilerde yayımlanan makaleler yüksek prestijde kabul edilir.

3.2. AHCI

AHCI (Arts and Humanities Citation Index) özellikle tıp tarihi, tıp etiği veya sağlık alanının beşerî boyutlarını içeren çalışmalar için geçerli olabilir. AHCI’de yayımlanan makaleler 20 puan getirir.

3.3. ESCI veya Scopus

ESCI (Emerging Sources Citation Index) veya Scopus’ta taranan dergilerdeki makaleler 10 puan değeri taşır. Sağlık Bilimleri’nde pek çok dergi bu dizinlerde yer alır.

3.4. Diğer Uluslararası İndeks

Bu kapsamdaki dergiler 5 puan değerindedir. SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dışındaki indeksler daha düşük etki düzeyinde kabul edilir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Bu tür yazılar 3 puanla sınırlıdır, çünkü tam makale statüsünde değildir.

3.6. Vaka Takdimi (Case Report)

SCIE kapsamındaki dergilerde yayımlanmış bir vak’a takdimi 5 puan değerindedir. Sağlık alanında, ilgi çekici vakaların bilimsel değeri bu şekilde puanlanır.

3.7. Asgari Zorunluluk: Doktora/Uzmanlık Sonrası 40 Puan ve 3 Makalede Başlıca Yazar

Bu maddenin en kritik koşulu, doktora veya uzmanlık sonrası SCIE veya SSCI kapsamındaki dergilerde (Q1, Q2, Q3, Q4) yayımlanmış makalelerden en az 40 puan almak ve bunların en az üçünde başlıca yazar olmaktır (Q4 dergiler 10 puan getirse de, aday 40 puana ulaşmak için Q1/Q2/Q3 yayınları daha fazla puan sağlayabilir). Bu kural, adayın akademik bağımsızlığını ve uluslararası tanınırlığını yüksek etki faktörlü dergilerde sergilemesini hedefler.

4. Ulusal Makale

Sağlık Bilimleri’nde ulusal dergilerde yayımlanan makaleler, Türkiye’deki akademik camiaya katkıyı gösterir. Bu maddeye göre, tez dışı yayınlar şu şekilde puanlanır:

4.1. TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM)

TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Editöre mektup, özet veya kitap incelemesi ise 10 puana dahil olmamak üzere alt kategorilere girer.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışında hakemli süreçten geçen ulusal dergilerde yayımlanan makaleler 4 puan getirir. Bu kategorilerde de editöre mektup, araştırma notu vb. 2 puanla sınırlıdır.

4.3. Doktora/Uzmanlık Sonrası Koşulu

Adayın, doktorasını veya uzmanlığını aldıktan sonra, ikisi TR Dizin kapsamındaki dergi olmak üzere en az üç ulusal makale yapması; ayrıca bu yayınlardan en az ikisinde başlıca yazar olması gerekir. Bu madde, Türkiye’deki bilimsel literatürü desteklemek ve adayın özgün katkısını (başlıca yazar niteliğiyle) görmek amacına yöneliktir.

Yabancı uyruklu adaylar veya yurtdışında denkliği başvuranlar, TR Dizin makale koşulunu karşılayamıyorsa, aynı sayıdaki yayını 1. maddenin (a, b, c) bentleri (SCIE/SSCI/AHCI, ESCI/Scopus) doğrultusunda yapmalıdır.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Bu bölüm, adayın doktora/uzmanlık tezine dayanarak ürettiği yayınlarla ilgilidir.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI makale: 20 puan

  • ESCI, Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks: 5 puan

  • TR Dizin: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • Uluslararası bilimsel toplantı (CPCI) bildirisi: 3 puan

  • Diğer toplantı bildirisi: 2 puan

Aday, bu kategoriden en fazla 20 puan elde edebilir. Ayrıca g veya h (diğer uluslararası/ulusal kitap ve kitap bölümü) toplam 5 puanı geçemez.

5.2. Zorunluluk

Adayın tezinden en az bir yayın çıkarması beklenir. Bu, yüksek lisans/doktora/uzmanlık tezlerinin bilimsel yayına dönüştürülmesini teşvik eder. Ancak toplanabilecek toplam puan 20 ile sınırlıdır.

6. Kitap

Ders kitabı dışındaki özgün bilimsel kitap ve kitaptaki bölümler, adayın derinlemesine araştırma ve yazma becerisini gösterir.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Bölüm

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

BKCI (Book Citation Index), uluslararası ölçekte önem arz eden kitapları içerir.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Bölüm

  • Diğer kitap: 5 puan

  • Diğer kitapta bölüm: 3 puan

6.3. Puan Sınırı

Bu madde kapsamında en fazla 20 puan alınabilir. Ayrıca c veya d bentlerinden (diğer kitap ve kitap bölümleri) toplamda en fazla 5 puan toplanır. Aynı kitabın birden fazla bölümünü yazsa bile yalnızca bir bölüm puanlanır.

7. Atıf

Sağlık Bilimleri’nde atıflar, yayınların ne kadar kullanıldığını ve klinik/pratik etki düzeyini yansıtır.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergilerinde atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap/dergi: 1 puan

Doktora/uzmanlık sonrasındaki yayınlar üzerinden en az 5 puan atıf almak gerekir. Bu maddeden en fazla 10 puan elde edilir. Kişinin kendi eserlerine atıfları veya aynı yayında tekrar eden atıflar geçersizdir.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Tamamlanmış doktora tezleri 5 puan, yüksek lisans tezleri 3 puan getirir. En fazla 10 puanla sınırlıdır. İkinci danışmansanız puanın yarısını alırsınız. Sağlık Bilimleri’nde uzmanlık öğrencilerine veya doktora programlarına danışmanlık vermek, akademik yetiştiriciliğin önemli bir ölçütüdür.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

AB Çerçeve Programları, TÜBİTAK projeleri, uluslararası destekli projeler, kamu/özel ArGe projeleri veya üniversite BAP projeleri de adayın araştırma kabiliyetini gösterir.

9.1. Puan Değerleri

  • AB/TÜBİTAK projesi yürütücüsü: 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje (rapor hariç): 10 puan

  • Kamu/özel kuruluş ArGe projesi: 5 puan

  • Üniversitedeki BAP projesi yürütücülüğü (tez ve uzmanlık projeleri hariç): 3 puan

Toplamda 20 puan sınırı vardır. Klinik çalışmalar, çok merkezli araştırmalar, deneysel çalışmalar vb. projeler bu kategoride puanlanır.

10. Bilimsel Toplantı

Doktora/uzmanlık sonrası yapılmış bilimsel toplantı bildirileri, adayın bilimsel etkileşimini yansıtır.

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantılar (CPCI)

Tam metin/özetin CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) yayımlanması 5 puan değeri taşır. Bu kategoriden en fazla 10 puan elde edilebilir ve en az 5 puan toplamak zorunludur.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Bilimsel Toplantılar

Basılı veya elektronik halde yayımlanmış bildiri 3 puan eder. Toplantının bilimsel niteliğini resmi düzenlemeler doğrular. Aynı toplantıda yalnızca bir çalışma puanlanır.

11. Eğitim-Öğretim

Doktora, tıpta uzmanlık, diş hekimliğinde uzmanlık, eczacılıkta uzmanlık veya veteriner hekimlikte uzmanlık sonrası eğitim faaliyetleri adayın öğretim becerisini gösterir.

11.1. Ders Verme

  • 4 farklı yarıyılda ders (dönemlik): 2 puan

  • 2 farklı yılda ders (yıllık): 2 puan

Bu maddeden en az 2 puan alması gerekir. En fazla 6 puanla sınırlıdır. Doktora/uzmanlık sonrası 2 yıl yükseköğretim kadrosunda görev yapanlara 2 puan otomatik tanımlanır.

12. Patent/Faydalı Model

Sağlık Bilimleri’nde ilaç, tıbbi cihaz, biyoteknoloji vb. alanlarda patent veya faydalı model geliştirmek mümkündür.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent (tescilli): 20 puan

  • Ulusal patent (tescilli): 10 puan

  • Faydalı model (tescilli): 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu tescil ortaklığında puan eşit bölünür.

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP: 25 puan

  • TÜBA TESEP: 25 puan

En fazla 25 puanla sınırlıdır. Sağlık Bilimleri’nde TÜBİTAK Bilim Ödülü veya YÖK Doktora Tezi Ödülü gibi prestijli ödüller, adayın akademik başarısını vurgular.

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitap editörlüğü: 1 puan

  • TR Dizin dergide editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanı geçemez. Sağlık bilimleri dergilerinde editörlük yapmak, hakem süreçleri ve yayın politikası yönetimini içerir.

15. Diğer

  • h-indeksi (Web of Science) ≥ 5: 5 puan

  • İlk 300’deki üniversitede 6 ay kesintisiz araştırma/öğretim: 5 puan

Toplamda 10 puan sınırı vardır. Sağlık Bilimleri’nde Web of Science h-indeksi, adayın atıf profilini yansıtır; yurtdışı araştırma faaliyeti de global bağlantıyı gösterir.

16. Doktora/Uzmanlık Sonrası Zorunluluklar

16.1. Uluslararası Makalede 40 Puan ve 3 Başlıca Yazar Makale

Belki en çarpıcı koşul, doktoradan veya tıpta/diş hekimliğinde/eczacılıkta/veteriner hekimlikte uzmanlıktan sonra SCIE/SSCI kapsamındaki dergilerden (Q1, Q2, Q3 veya Q4) en az 40 puan toplamak ve en az 3 makalede başlıca yazar olmaktır. Aday, Q4 dergilerle 40 puana ulaşmak için 4 makale (her biri 10 puan) dahi yayınlasa, başlıca yazar sayısı 3 makaleyi karşılamalıdır. Q1 dergilerden yayın yapmak daha çabuk puan kazandırır (her biri 30 puan) ancak ortak yazar sayısı ve başlıca yazar kriteri puanın paylaşılmasına yol açabileceğinden, planlama önemlidir.

16.2. Ulusal Makalede Asgari 3 Yayın, 2’si TR Dizin, 2’sinde Başlıca Yazar

Adayın ülke içi akademik camiaya katkısını vurgulamak amacıyla, doktora/uzmanlık sonrasında TR Dizin dergilerinde 2 makale dâhil en az 3 ulusal yayını bulunmalı, bunlardan en az 2’sinde başlıca yazar olmalıdır. Tek yazarlı veya danışman-öğrenci ortak yazar makalelerde başlıca yazar statüsü kazanılır.

16.3. Tezden Üretilen Yayınların 20 Puan Sınırı

Tez kaynaklı çalışmalardan 20 puanla sınırlandığından, adayın tez dışı bağımsız araştırmalara yönelmesi teşvik edilir.

16.4. Atıf (≥ 5 Puan) ve Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan)

Doktora/uzmanlık sonrasında elde edilen yayınlara yapılmış atıflar en az 5 puan getirmeli, bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler de en az 5 puan sağlamalıdır. Bu, adayın araştırmalarının kullanılma/benimsenme oranı ve bilimsel etkileşimini yansıtır.

16.5. Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan)

Aday, doktora veya uzmanlık sonrası dönemde en az 2 puanlık ders verme faaliyeti göstermelidir. Sağlık Bilimleri’nde klinik eğitim veya uygulamalı dersler de bu kategoride yer alabilir.

17. Stratejik Planlama Örnekleri

17.1. Q1 Makale Ağırlıklı Yol

  • 2 adet Q1 makale (tek yazarlı): Her biri 30 puan, toplam 60 puan

  • 1 adet Q2 makale (2 yazarlı, başlıca yazar): Q2 = 20 puan × 0.8 = 16 puan

  • 2 adet TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 2 × 10 = 20 puan

  • Atıflar: 5 puan

  • Bilimsel toplantı bildirisi (CPCI): 5 puan

Bu aday, sadece uluslararası makalelerden 76 puan kazanır. Ulusal makaleler 20 puan, atıf ve bildiri 10 puan ekleyerek 106 puan elde eder. Doktora sonrası Q1/Q2 makalelerinin başlıca yazarlığıyla kolaylıkla 40 puan şartını karşılar. 2 ulusal makalesi TR Dizin’de olmasıyla ulusal koşulu da sağlanır.

17.2. Orta Derecede Uluslararası Yayın ve Patent

  • 1 adet Q2 makale (tek yazarlı): 20 puan

  • 2 adet Q4 makale (tek yazarlı): 2×10 = 20 puan

  • 2 adet TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 2×10 = 20 puan

  • Patent (Ulusal, tescilli): 10 puan

  • Proje (TÜBİTAK, araştırmacı): 10 puan

  • Atıf 5 puan, bilimsel toplantı 5 puan

Toplam: 20+20+20+10+10+5+5 = 90 puan. Aday 10 puan daha eklemeli (belki 1 tez danışmanlığı: 5 puan + 1 BAP projesi yürütücülüğü: 3 puan + 1 ulusal makale 4 puan). Ayrıca, Q2 ve Q4 makalelerinden başlıca yazar olarak 3 makale var, 40 puana (20 + 10 + 10 = 40) denk gelir. Bu şekilde zorunluluk sağlanır.

18. Sonuç ve Öneriler

Sağlık Bilimleri Temel Alanı, hem klinik hem de temel bilim yönlerini içeren disiplinleriyle çok yönlü bir akademik faaliyet gerektirir. 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da, bu çok yönlülüğü karşılayacak biçimde detaylı ve nokta atışı gereksinimler tanımlar. Aday, doktora veya tıpta/diş hekimliğinde/eczacılıkta/veteriner hekimlikte uzmanlık derecesini tamamladıktan sonra:

  1. Uluslararası Makale Kategorisinde 40 Puan: En az üç SCIE/SSCI (Q1, Q2 veya Q3) makalesiyle, başlıca yazar olmak kaydıyla, 40 puanı geçmek mecburidir. Bu, adayın dünya çapında kabul gören dergilerde etkili yayınlar yapmasını ve bağımsız araştırmacı kimliğini göstermesini sağlar.

  2. Ulusal Makale Kategorisinde En Az 2 TR Dizin ve 1 Diğer: Üç ulusal makale şartı bulunur, ikisi TR Dizin olmak zorundadır, ikisinde başlıca yazar olunmalıdır. Bu, ülke içi literatüre katkı ve yerel akademik etkileşimi destekler.

  3. Lisansüstü Tez Yayınlarını 20 Puanla Sınırlama: Tez kaynaklı çalışmalardan gelen puan 20’yi aşamaz, bu da tez dışı yeni çalışmaların önemini vurgular.

  4. Atıf (≥ 5 Puan) ve Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan): Adayın yayınlarının başka araştırmacılarca kullanıldığı ve bilimsel toplantılarda aktif olduğu gösterilmelidir.

  5. Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan): Adayın klinik, laboratuvar veya teorik derslerde aktif katılımı aranır.

  6. Toplam Puan 100, Doktora/Uzmanlık Sonrası ≥ 90 Puan: Aday, 100 puanlık barajı aşarken, 90 puanın mutlaka doktora sonrası döneme ait olduğuna dikkat etmelidir.

Ayrıca projeler, patentler, tez danışmanlığı, ödüller ve editörlük gibi kategorilerle çeşitli yollarla puan toplanabilir. Tez danışmanlığı en fazla 10 puan, proje faaliyetleri maksimum 20 puan, patentler 20 puana kadar ulaşır. Odaklanılan her kategoride üst sınırlara dikkat etmek, 100 puanı verimli biçimde tamamlamak için stratejik önem taşır.

Bütün bu düzenlemeler, Sağlık Bilimleri’nde akademik yükseltmenin kalitesini arttırmayı ve küresel arenada rekabet gücünü yükseltmeyi amaçlar. Doçentlik adaylarının, özellikle Q1/Q2/Q3 dergilerde başlıca yazar olma şartını yerine getirecek şekilde yayın programını düzenlemeleri, TR Dizin’de de en az 2 makale planlamaları ve tez kaynaklı yayınlar dışındaki çalışmalarını yoğunlaştırmaları tavsiye edilir. Proje ve tez danışmanlığı gibi yönlere de ağırlık vererek çok yönlü bir profil sergilemek, 2025 Mart dönemi için avantaj yaratacaktır.

Sonuç olarak, Sağlık Bilimleri Temel Alanı doçentlik başvurusu, gerek temel gerek klinik alanda kapsamlı akademik üretkenliği ölçen bir çerçeve sunmaktadır. Aday, doktora/uzmanlık sonrası bağımsız bilimsel kimliğini ispatlayarak yüksek nitelikli makaleler, projeler, tez danışmanlığı, atıf ve uygulamalı faaliyetlerle zengin bir portföy oluşturmalıdır. Bu makalede sunulan rehber, adayların hangi kategorilerde ne kadar puan kazanabileceğini ve hangi asgari koşulları yerine getirmesi gerektiğini açıklayarak, 2025 Mart dönemi başvuru sürecini şeffaf ve anlaşılır kılmaktadır.

Kaynakça

  • UAK (2025). Sağlık Bilimleri Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Sağlık Bilimleri, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Uzmanlık, Atıf, Proje, Patent, Başlıca Yazar, Klinik Araştırma, Tıbbi Bilimler, Doktora Sonrası, Puanlama Sistemi.

by wporganizasyon Uncategorized

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME 

Özet
Bu makalede, Mühendislik Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar için belirlenmiş olan akademik kriterler ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından ortaya konan bu kriterler, adayların doktora (veya eşdeğer nitelikteki sanatta yeterlik) eğitiminden sonra yaptıkları akademik çalışmaları, proje faaliyetlerini, lisansüstü tez danışmanlıklarını, atıfları ve çeşitli diğer kategorileri puanlayarak değerlendirmeyi amaçlar. Mühendislik alanının uygulamalı yapısı, bilime ve endüstriye yönelik katkıları göz önünde bulundurularak, “uluslararası makale”, “ulusal makale”, “tez kaynaklı yayınlar”, “kitap”, “atıf”, “tez danışmanlığı”, “bilimsel araştırma projeleri”, “bilimsel toplantılar”, “eğitim-öğretim” faaliyetleri, “patent/faydalı model”, “ödül”, “editörlük” ve “diğer” gibi çok çeşitli başlıklar oluşturulmuştur.

Özellikle “Uluslararası Makale” kategorisindeki SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergiler, mühendislikte yaygın olarak kullanılan ve uluslararası kabul görmüş dizinlerdir. Bu kapsamda doçent adaylarının yüksek etki faktörlü (impact factor) dergilerde makale yayımlamasını teşvik etmek amacıyla Q1, Q2, Q3 ve Q4 gibi alt sınıflandırmalara göre farklı puanlar verilmektedir. “Ulusal Makale” kategorisinde ise TR Dizin kapsamındaki dergiler ya da diğer hakemli dergilerde yayımlanan çalışmalar belli puanlarla değerlendirilir. Ayrıca doktora sonrası süreçte bir Q1/Q2/Q3 makalede “başlıca yazar” olma, aynı şekilde doktora sonrası dönemde TR Dizin’den en az 10 puan toplama gibi koşullar, doçentlik başvurularında önem taşır.

Bu makalede, hem her bir kategoride hangi tür çalışmaların ne kadar puan getirdiği hem de başvuru için gerekli olan asgari eşiğin (toplam 100 puan, bunun en az 90’ının doktora sonrası elde edilmesi) nasıl sağlanabileceği açıklanacaktır. “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı altında alınabilecek puanın 20 ile sınırlı tutulması ve bunun genel toplamda doktora sonrası üretkenliği vurgulaması da ele alınan diğer konular arasındadır. Patent veya faydalı model tescilleri, TÜBİTAK/AB projelerinde yer almak, lisansüstü tez danışmanlığı yapmak, bilimsel toplantılara bildiri sunmak ve atıf almak gibi çok yönlü akademik faaliyetlere dair puanlama ayrıntıları da bu incelemenin kapsamına girmektedir. Böylece, Mühendislik Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu planlayan adaylar, hangi faaliyetlere odaklanarak planlı bir kariyer yolu çizebileceklerini görebileceklerdir.

1. Giriş

Mühendislik temel alanı, uygulamalı bilimlerin geniş yelpazesini içeren, endüstri ve toplumun ihtiyaçlarına yönelik çözümler üreten disiplinleri bünyesinde barındırır. Makine, elektrik-elektronik, bilgisayar, kimya, inşaat, endüstri, malzeme, gıda, çevre, biyomedikal, enerji gibi pek çok alt dalı kapsayan mühendislik alanında doçentlik unvanı almak, adayın bağımsız araştırma ve uygulama yetkinliğini uluslararası düzeyde kanıtlaması anlamına gelir.

Türkiye’de doçentlik süreçleri, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenmiş ölçütlerle yönetilir. Bu ölçütler zaman zaman güncellenerek alanın gereksinimlerine uygun biçimde şekillenir. Mühendislik Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu sistemin güncel versiyonudur. Adaydan, doktora tezini tamamladıktan sonra çeşitli kategorilerde puan toplaması; uluslararası ve ulusal makale yayımlaması, patent, lisansüstü tez danışmanlığı, bilimsel proje yürütme, atıf alma, bilimsel toplantılara katılma gibi faaliyetleriyle akademik yetkinliğini ortaya koyması beklenir.

Bu makalenin hedefi, Mühendislik Temel Alanı’na özgü 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını düzenli bir biçimde sunmak; adayların hangi kategorilerde kaç puan elde edebilecekleri, gerekli asgari puanların nasıl toplanacağı ve başvuruda hangi belgelerin aranacağı hakkında rehberlik etmektir. Metin boyunca, hem tabloda belirtilen puan değerlerine hem de adayın karşılaması gereken asgari koşullara değinilecek, özellikle “en az 90 puanın doktora sonrası dönemde elde edilmiş olması” ve “Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olarak en az 40 puan” koşulu gibi kritik noktalara vurgu yapılacaktır.

Sonuç olarak, bu metin, doktora sonrası akademik faaliyet planlaması yapan ve Mühendislik Temel Alanı’nda doçentlik unvanına başvurmak isteyen araştırmacılar için kapsamlı bir rehber olacaktır. Adayların, tabloda yer alan her kategoriye dair çalışmalarını zamanında ve planlı şekilde gerçekleştirmeleri, 2025 Mart dönemi başvuru sürecinde yüksek bir başarı şansına sahip olmalarını sağlayacaktır.

2. Asgari 100 Puan ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

Mühendislik Temel Alanı’ndan doçentlik başvurusu yapacak adayların, beyan ettikleri eser ve faaliyetlerinden en az 100 puan toplamaları zorunludur. Ancak bu puanın en az 90’ı, doktora unvanının alındığı tarihten sonra gerçekleştirilen çalışmalardan gelmelidir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesindeki eserlerle de puan kazansa bile, bunlar 10 puanı aşamaz.

Buna ek olarak, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı kapsamında elde edilen puanlar, doktora sonrasına ait 90 puan hesabına katılmaz. Bu uygulama, adayın tez dışı, bağımsız çalışmalara odaklanmasını teşvik eder. Ayrıca, çalışılan disiplinin gerektirdiği “doktora sonrası araştırmacı” yeterliliğini kanıtlamak açısından anlamlı bir sınır çizgisidir.

Her çalışma, tabloda yer alan kategorilerden yalnızca birinde puanlanır. Aynı eser üzerinden iki kategoride birden puan almak mümkün değildir. Ayrıca, tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alırken, iki yazarlı makalelerde “başlıca yazar” 0.8, ikinci yazar 0.5 kat çarpanı kullanır. Üç ve daha fazla yazarlı makalelerde, başlıca yazar puanın yarısını alır, kalan yarı diğer yazarlarca eşit paylaşılır. Başlıca yazarın tanımlanmadığı durumlarda, puan eşit olarak bölünür.

Bu noktada, “başlıca yazar” kavramı önemlidir. Aday, tek yazarlı bir makalede otomatik olarak başlıca yazardır. İki yazarlı makalelerde ilk sırada yer alıyorsa veya doktora öğrencilere danışmanlığını yaptığı makalelerde (öğrencilerle birlikte) birincil yazar olarak listeleniyorsa, “başlıca yazar” kabul edilir. Bu uygulama, adayın makaledeki en büyük bilimsel sorumluluğu üstlendiğini belgelemek amacıyla geliştirilmiştir.

3. Uluslararası Makale

Doktoradan sonra Mühendislik alanında uluslararası atıf dizinlerinde yer alan dergilerde makale yayımlamak, adayın küresel literatürdeki görünürlüğünü ve araştırma kalitesini ortaya koyar. Bu kategori, SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus veya diğer uluslararası indeksler kapsamında taranan dergilerde yayınları içerir.

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Mühendislik alanında SCIE (Science Citation Index Expanded) çok yaygındır; bazı disiplinlerde SSCI (Social Sciences Citation Index) üzerinden de yayın yapılabilir. Q1 en yüksek etki faktörlü dergileri kapsar.

3.2. AHCI

AHCI (Arts and Humanities Citation Index) kapsamında mimarî tarih, mühendislik etiği gibi sosyal/bilimsel kesişim noktalarında makaleler olabilir. Bu makaleler 20 puan değerindedir.

3.3. ESCI veya Scopus

Bu indekslerdeki dergilerde yayımlanmış her makale 10 puan getirir. Mühendislikte Scopus çok geniş bir kapsama sahiptir.

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dışındaki uluslararası indeksli dergiler 5 puan değerindedir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet, Kitap Eleştirisi

Uluslararası nitelikli dergilerde yayınlanmış bu tür kısa yazılar 3 puanla sınırlıdır.

3.6. Doktora Sonrası Zorunluluk (≥ 40 Puan) ve Başlıca Yazar Koşulu

Doktora unvanı alındıktan sonra, SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olarak en az bir makale yayımlanması ve bu maddeden toplam 40 puan almak zorunludur (UAK, 2025). Bu, doçentlik adayının yüksek düzeyli dergilerde bağımsız araştırmacı niteliğini göstermesini amaçlar. Yani, sadece Q4 veya ESCI gibi orta kategorilerde makale yayınlayarak bu gerekliliği karşılamak mümkün değildir; mutlaka Q1–Q3 yayınlar olmalıdır.

Örnek olarak, Q1 sınıfında bir makale (başlıca yazar) 30 puan getirebilir. Aday 40 puana ulaşmak için ek bir Q2/Q3 veya Q4/ESCI makale vb. ekleyebilir. Tabii çok yazarlı makalelerde puanın paylaşımı da hesaba katılmalıdır.

4. Ulusal Makale

Türkiye’de yayınlanan hakemli dergiler, TR Dizin gibi dizinlere kayıtlı olanlar da dahil, mühendislik alanındaki ulusal üretimi gösterir.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) hakemli dergilerdeki makaleler 10 puan değerindedir. Doktora sonrasında en az 10 puan almak zorunludur. Örneğin, tek bir TR Dizin dergisindeki makale (tek yazarlı) 10 puan kazandırabilir. Çok yazarlıysa puan paylaşılacaktır.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

Bunlar 4 puan değerindedir. Hakemli dergi olduğunun kanıtlanması gerekir. TR Dizin’e kıyasla daha düşük puan söz konusudur.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

2 puan olarak belirlenmiştir. Mühendislikte kısa teknik notlar, editöre mektup vb. bu kategoride yer alır.

4.4. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

TR Dizin koşulunu karşılayamayan adaylar, bunun yerine aynı sayıda yayını uluslararası makale kategorisinde (1. maddenin a, b veya c bentleri) yapmış olmalıdır.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Bu başlık, adayın doktora tezine veya yüksek lisans tezine dayalı yayınlarını kapsar. Adayın tez çalışmasını görünür kılması değerlidir; ancak doktora sonrası bağımsızlığı vurgulamak için puanı 20 ile sınırlandırılmıştır.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks: 5 puan

  • TR Dizin: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • CPCI’da yayımlanan tam metin/özet bildiriler: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantılarda basılı bildiriler: 2 puan

5.2. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu maddeden en az bir yayın yapmak gerekir. Fakat toplamda 20 puanı aşamaz (UAK, 2025). Örneğin, aday SCIE kapsamındaki bir tez makalesi ile 20 puan alarak bu kategoriyi doldurabilir.

6. Kitap

Mühendislikte kitap çalışmaları, ders kitabı dışındaki özgün monografiler veya derleme kitaplarda bölüm yazma şeklinde görülebilir.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Bölüm

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

Dünyaca tanınan yayınevlerinde basılmış, Book Citation Index (BKCI) tarafından taranan kitaplar akademik prestiji yansıtır.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Bölüm

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Bu kategori, ders kitabı niteliğinde olmayan özgün bilimsel kitapları kapsar.

6.3. Puan Sınırı

Kitap kategorisinden en fazla 20 puan alınabilir. c veya d bentlerinden toplam 5 puanla sınırlıdır. Aynı kitaptaki bölümlerden sadece biri puanlanabilir.

7. Atıf

Mühendislik alanında atıflar, adayın yayınlarının başka araştırmacılarca ne kadar kullanıldığını, bilimsel etkinin derecesini gösterir.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergi atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap/dergide atıf: 1 puan

Doktora sonrası yayınlara atıf üzerinden en az 5 puan toplamak gerekir. Bu kategoriden en fazla 10 puan elde edilebilir. Kişinin kendine yaptığı atıflar veya aynı yayında tekrar eden atıflar geçersizdir.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Mühendislik fakültelerinde, doktora ve yüksek lisans tezlerinin yönetimi adayın akademik gelişmişliğinin göstergesidir.

8.1. Puan Değerleri

  • Doktora tezi: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi: 3 puan

Toplam 10 puan sınırı vardır (UAK, 2025). İkinci danışman yarı puan kazanır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

TÜBİTAK, AB projeleri, uluslararası destekli projeler, kamu/özel ArGe projeleri veya üniversite BAP projeleri bu başlığa girer.

9.1. Puan Değerleri

  • AB/TÜBİTAK projesi (öğrenci projesi hariç): koordinatör/yürütücü: 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje: 10 puan

  • Kamu/özel ArGe projesi: 5 puan

  • Üniversite BAP projesi (tez hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Toplamda 30 puan aşılmaz. Mühendislik alanında proje deneyimi, endüstri ile iş birliği veya büyük konsorsiyumlarda yer almak çok yaygındır.

10. Bilimsel Toplantı

Kongre, sempozyum, konferans gibi etkinliklerde sunulan bildiriler, mühendislikteki yeni bulguların paylaşılması açısından önemlidir.

10.1. Uluslararası Toplantı (CPCI)

Bu tür toplantıda sunulan ve CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) yayımlanan bildiri 5 puan. Doktora sonrası bu kategoriden en az 5 puan toplamak gerekir, en fazla 10 puan elde edilebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Toplantılar

Bildiri 3 puan değerindedir. Toplantının bilimsel nitelik taşıdığını gösteren resmî görevlendirme aranır. Aynı toplantıdan yalnızca 1 bildiri puanlanabilir.

11. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası adayın ders verme ve akademik kadroda çalışma deneyimi, eğitim faaliyetlerindeki yeterliliğini gösterir.

11.1. Ders Verme

  • 4 farklı yarıyılda (dönemlik) ön lisans/lisans/lisansüstü ders: 2 puan

  • 2 farklı yılda (yıllık program) ders: 2 puan

Bu maddeden en az 2 puan alınması zorunlu, en fazla 6 puan elde edilebilir. Doktora sonrasında 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olanlar otomatik 2 puan kazanır.

12. Patent/Faydalı Model

Mühendislikte patent ve faydalı model başvuruları oldukça önemlidir. Endüstriye yönelik inovasyon, buluş, tasarım vb. koruma belgeleri bu kategoride puanlanır.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu (değerlendirmeye alınmış): 2 puan

Çoklu sahiplikte puan paylaşılır.

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP, TÜBA TESEP: 25 puan

Aday en fazla 25 puan alabilir. Mühendislikte TÜBİTAK Bilim veya Teşvik Ödülü gibi prestijli ödüller, adayın bilimsel saygınlığını güçlendirir.

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI/Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergide editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanla sınırlıdır (UAK, 2025). Mühendislik alanında dergi editörlüğü, adayın yayın süreçlerini yönetme becerisini gösterir.

15. Diğer

  • Web of Science’a göre h-indeksi ≥ 5: 5 puan

  • İlk 300’de yer alan üniversitede 6 ay kesintisiz araştırma/öğretim: 5 puan

Toplam 10 puan alınabilir. Mühendislikte h-indeksi adayın atıf profilini yansıtır.

16. Kritik Zorunluluklar ve Başvuru Stratejisi

16.1. Doktora Sonrası 90 Puan

Adayın 100 puan toplamış olması yetmez; bu puanın en az 90’ı, doktora sonrası dönemde elde edilmiş olmalıdır. Dolayısıyla, doktora öncesi yayın veya faaliyetlerle en fazla 10 puan kapatılabilir.

16.2. Uluslararası Makale Koşulu (≥ 40 Puan ve Q1–Q3)

Doktora sonrası, SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde en az bir makalede başlıca yazar olmak ve bu maddeden toplam 40 puan kazanmak zorunludur. Bu zorunluluk, adayın mühendislik alanındaki üst düzey dergilerde bağımsız araştırmasını göstermesini hedefler.

16.3. Ulusal Makale Koşulu (≥ 10 Puan)

Doktora sonrası süreçte TR Dizin kapsamındaki dergilerden en az 10 puan almak mecburidir. Bu, ulusal literatüre katkıyı teşvik eder.

16.4. Lisansüstü Tez Yayınlarını Sınırlandırma (≤ 20 Puan)

Aday, tez konusundan elde ettiği yayınlarla en fazla 20 puan alabilir. Tez dışı faaliyetler, doktora sonrası bağımsızlığı vurgular.

16.5. Bilimsel Toplantı ve Atıf

  • Bilimsel toplantı kategorisinden doktora sonrası en az 5 puan toplamak, en çok 10 puan almak mümkündür.

  • Atıf kategorisinden en az 5 puan alınmalı, en çok 10 puanla sınırlıdır.

Bunlar, adayın yayınlarının etki düzeyi ve bilimsel iletişimini gösterir.

16.6. Proje Faaliyetleri ve Tez Danışmanlığı

  • Proje kategorisinden en fazla 30 puan elde edilebilir. AB/TÜBİTAK projelerinde yürütücü olmak 15 puan gibi yüksek değer taşır.

  • Tez danışmanlığından en fazla 10 puan elde edilebilir (doktora tezi 5 puan, yüksek lisans 3 puan).

Mühendislikte endüstri iş birlikleri ve proje deneyimi önem arz eder.

16.7. Patent ve Faydalı Model

Patent/faydalı model çalışması yaparak 20 puana kadar alınabilir (uluslararası patent). Kişisel başvuru, değerlendirmeye alınmışsa 2 puan getirir. Mühendislikte teknoloji odaklı yeniliklerin yaygınlığı, bu kategorinin önemini artırır.

16.8. Başlıca Yazar Tanımı ve Puan Paylaşımı

İki yazarlı makalede başlıca yazar 0.8 katsayıyla puan alır, ikinci yazar 0.5 katsayı alır. Üç veya daha fazla yazarlı makalelerde başlıca yazar 0.5, diğer yazarlar kalan 0.5’i eşit paylaşır. Eğer makalede başlıca yazar tanımı yoksa, puan eşit dağıtılır. Doktora danışmanı, öğrencilerle birlikte yazmışsa ve (a) tek yazar; (b) ilk sırada; (c) danışman-lisansüstü öğrenci çalışması durumundaysa başlıca yazar kabul edilir.

16.9. Dosya Hazırlığı ve Belgelendirme

Doçentlik başvurusu yapılırken, her kategoride elde edilen puanlar belgelerle kanıtlanır. Makale kopyaları, dergi indeks bilgileri, konferans bildiri özetleri, proje kabullerini gösteren dokümanlar, patent tescil belgeleri, tez danışmanlık onayları vb. eksiksiz sunulmalıdır. Aday, 90 puanının doktora sonrası dönemde olduğunu, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” kategorisindeki çalışmaların 20 puanı geçmediğini net biçimde göstermelidir.

17. Örnek Senaryolar

17.1. Q1 Yayınlı Aday

  • 1 adet Q1 makale (tek yazarlı): 30 puan

  • 1 adet Q2 makale (tek yazarlı): 20 puan

  • TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 10 puan

  • 2 adet uluslararası bildiri (CPCI): 2×5 = 10 puan

  • 1 adet AB projesinde yürütücü: 15 puan

  • 5 puan atıf alınması (ör. SCIE atıf 3 + SCIE atıf 3, toplam 6 puan ama en fazla 10)

Bu adayın Uluslararası Makale kategorisinden 50 puanı var (30 + 20). Doktora sonrası Q1, Q2 ile zaten 40 puan koşulu aşıldı. Ulusal makalede 10 puan var, toplantılardan 10 puan, projeden 15 puan, atıflardan en az 5 puan. Toplam rahat 100 puanı aşıyor.

17.2. Q3 Yayınla Doçentlik Hedefi

  • 2 adet Q3 makale (tek yazarlı): 2×15 = 30 puan

  • 1 adet Q2 makalede ikinci yazar (başlıca yazar değil): 0.5 katsayı varsa puan 10 → 5 puan kazandırır

  • TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 10 puan

  • 1 adet yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

  • 2 uluslararası bildiri (CPCI): 5 + 5 = 10 puan

  • Atıflar: 5 puan

Toplamda 30 (iki Q3) + 5 (Q2 ikinci yazar) + 10 (TR Dizin) + 3 (tez danışmanlığı) + 10 (bildiriler) + 5 (atıf) = 63 puan. Doktora sonrası projede yürütücü (15 puan) ve 1 patent başvurusu (2 puan) eklerse 63 + 15 + 2 = 80 puan. Hala 20 puana ihtiyaç var. Belki ikinci bir TR Dizin makalesi (10 puan) ve 1 BAP projesi (3 puan) + ulusal dergide ikinci makale (4 puan) + 3 atıf puanı eklenebilir. Bunlar planlanmazsa 100’e ulaşmak zor olabilir. Ayrıca Q3 makalelerle 40 puan koşuluna ulaşmak için 2 adet Q3 tek yazarlı (15+15=30) yetmez; aday Q1 veya Q2 başlıca yazar makalesine ihtiyaç duyacaktır.

17.3. Patent Ağırlıklı Yol

  • 1 adet Q1 makale başlıca yazar: 30 puan

  • 1 adet ESCI makale tek yazarlı: 10 puan

  • 1 TR Dizin makale: 10 puan

  • Uluslararası patent (tek): 20 puan

  • Bilimsel toplantıdan 5 puan

  • Atıf 5 puan

  • Projeden 10 puan

Toplam 30+10+10+20+5+5+10 = 90 puan. Doktora öncesi bir makale 10 puan eklerse 100’e erişir. Doktora sonrası yeterliliği gösterirken de 90 puan geçerliliği sağlanır. Tek dikkat edilmesi gereken, “Q1, Q2 veya Q3 dergide başlıca yazar olarak en az 40 puan alma” koşulu. Yukarıdaki tabloda sadece 30 puanı var. Bu nedenle bir Q2 makale (tek yazarlı, 20 puan) eklenmesi gerekebilir.

18. Sonuç

Mühendislik Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, Türkiye’deki mühendislik araştırmalarını uluslararası standartlara taşıma hedefiyle, adayların doktora sonrası akademik ve endüstriyel üretkenliğini vurgulayan bir puanlama sistemi öngörür. Yüksek etki faktörlü (Q1, Q2, Q3) dergilerde yayımlanan makalelerden 40 puan almayı şart koşmak, adayın küresel ölçekte kabul görmüş çalışmalara imza atmasını teşvik eder. Aynı zamanda, TR Dizin kapsamındaki ulusal dergilerde en az 10 puan koşulu, yerel bilimsel literatürü destekler.

Lisansüstü tezlerden üretilen yayınların 20 puanla sınırlanması, doçentlik hedefinde tez haricindeki bağımsız çalışmaları özendirmek amacını yansıtır. Patent, proje yürütücülüğü, tez danışmanlığı, bilimsel toplantılarda sunum, atıf gibi çok yönlü faaliyetler, 100 puanlık baraja ulaşırken adayın araştırma çeşitliliğini ve uygulama sahasını genişletmesine olanak tanır. Ayrıca editörlük, ödüller, eğitim-öğretim tecrübesi gibi kategoriler, adayın farklı akademik yetkinliklerini ölçmeyi hedefler.

Bir diğer kritik nokta, doçentlik başvurusunda kullanılan 100 puanın en az 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olmasıdır. Bu, doktora eğitimi tamamlandıktan sonra “bağımsız araştırmacı” kimliğinin yeterince geliştiğini göstermenin bir yoludur. Başlıca yazar tanımı, çok yazarlı makalelerde puan paylaşımı, hangi makalenin doktora sonrası sayılacağı gibi detaylar, adayın stratejik yayın planı yapmasını gerekli kılar.

Sonuç olarak, Mühendislik Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı düşünen akademisyenlerin, doktora sonrası dönemde Q1–Q3 sınıfı dergilerde başlıca yazar olarak makaleler yayımlamaları, TR Dizin dergilerindeki ulusal çalışmalardan asgari 10 puan kazanmaları, tez kaynaklı yayınlarını 20 puanla sınırlamaları, patent/faydalı model gibi yenilikçi çıktılarla ek puan kazanmaları ve proje/atıf/bildiri gibi alanlarda faaliyet göstererek 100 puan barajına ulaşmaları gerekmektedir. Belirlenen tüm bu kurallar, Türkiye’de mühendislik alanındaki akademik kaliteyi yükseltme ve uluslararası rekabet gücünü artırma amacı güden bir sistemin parçası olarak değerlendirilmelidir.

Kaynakça

  • UAK (2025). Mühendislik Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Mühendislik, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Patent, Proje, Lisansüstü Tez, Atıf, Q1/Q2/Q3, Başlıca Yazar, Doktora Sonrası, Bilimsel Toplantı, Ulusal Makale, Tez Danışmanlığı, Puanlama Sistemi

by wporganizasyon Uncategorized

MİMARLIK, PLANLAMA VE TASARIM TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

MİMARLIK, PLANLAMA VE TASARIM TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

MİMARLIK, PLANLAMA VE TASARIM TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

Özet
Bu makalede, Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi için doçentlik başvurusu yapmayı amaçlayan adayların uyması gereken akademik kriterler değerlendirilmektedir. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenen ve yalnızca https://www.uak.gov.tr adresinde yayımlanan bu resmî kurallar, adayların doktora sonrası dönemde üretmeleri gereken bilimsel ve/veya uygulamalı çalışmalara ilişkin asgari standartları içerir. Metin boyunca, “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Tez Danışmanlığı”, “Bilimsel Araştırma Projesi”, “Bilimsel Toplantı”, “Eğitim-Öğretim”, “Patent/Faydalı Model”, “Ödül”, “Editörlük”, “Yarışma, Proje ve Yazılım” ve “Diğer” başlıklarından hangi faaliyetlerin nasıl puanlandığı açıklanacak; özellikle mimarlık, planlama, tasarım gibi uygulamalı disiplinlere özgü olan “yarışma” ve “uygulanmış/tamamlanmış proje” gibi kriterlerin önemine vurgu yapılacaktır. Ayrıca, “başlıca yazar” tanımı ve çok yazarlı makalelerde puan paylaşımı, “uluslararası makalede en az 20 puan” kuralı ve “TR Dizin kapsamında en az 10 puan” koşulu gibi hususlar da ayrıntılı biçimde ele alınacaktır. Makalenin sonunda adaylar için stratejik ipuçları paylaşılacak; hangi kategorilere ağırlık vermenin doçentlik başvurusu açısından daha verimli olduğu örneklerle gösterilecektir.

1. Giriş

Mimarlık, planlama ve tasarım, mekânsal oluşumlara ilişkin kuramsal ve uygulamalı çalışmaları bir arada barındıran, multidisipliner bir alanlar bütünüdür. Bu geniş yelpaze, kentsel tasarımdan iç mimari düzenlemelere, peyzaj planlamadan endüstriyel tasarıma, tarihi koruma ve restorasyondan sürdürülebilir inşaat teknolojilerine kadar çok çeşitli konuları kapsar. Bu kadar zengin bir disiplin çerçevesinde, akademik yeterliği belirlemek de ayrıntılı ve çok boyutlu kriterler gerektirir.

Türkiye’de doçentlik başvurusu süreçlerini yöneten Üniversitelerarası Kurul (UAK), Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı’nda doçent olmak isteyen araştırmacılar için 2025 Mart dönemi ölçütlerini açıklamıştır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu ölçütler, sadece bilimsel yayın üretimini değil, aynı zamanda tasarım projeleri, yarışmalar, uygulamalar, patentler gibi uygulamalı yönleri de dikkate alır. Hem yayınların (uluslararası veya ulusal dergilerde) hem de uygulamalı projelerin katkısıyla 100 puanlık asgari barajın aşılması beklenir. Ayrıca bu 100 puanın en az 90’ının, doktoranın tamamlanmasından sonra elde edilmiş olması öngörülür.

Bu makalede, söz konusu kriterler başlıklar halinde incelenecek; adayların hangi tür akademik faaliyetlerden nasıl puan kazanabileceği açıklanacaktır. Metin, UAK’nın yayımladığı resmî listeye sadık kalmakla birlikte, mimarlık, planlama ve tasarımın uygulamalı yapısıyla ilgili ek değerlendirmeler de içerecektir. Özellikle “13. Yarışma, Proje ve Yazılım” maddesi, bu alanlardaki uygulamalı çalışmaların doçentlik başvurusu kriterlerine nasıl uyarlanabileceğine dair önemli bilgiler sunar.

Bu yazının amacı, ilgili akademisyen ve profesyonellere rehberlik etmek, doktoradan sonra yürütülecek faaliyetleri doğru planlamalarına yardımcı olmaktır. Böylece, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu sürecinde gereken belgelerin zamanında hazırlanması ve puanlama kategorilerinin iyi anlaşılması sağlanacaktır.

2. Asgari 100 Puan Koşulu ve Doktora Sonrası 90 Puan

Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı’nda doçentliğe başvuracak adayların, beyan ettiği tüm akademik faaliyetlerden en az 100 puan elde etmesi şarttır. Ayrıca, bu 100 puanın en az 90’ı, doktoranın (doktora unvanının) alınmasından sonra yapılan çalışmalardan sağlanmış olmalıdır (UAK, 2025). Söz konusu 90 puan hesabına, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından elde edilen puanlar dahil edilmez. Böylece, adayın tez çalışması dışında bağımsız araştırma, proje veya yayın faaliyetlerinde bulunduğu gösterilir.

Her çalışma, tablo halinde sunulan kategorilerden sadece birinde puanlanabilir; yani çift kategoride puan toplamak mümkün değildir. Ayrıca, tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alırken, iki yazarlı makalelerde “başlıca yazar” tam puanın 0.8’ini, ikinci yazar 0.5’ini alır. Üç ve daha çok yazarlı makalelerde başlıca yazar puanın yarısını, diğer yazarlar kalan yarıyı eşit bölüşerek elde ederler. Başlıca yazarın belirtilmediği durumlarda, puan yazarlar arasında eşit paylaştırılır.

3. Uluslararası Makale

Doktoradan sonra, mimarlık/planlama/tasarım alanında uluslararası dergilerde yayın yapmak, adayın küresel ölçekte tanınırlığının ve bilimsel üretkenliğinin göstergesi sayılır. Bu kategori, SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus veya diğer uluslararası indekslerde yer alan makaleleri içerir.

3.1. SCIE veya SSCI Kapsamındaki Dergiler (Q1, Q2, Q3, Q4)

Burada makalenin indeks kapsamına ve “quartile” derecesine göre puan değişir:

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Mimarlıkta Q1, Q2, Q3, Q4 sınıflandırmaları sıklıkla SSCI üzerinden görülür; planlama/tasarım konularında da benzer şekilde SCI-Expanded veya SSCI dergileri mevcuttur.

3.2. AHCI Kapsamındaki Dergiler

AHCI (Arts and Humanities Citation Index) yer alan mimarlık veya tasarıma dair dergiler 20 puan değerindedir. Sanat ve beşerî bilimler kapsamındaki tematik dergiler bu kategoriye girer.

3.3. ESCI veya Scopus Kapsamındaki Dergiler

ESCI (Emerging Sources Citation Index) veya Scopus’ta taranan dergilerdeki makaleler 10 puan getirir. Mimarlık, planlama ve tasarım disiplinlerinde bu indeksleri kapsayan birçok dergi bulunabilir.

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus dışında kalan indekslerde taranan dergilerde yayımlanmış makaleler 5 puan değerindedir. Daha düşük prestijli indekslerde yer alan, ancak hakemli yapıya sahip dergiler bu kapsamda değerlendirilir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Bu tür kısa içerikler, tam makale statüsünde olmadığı için 3 puanla sınırlı tutulmuştur.

3.6. Doktora Sonrası Asgari 20 Puan ve Başlıca Yazar Zorunluluğu

Buradaki kritik maddeye göre, doktora unvanının alınmasından sonra a, b veya c bentlerinden (yani Q1–Q4, AHCI, ESCI/Scopus) en az bir makalede başlıca yazar olmak kaydıyla en az 20 puan alınması zorunludur (UAK, 2025). Bu, adayın yüksek düzeyde uluslararası indeksli bir dergide bağımsız ya da en önemli katkıyı sağlayan isim olduğunu göstermesi için konulmuş bir kuraldır.

4. Ulusal Makale

Ulusal makaleler, özellikle Türkiye’de yürütülen araştırma ve uygulamalı çalışmaların paylaşılmasında önem taşır.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) kapsamında taranan ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Doktoradan sonra, bu dergilerde yayımlanmış toplamda en az 10 puan almak zorunludur. Bu kural, adayın ulusal literatüre katkısını ölçmeyi amaçlar.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışında yer alan hakemli ulusal dergilerde yayımlanan makaleler, 4 puanla sınırlıdır. Hakemli dergi niteliğini taşıdığını belgelemek gerekir.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet, Kitap Kritiği

Ulusal hakemli dergilerde yayımlanan bu tür kısa yazılar 2 puan değerindedir.

4.4. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

TR Dizin’de yayımlanmış makale koşulunu yerine getiremeyen yabancı uyruklu adaylar, aynı sayıdaki yayını uluslararası makale kategorisinin (a, b veya c bentleri) eşdeğerinde sunmak durumundadır (UAK, 2025).

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Adayın yüksek lisans veya doktora tezine dayalı yayınları, bu başlık altında belirli bir puanla sınırlı tutulur. Doktora/sanatta yeterlik sonrası bağımsız çalışmaların teşvik edilmesi amacıyla bu kategori toplamda 20 puanla sınırlanmıştır.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI: 20 puan

  • ESCI, Scopus: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks: 5 puan

  • TR Dizin: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • CPCI’da yayımlanan uluslararası toplantı bildirisi: 3 puan

  • Diğer toplantılarda yayımlanan tam metin/özet: 2 puan

Adayın tezinden en az bir yayın yapmış olması gerekir (a-h bentleri kapsamında). Ancak bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir (UAK, 2025).

6. Kitap

Doktora tezinden bağımsız kitap çalışmaları, mimarlık, planlama ve tasarım gibi alanlarda kapsamlı monografiler, proje değerlendirmeleri veya kavramsal yaklaşımları içerebilir.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Kitap Bölümü

  • BKCI (Book Citation Index) kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

Uluslararası yayınevlerinde basılan, BKCI’de taranan kitaplar akademik itibar açısından önemli kabul edilir.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümü

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Bu kategori, BKCI dışında kalan yayınevlerinde basılan bilimsel içerikli kitapları kapsar. Ders kitabı niteliğinde olmayan, özgün araştırmaları veya kapsamlı tasarım/pratik çalışmalarını içeren eserler değerlidir.

6.3. Puan Sınırı

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Ayrıca c veya d bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap, kitap bölümü) toplam 5 puanı aşamaz. Aynı kitaptaki bölümlerin sadece biri puanlanır.

7. Atıf

Adayın çalışmalarına başka araştırmacıların atıf yapması, bilimsel etkinin göstergesidir. Mimarlık, planlama ve tasarım alanında atıf sistemi, şehir planlama, tasarım yöntemleri, yenilikçi projeler, konut politikaları vb. çalışmalarda sıklıkla görülür.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergilerinde atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap veya dergilerde atıf: 1 puan

Doktora sonrası dönemde yayımlanmış eserlerden en az 5 puan atıf almak zorunludur, bu kategoride toplam 10 puanla sınırlıdır (UAK, 2025). Kişinin kendi eserine yaptığı atıflar veya aynı yayında tekrarlanan atıflar geçersizdir.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Tamamlanmış tezler üzerinden puan verilir:

  • Doktora tezi danışmanlığı: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

Bu kategoriden en fazla 10 puan elde edilebilir. İkinci danışmanlık hâlinde puanın yarısı kazanılır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

Mimarlık, planlama ve tasarımda AB Çerçeve Programları, TÜBİTAK, uluslararası destekli projeler, kamu/özel sektör Ar-Ge projeleri sıkça yürütülür.

9.1. Puan Değerleri

  • AB Çerçeve/TÜBİTAK projesi: koordinatör/yürütücü: 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje: 10 puan

  • Kamu/özel kuruluş ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan

  • Üniversite BAP projesi yürütücülüğü: 3 puan

Toplamda 30 puan üst sınır vardır (UAK, 2025).

10. Bilimsel Toplantı

Sempozyum, kongre, konferans gibi etkinliklerde sunulan bildiriler, mimarlık ve tasarım alanındaki güncel gelişmeleri paylaşmak açısından kritiktir.

10.1. Uluslararası Toplantı (CPCI)

CPCI (Conference Proceedings Citation Index) kapsamında yayımlanan tam metin/özet 5 puan değerindedir. Doktora sonrasında en az 5 puan alma yükümlülüğü bulunur; en fazla 10 puan toplanabilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Toplantılar

Bu tür bildiriler 3 puan değerindedir. Toplantı düzenleme kurulunda üniversite veya bilimsel kurumların resmî katılımı bulunmalıdır. Her toplantıdan en fazla bir çalışma puanlanır.

11. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası belli dönemlerde ders vermek veya stüdyo yürütmek, adayın pedagoji becerisini ve akademik sürekliliğini gösterir.

11.1. Ders Verme

  • Dönemlik programlarda 4 farklı yarıyılda ders vermek: 2 puan

  • Yıllık programlarda 2 farklı yılda ders vermek: 2 puan

Bu kategoriden en fazla 6 puan alınabilir. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapanlar otomatik 2 puan kazanır (UAK, 2025).

12. Patent/Faydalı Model

Mimarlık, planlama ve tasarımda yenilikçi teknoloji veya yöntem geliştirmek, patent/faydalı model başvurusuna konu olabilir.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Tescil edilmiş faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Patentin birden fazla sahibi varsa, puan eşit bölüşülür.

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim/Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP, TÜBA TESEP: 25 puan

Bu kategoriden en fazla 25 puan alınabilir (UAK, 2025).

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergisinde editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanla sınırlıdır. Mimarlık, planlama ve tasarımda hakemli dergi veya kitap projelerini yönetmek, bu puanla değerlendirilmektedir.

15. Yarışma, Proje ve Yazılım

Bu başlık, Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı için özel önem taşır. Tasarım yarışmalarında ödül almak, uygulama projesine imza atmak veya yazılım geliştirmek, bu alanın pratik yönünü yansıtır.

15.1. Yarışma (En Az Mansiyon veya Ödül)

Meslek odaları, yerel yönetimler, kamu kurumları, özel kuruluşlar veya uluslararası kuruluşlar tarafından düzenlenen (öğrenci yarışması hariç) mimarlık, planlama, kentsel tasarım, peyzaj tasarımı, endüstri ürünleri tasarımı gibi alanlardaki yarışmalarda ödül veya mansiyon almak 15 puan getirir. Ekibin yürütücüsü/üyesi olmak (danışmanlık hariç) gerekir.

15.2. Uygulanmış/Tamamlanmış Proje

Üniversite döner sermayesi veya üniversite dışında üretilmiş, uygulanmış/tamamlanmış tasarım, planlama veya koruma projesi hakkında yayın yapılmış olması (kendisi veya başkası tarafından) 10 puan kazandırır (UAK, 2025). Böylece, pratik uygulamanın akademik yansımaları puanlanır.

15.3. Yazılım

Proje ve yapım yönetimi, tasarım, planlama konularında yazılım üreticisi olmak (örneğin BIM araçları, özel tasarım modülleri, parametric design yazılımları) 15 puan değerindedir.

15.4. Asgari 15 Puan Zorunluluğu

Bu kategoriden en az 15 puan almak mecburidir. Eğer aday yarışma, uygulama veya yazılım koşulunu yerine getiremiyorsa, uluslararası makale kategorisinin a, b veya c bentlerinden en az bir yayınla bu boşluğu kapatması gerekir. Patentlerde olduğu gibi, çoklu ekip çalışması varsa, puan paylaştırılır.

Bu düzenleme, Mimarlık, Planlama ve Tasarım alanındaki uygulamalı çalışmalara da önem atfedildiğini gösterir.

16. Diğer

  • Web of Science’a göre h-indeksi en az 5 olmak: 5 puan

  • İlk 300’de yer alan bir üniversitede 6 ay yurt dışı faaliyet: 5 puan

Toplamda 10 puan alınabilir. h-indeksi, mimarlık ve tasarımda nispeten düşük olsa da gittikçe önem kazanmaktadır. Yurt dışı deneyimi de global bakış kazandırmak açısından değerlidir.

17. Değerlendirme ve Kapanış

17.1. Doktora Sonrası 90 Puan Koşulunun Vurgusu

Adayın 100 puan barajını geçmesi kadar, bu puanın en az 90’ının doktora sonrası döneme ait olması da kritiktir. Bu, adayın tez ötesinde özgün ve bağımsız araştırma, proje veya uygulama gerçekleştirme kapasitesini göstermesini amaçlar.

17.2. Yayınlardaki Puan Paylaşımı ve Başlıca Yazar

Özellikle “Uluslararası Makale” kategorisinde iki veya daha fazla yazar varsa, başlıca yazar tanımına (tek yazar, ilk sırada yer alan yazar, danışmanı olduğu lisansüstü öğrencilerle birlikte yazar vb.) dikkat etmek gerekir. Adayın bu şekilde 0.8 (iki yazar) veya yarı puan (üç ve daha fazla yazar) kazanması, yayın planlaması açısından önemli stratejik bir konudur.

17.3. Uluslararası Makalede 20 Puan ve Yarışma/Uygulama Koşulu

Doktora sonrası uluslararası makalede (Q1–Q4, AHCI, ESCI/Scopus) başlıca yazar olarak en az bir çalışmadan 20 puan toplamak zorunludur. Bu, adayın dünya çapında tanınan dizinlerde en azından bir makalesinin önemli katkıda bulunan yazar konumuyla yayımlanmasını gerektirir.

Aynı şekilde, mimarlık/planlama/tasarımın pratik yönünü yansıtan “yarışma, uygulama ve yazılım” kategorisinde 15 puanlık asgari şart, mesleki uygulama ve çıktıların akademik sürece entegrasyonunu teşvik eder. Örneğin, bir yarışmadan ödül almak 15 puan kazandırabilir ve bu tek hamlede bu kategorideki mecburiyeti karşılar.

17.4. Uygulanmış Projelerin Akademik Yayınla Bütünleşmesi

Uygulanmış/tamamlanmış projeye dair makale, kitap veya bölüm gibi yayınlar, projenin akademik boyutunu güçlendirir. Bu, üniversite döner sermayesi veya üniversite dışındaki işler için de geçerlidir. Proje hayata geçtikten sonra, sonuçları veya süreçleri hakkında akademik bir metin yayımlanması, aday için 10 puan getirir ve pratik çalışmalarla akademik araştırmanın bağını kuvvetlendirir.

17.5. Lisansüstü Tez Kaynaklı Yayınlara Sınır

Lisansüstü tezden üretilen yayınlar en fazla 20 puanla sınırlandırılmıştır. Doktora sonrası dönemde 90 puan toplamak isteyen aday, tez haricinde de çalışmalar yapmak mecburiyetindedir.

17.6. Proje, Atıf, Tez Danışmanlığı Gibi Çeşitli Katkıların Önemi

TÜBİTAK, AB projelerinde yürütücü veya araştırmacı olmak (15/10 puan); en az 5 puanlık atıf almak (en çok 10 puanla sınırlı); tez danışmanlığı üzerinden en fazla 10 puan toplamak gibi çeşitli aktiviteler, adayın akademik profilini çok yönlü yansıtır. Mimarlık, planlama ve tasarım alanında, proje yönetimi ve atıf alma pratikleri giderek önem kazanmaktadır.

17.7. Genel Stratejik Öneriler

  1. Uluslararası Makale (≥ 20 puan): Doktora sonrası, Q1–Q4, AHCI, ESCI/Scopus yayınlarına en az bir “başlıca yazar” makalesi koyarak 20 puan garantilemek kritik.

  2. Yarışma/Uygulama/Yazılım (≥ 15 puan): Yarışma ödülü, uygulama projesi veya yazılım üreticiliğiyle 15 puan mecburiyetini yerine getirmek kolay ve etkili olabilir.

  3. Ulusal Makale (≥ 10 puan TR Dizin): Doktora sonrası TR Dizin dergilerinde en az 10 puan toplamak zorunludur. Tek bir makale (10 puan) veya iki makale (5 puan + 5 puan) bu koşulu karşılayabilir.

  4. Tez Dışı Çalışmalara Ağırlık Verme: Tez kaynaklı yayınlar en fazla 20 puanla sınırlıdır. Doktora sonrasında bağımsız projeler, yayınlar planlamak gerekir.

  5. Proje ve Tez Danışmanlığı: 30 puana kadar çıkabilen proje faaliyetleri ve 10 puan alabileceğiniz tez danışmanlığı, ek katkı sağlayan alanlardır.

  6. Atıf (≥ 5 puan): Doktora sonrası yayınlardan en az 5 puanlık atıf almak, adayın çalışmalarının başka araştırmacılarca kullanıldığının göstergesidir.

  7. Kitap Çalışmaları: BKCI kitap veya bölüm (20/10 puan), diğer uluslararası/ulusal kitap (5/3 puan) ile 20 puana kadar ulaşılabilir. Ancak c, d bentlerinden en fazla 5 puan alınacağı unutulmamalıdır.

18. Sonuç

Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı, uygulamalı ve kuramsal boyutların iç içe geçtiği zengin bir disiplindir. 2025 Mart dönemi doçentlik kriterleri, bu alanın gerektirdiği çok yönlü akademik performansı yansıtır. Adayların hem akademik dergilerde uluslararası/nitelikli yayınlar yapması hem de yarışma, proje, yazılım gibi uygulamalı beceriler geliştirmesi, ayrıca lisansüstü öğrencilerin yetiştirilmesinde rol üstlenmesi beklenir.

Asgari 100 puan şartı, doktora sonrası 90 puan koşulu, uluslararası makalelerde başlıca yazar olarak en az 20 puan elde etme ve “yarışma/uygulama/yazılım” kategorisinden 15 puan toplama gibi somut gereksinimler, adayın planlı şekilde çeşitli faaliyetlerde yer almasını zorunlu kılar. Puan paylaşımı kuralları (iki yazarlı veya çok yazarlı makalelerde) da dikkate alınarak, doktora sonrasında yüksek kalitede dergilerde yayın yapmak; TR Dizin dergilerinden 10 puan temin etmek; ulusal/uluslararası yarışmalarda ödül almak veya uygulama projesini belgelendirmek; proje ve atıf kategorilerinde eşiği aşacak katkılara yönelmek stratejik önemdedir.

Bu sistem, Mimarlık, Planlama ve Tasarım alanındaki akademik yükseltme kriterlerini şeffaf biçimde belirleyerek, Türkiye’deki akademik ve mesleki üretimin kalitesini artırmayı amaçlar. Aday, doçentlik başvurusunu hazırlarken bu maddeleri titizlikle incelemeli, gerekli belgeleri zamanında toparlamalı ve doktora sonrası projelerini puan getirici şekilde planlamalıdır. Sonuç olarak, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusunda başarı elde etmek, hem nitelikli yayınlar hem de güçlü uygulamalı çıktılar sunmayı gerektiren kapsamlı bir çabayı ifade eder.

Kaynakça

  • UAK (2025). Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Planlama, Tasarım, Doçentlik, Uluslararası Makale, Yarışma, Uygulanmış Proje, Yazılım, TR Dizin, Tez Kaynaklı Yayın, Proje Yürütücülüğü, Atıf, h-indeksi, Başlıca Yazar, Doktora Sonrası Puan.

by wporganizasyon Uncategorized

FEN BİLİMLERİ VE MATEMATİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: DETAYLI BİR İNCELEME

Özet (Abstract)
Bu makalede, Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı kapsamında 2025 Mart döneminde doçentlik unvanına başvuracak adaylara yönelik resmi kriterler detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenen bu kriterler, adayların doktora sonrası dönemdeki araştırma performansını, uluslararası ve ulusal bilimsel etki düzeylerini, proje yürütücülüğü deneyimlerini, lisansüstü tez danışmanlığını ve akademik üretkenliklerini çok yönlü olarak değerlendirmeyi amaçlar. Özellikle “Uluslararası Makale” ve “Ulusal Makale” kategorilerinde Q1, Q2, Q3, Q4 ayrımları, başlıca yazar tanımlaması ve puan paylaşımı gibi detaylar, Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı açısından dikkat çekici düzenlemeler içermektedir. Makale boyunca, lisansüstü tezlerden üretilen yayınlar için konulan sınırlandırmalar, kitap ve kitap bölümleriyle ilgili değerlendirme kriterleri, atıf ve lisansüstü tez danışmanlığından alınacak puanlar, bilimsel toplantıların sınıflandırılması ve projelerin puanlanması gibi konular da örneklerle açıklanmaktadır. Sonuç bölümünde, 2025 Mart döneminde doçentlik başvurusu yapmayı planlayan araştırmacılar için kritik noktalar vurgulanarak bu sürece ilişkin öneriler sunulmuştur.

1. Giriş

Fen Bilimleri ve Matematik, çağdaş bilimin temelini oluşturan ve diğer pek çok bilim alanına ilham veren disiplinleri kapsar. Bu alanlarda yapılan araştırmalar, yeni teknolojilerin geliştirilmesinden evrenin temel yasalarını anlama çabalarına kadar geniş bir yelpazede topluma katkı sunar. Dolayısıyla Fen Bilimleri ve Matematik alanında akademik yeterliliğin ölçülmesi ve bu alanda doçent unvanına yükselme süreçlerinin belirlenmesi, bilimsel ilerlemenin sürekliliği için kritik önem taşır.

Türkiye’de doçentlik süreçleri, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından periyodik olarak güncellenen ve her anabilim dalının kendine özgü ihtiyaç ve özelliklerini dikkate alan ölçütler doğrultusunda yürütülür. Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu sistemin bir parçası olarak yayınlanmıştır. Söz konusu şartlar, lisansüstü tez kaynaklı yayınları, uluslararası indekslerde yer alan makaleleri, ulusal dergilerdeki araştırmaları ve diğer akademik faaliyetleri dikkatle puanlayan kapsamlı bir çerçeve ortaya koyar (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

Makalenin ana hedefi, bu kriterleri derinlemesine inceleyerek Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı planlayan araştırmacılara rehberlik etmektir. Metin boyunca öncelikle, başvuruda bulunacak adayların elde etmesi gereken asgari puan ve bu puanın doktora sonrasında üretilmiş çalışmalardan sağlanmasına ilişkin temel ilkeler açıklanacaktır. Ardından, uluslararası ve ulusal makale kategorilerindeki puanlama sistemi, “başlıca yazar” kavramı, lisansüstü tezlerden üretilen yayınların değerlendirme usulleri, kitap ve kitap bölümleriyle ilgili düzenlemeler, atıfların puanlanması, lisansüstü tez danışmanlığı, proje yürütücülüğü, bilimsel toplantılar, eğitim-öğretim faaliyetleri, patent/faydalı model çalışmaları ve ödüllere kadar uzanan geniş bir yelpazede tüm detaylar ele alınacaktır.

Böylesine geniş kapsamlı bir sistem, sadece adayın akademik üretkenliğini değil, aynı zamanda yaygın etki düzeyini, uluslararası görünürlüğünü ve bilimsel iş birliği kabiliyetini de yansıtır. Özellikle “başlıca yazar” kavramı gibi uygulamalar, Fen Bilimleri ve Matematik alanlarındaki ekip çalışmalarının adil biçimde puanlanmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, doktora sonrası dönemde Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olarak yayımlanmış çalışmalarla belirli bir puan barajını aşma gerekliliği, adayın uluslararası standartlarda araştırma yapmasını teşvik eder.

Sonraki bölümlerde, tüm bu kriterler hem maddeler halinde hem de analitik bir bakışla açıklanacak; doçentlik başvuru sürecine ilişkin stratejik ipuçları sunulacaktır. Böylece, Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı’nda doktora sonrası akademik gelişim sürecini güçlendirmek isteyen araştırmacıların, 2025 Mart dönemi doçentlik kriterlerini daha iyi anlamaları ve bu doğrultuda planlama yapmaları hedeflenmektedir.

2. Genel Kriterler ve Puanlama Mantığı

2.1. Asgari 100 Puan Koşulu ve Doktora Sonrası 90 Puan Şartı

Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı’nda doçentlik başvurusunda bulunacak adayların, beyan ettikleri eserlerden en az 100 puan elde etmeleri gerekmektedir. Ancak bu puanın en az 90’ının, doktora unvanının alınmasından sonra gerçekleştirilen çalışmalardan gelmesi şart koşulmuştur (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Buradaki temel amaç, adayın doktora sonrasında bağımsız ve özgün araştırmalar yaparak bilimsel yeterliliğini kanıtlamasıdır. Aynı zamanda, lisansüstü tezlerden üretilen yayınlar bu 90 puan içinde sayılmamakta; sadece ilgili “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı altında puanlanmaktadır. Bu yaklaşım, tez sonrası araştırma sürecinin önemini vurgulamaktadır.

2.2. Bilim Alanı ile İlgililik

UAK tarafından hazırlanan kriterlere göre, adayın beyan ettiği eserlerin ve faaliyetlerin başvurulan bilim alanı, yani Fen Bilimleri ve Matematik ile ilgili olması zorunludur. Bu, adayın alana özgü bilgi birikimini gösteren çalışmalar yaptığından emin olunmasını sağlar. Farklı disiplinlerdeki yayınlar, Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı doçentlik başvurusu kapsamında değerlendirmeye alınmaz.

2.3. Tekrara Düşmeme ve Tek Kategoride Puanlama İlkesi

Her çalışma yalnızca bir başlık altında puanlandırılır; dolayısıyla aynı eserin hem “Uluslararası Makale” hem de “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” gibi farklı kategorilerde tekrardan puan alması mümkün değildir. Bu kural, puanlamada adaleti sağlamak ve fazla puanlanmanın önüne geçmek açısından kritik önem taşır (UAK, 2025).

2.4. Yazar Puan Paylaşımı ve “Başlıca Yazar” Kavramı

Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı için özel olarak dikkat çeken bir uygulama, yazarlar arası puan paylaşımıdır. Tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alır. İki yazarlı makalelerde “başlıca yazar”, tam puanın %80’ini (0,8), ikinci yazar ise %50’sini (0,5) alır. Üç veya daha fazla yazarlı makalelerde başlıca yazar toplam puanın yarısını alırken, kalan yazarlar diğer yarıyı eşit olarak paylaşır. Başlıca yazarın belirtilmediği makalelerde ise puan yazarlar arasında eşit şekilde bölünür (UAK, 2025).

“Başlıca yazar” tanımı da ayrıca yapılmıştır:

  1. Makale tek yazarlı ise başlıca yazar otomatik olarak bellidir.

  2. Danışmanlığını yaptığı lisansüstü öğrenci(ler) ile birlikte makale yazan öğretim üyesi de başlıca yazar olarak kabul edilir (aynı çalışmada ikinci danışman varsa bu kişi “başlıca yazar” sayılmaz).

Bu yaklaşım, ekip çalışmalarının Fen Bilimleri ve Matematik’te sıklıkla görülen yapısını yansıtmaktadır. Deneysel araştırmalarda, laboratuvar ortamında birden çok araştırmacı birlikte çalışabileceğinden, puan paylaştırmanın adil olması için “başlıca yazar” tanımı özellikle vurgulanır.

3. Uluslararası Makale ve Koşulları

3.1. SCIE veya SSCI Kapsamındaki Dergiler (Q1, Q2, Q3, Q4)

Fen Bilimleri ve Matematik alanında, bilimsel makalelerin büyük çoğunluğu SCIE (Science Citation Index Expanded) veya SSCI (Social Sciences Citation Index) kapsamındaki dergilerde yayımlanır. Bu dergiler, etki faktörlerine (Impact Factor) göre Q1, Q2, Q3 ve Q4 olarak sıralanır.

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla, bu makalelerden doktora sonrası süreçte belirli bir puan almak zorunludur. Örneğin Biyoloji, Fizik, Kimya, Moleküler Biyoloji ve Genetik bilim alanlarında, doktora unvanının alınmasından sonra Q1, Q2 veya Q3 dergilerde yayımlanmış makalelerden başlıca yazar olmak şartıyla en az 40 puan toplama zorunluluğu vardır. Matematik ve İstatistik bilim alanlarında bu zorunlu asgari puan 20’dir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

Bu düzenlemeler, adayın yüksek etkili dergilerde (özellikle Q1, Q2 veya Q3) makale yayımlamasını özendirmek içindir. Fen Bilimleri ve Matematik’te uluslararası rekabetin yoğun olduğu Q1 dergilerde makale yayımlayabilmek önemli bir başarı ölçütü olarak görülür.

3.2. AHCI Kapsamındaki Dergiler

AHCI (Arts & Humanities Citation Index) ağırlıklı olarak beşeri bilimlerde tanınsa da bazı fen-matematik dallarında da yararlanılabilecek alanlar olabilir. AHCI kapsamında yayımlanan bir makale 20 puan değerindedir. Yine bu kategoriye de tez dışı yayınlar girebilir.

3.3. ESCI veya Scopus Kapsamındaki Dergiler

Fen ve Matematik alanlarındaki çalışmaların önemli bir kısmı Scopus veya ESCI (Emerging Sources Citation Index) kapsamında da yayımlanabilir. Bu dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Özellikle Scopus, geniş bir tarama alanına sahip olup fen ve matematik dallarının çoğunu içerir.

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI ve Scopus dışında kalan uluslararası indekslerde taranan dergilerde yayımlanan makaleler, puan açısından 5 puan değerindedir (UAK, 2025). Bu kategorideki dergilerin etki alanı genelde daha sınırlı olduğundan puan miktarı da daha düşük tutulmuştur.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Bu başlık altındaki editöre mektup, araştırma notu, özet, kitap kritiği vb. türdeki çalışmalardan 3 puan verilir. Fen Bilimleri ve Matematik alanında da bu tür kısa yazılar bazen önemli açıklamalar veya metodolojik katkılar içerir; ancak tam makale statüsünde olmadığı için puanı daha sınırlıdır.

3.6. Zorunlu Puan ve Başlıca Yazar Olma Kriteri

Doktora sonrası dönemde adayın, SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde yayımlanmış makalelerden en az birinde “başlıca yazar” sıfatıyla belirli bir puan barajını aşması (Biyoloji, Fizik, Kimya, Moleküler Biyoloji ve Genetik alanlarında 40, Matematik ve İstatistik alanlarında 20 puan) kritik bir koşuldur. Bu düzenleme, fen ve matematik alanlarındaki uluslararası yayınların niteliğini garanti altına almayı hedeflemektedir.

4. Ulusal Makale

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) ulusal çapta taranan önemli bir veri tabanıdır. Fen Bilimleri ve Matematik alanında TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Bu kategorideki makalelerin tez tabanlı olmaması (yani doktora veya yüksek lisans tezinden üretilmemiş olması) gerekir (UAK, 2025).

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışındaki hakemli dergilerde basılan ulusal makaleler 4 puan değerindedir. Bu fark, TR Dizin’in ulusal akademik yayın standardını temsil etmesiyle ilişkilidir.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

Ulusal hakemli dergilerde yayımlanan editöre mektup, özet veya benzeri kısa çalışmalar 2 puan değerindedir. Dolayısıyla bu tür yayınlar, tam makaleye kıyasla daha düşük puanlandırılır.

4.4. Doktora Sonrası Ulusal Yayın Zorunluluğu

Doktora sonrasındaki dönem için, TR Dizin kapsamındaki dergilerden en az 10 puan alma yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu kural, fen ve matematik alanlarında da ulusal dergilerde kaliteli araştırmaların yayımlanmasını teşvik eder. Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışı doçentlik denkliği başvurusunda bulunanlar bu koşulu farklı şekilde karşılamak durumundadır; TR Dizin dergilerinde yayın yapamamışlarsa, aynı sayıdaki yayını 1. maddenin a, b veya c bentleri (Q1, Q2, Q3, Q4, AHCI, ESCI vb.) kapsamında gerçekleştirmeleri gereklidir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

5.1. Kapsam

Bu madde, adayın doktora veya yüksek lisans tezine dayanarak ürettiği yayınları kapsar. Örneğin SCIE/SSCI/AHCI indeksindeki dergilerde yayımlanan tez tabanlı makaleler 20 puan, ESCI veya Scopus kapsamındakiler 10 puan, diğer uluslararası indekslerdeki makaleler 5 puan, TR Dizin kapsamındakiler 8 puan olarak puanlanır (UAK, 2025). Aynı şekilde, BKCI kapsamındaki kitap veya kitap bölümünden de puanlar alınabilir.

5.2. Zorunlu Yayın ve Puan Sınırı

Bu madde kapsamında (a-h bentleri) en az bir yayın yapmak zorunludur. Ancak buradan elde edilebilecek toplam puan 20 ile sınırlıdır. Bu, adayın tez çalışmalarının ötesine geçip doktora sonrası çalışmalar yapmasını teşvik eden kritik bir sınırlamadır. Fen Bilimleri ve Matematik alanında tez tabanlı yayınların katkısı büyük olsa da, doçentlik sürecinde adayın tez dışındaki çalışmalarının da önemsenmesi beklenir.

5.3. Kitap ve Kitap Bölümü Koşulları

BKCI kapsamındaki kitaplar veya kitap bölümleri üzerinden de puan alınabilir. Diğer ulusal veya uluslararası kitaplarda bölüm yazmak da adayın tezinden üretilmiş bir çalışma ise 3 veya 5 puan olarak puanlanabilir. Yine de toplamda 20 puanın üzerine çıkılamaz.

5.4. Bilimsel Toplantılar

Bu madde, tez kaynaklı çalışmaların uluslararası bilimsel toplantılarda sunulması durumunu da kapsar. CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) yayımlanan tam metin veya özet bildiriler 3 puan, diğer uluslararası veya ulusal bilimsel toplantılarda basılı/elektronik olarak yayımlanan bildiriler 2 puan değerindedir. Fen Bilimleri ve Matematik dalında düzenlenen birçok uluslararası kongre, tez araştırmalarını tanıtmak için ideal bir platform sağlar.

6. Kitap

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap

Adayın lisansüstü tezlerinden üretilmemiş olmak koşuluyla, BKCI (Book Citation Index) kapsamındaki bir kitap yazması durumunda 20 puan elde edilebilir. Fen Bilimleri ve Matematik alanında kapsamlı monografiler, literatüre önemli katkılar sağlayabilir.

6.2. BKCI Kapsamındaki Kitapta Bölüm

BKCI kapsamındaki kitaptaki her bir bölüm, 10 puan değerindedir. Örneğin matematikte uluslararası düzeyde yayımlanan bir derleme kitapta önemli bir bölüm yazmak, alanında otorite kabul edilmenin işaretlerinden biridir.

6.3. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümleri

BKCI dışındaki uluslararası veya ulusal kitaplar 5 puan, bu kitaplarda yazılan bölümler 3 puan olarak puanlanır. Ancak bu maddenin c ve d bentlerinden toplamda en fazla 5 puan alınabilir. Dolayısıyla birçok bölüm yazmış olmak tek başına adayın puanını sınırsız şekilde artırmaz.

6.4. Puan Sınırı ve Diğer Şartlar

Bu madde kapsamında alınabilecek puanların toplamı 20’yi aşamaz. Ayrıca aynı kitaptaki birden fazla bölüm, puanlama açısından tek bölüm olarak değerlendirilir. Bu uygulama, adayın farklı türdeki akademik faaliyetlere yönelmesini teşvik eder.

7. Atıf

7.1. Uluslararası İndekslerde Yapılan Atıflar

Fen Bilimleri ve Matematik’te adayın eserlerine yapılan atıflar, bilimsel etkinin önemli göstergelerinden biridir. SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergilerdeki atıflar 3 puan değerindedir (UAK, 2025). Örneğin matematik veya biyoloji alanında yayımlanmış bir makaleye uluslararası düzeyde atıf almak, eserin evrensel geçerliliğini güçlendirir.

7.2. BKCI Kapsamındaki Kitapta Yapılan Atıflar

BKCI kapsamındaki kitaplardaki atıflar 2 puan olarak değerlendirilir. Bu, alanında yetkin uluslararası yayınevlerinde basılan kitaplarda eserlerden söz edilmesini ölçmeye yöneliktir.

7.3. TR Dizin Kapsamındaki Dergilerde Yapılan Atıflar

Ulusal boyutta da atıf alan aday, her bir atıf için 2 puan alır. Fen Bilimleri ve Matematik alanlarında Türkiye’deki akademik yayınların nitelikli atıfları da bu şekilde önemsenmiş olur.

7.4. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap veya Dergiler

Daha düşük prestijli indekslerde ya da farklı yayınevlerinde yapılan atıflar 1 puan değerindedir. Burada amaç, farklı kaynaklardan gelen atıfların da belirli oranda tanınmasını sağlamaktır.

7.5. Doktora Sonrası Zorunluluk ve Puan Sınırı

Atıf kategorisinden alınacak en az puan 5’tir. Üst sınır ise 10’dur. Fen Bilimleri ve Matematik’te doktoradan sonra üretilen makalelerin atıf alması, adayın uluslararası ya da ulusal düzeyde tanınırlığını yansıtır. Adayın kendi eserine yaptığı atıflar veya aynı yayında bir esere birden fazla kez yapılan atıflar tek atıf sayılır ve puanlanmaz.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

8.1. Puan Değerleri

Doktora tez danışmanlığını tamamlayan aday 5 puan, yüksek lisans tez danışmanlığını tamamlayan aday 3 puan elde eder (UAK, 2025). Fen Bilimleri ve Matematik alanlarında doktora tezleri genellikle uzun süren ve önemli deneysel veya kuramsal çalışmalar içerdiğinden, bu danışmanlık deneyiminin puanlandırılması adayın yetiştirici rolünü de vurgular.

8.2. Maksimum Puan ve Eş Danışmanlık

Bu kategoriden alınabilecek toplam puan 10’u aşamaz. Eğer aday ikinci danışman (eş danışman) konumundaysa, asıl danışmanın puanlarının yarısını alır. Bu uygulama, danışmanlar arasında görev dağılımının netleştirilmesi ve tek bir tez üzerinden çok yüksek puanlar elde edilmesinin önlenmesi amacını taşır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

9.1. AB Çerçeve Programları/TÜBİTAK Projeleri

Fen Bilimleri ve Matematik alanında, özellikle TÜBİTAK destekli projeler veya AB Çerçeve Programları büyük önem taşır. Koordinatör/yürütücü olmak 15 puan, araştırmacı olmak 10 puan, danışman olmak 5 puan kazandırır (UAK, 2025). Bu projeler, çoğunlukla laboratuvar çalışmaları, kuramsal analizler veya ileri düzey teknolojik uygulamalar içerir.

9.2. Uluslararası Destekli Projeler

Derleme ve rapor hazırlama çalışmalarını hariç tutmak kaydıyla, başarıyla tamamlanmış uluslararası destekli bilimsel projelerde yürütücü, araştırmacı ya da danışman olmak 10 puan değerindedir. Fen Bilimleri ve Matematik’te uluslararası iş birliği yapmak, adayın küresel ölçekteki etkileşimini artırdığından önemlidir.

9.3. Kamu/Özel Kuruluş Projeleri

Üniversite dışındaki kamu veya özel kuruluşlarla yürütülen Ar-Ge veya Ür-Ge projelerinde görev almak 5 puan kazandırır. Bu çalışmalar, fen ve matematik ilkelerinin endüstriyel veya toplumsal uygulamalara dönüştürülmesinde kritik rol oynar.

9.4. Üniversitedeki BAP Projeleri

Üniversitelerin BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) birimleri tarafından desteklenen ve tez/uzmanlık projeleri hariç tutulan araştırmalarda yürütücü olmak 3 puan değerindedir. Fen Bilimleri ve Matematik alanında BAP projeleri, disiplin içinde yeni araştırma gruplarının oluşmasına katkı sağlayabilir.

9.5. Puan Sınırı

Bu kategoriden alınabilecek maksimum puan 30’dur. Fen Bilimleri ve Matematik alanlarında projelerin yoğun olması nedeniyle bu üst sınır, tek bir kategoriden aşırı puan toplama olasılığını sınırlandırır.

10. Bilimsel Toplantılar

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantılar (CPCI)

CPCI (Conference Proceedings Citation Index) kapsamına giren uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan tam metin veya özet bildiriler 5 puan değerindedir. Fen Bilimleri ve Matematik’te bu tür toplantılar, disiplinin en güncel gelişmelerinin paylaşıldığı platformlar olarak dikkate değerdir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Bilimsel Toplantılar

Başka uluslararası veya ulusal bilimsel toplantılarda (tanımlanan koşulları sağlayan) sunulan tam metin veya özetler 3 puan kazandırır. Burada esas alınan şart, toplantının düzenleme kurulunda bir akademik kurum veya branş derneğinden temsilcinin resmî olarak görevlendirilmiş olmasıdır (UAK, 2025).

10.3. Zorunlu Puan ve Üst Sınır

Doktora sonrası dönemde bu kategoriden en az 5 puan almak zorunludur. Aynı kongrede sunulan birden fazla çalışma varsa sadece biri puan alabilir. Toplamda en fazla 10 puan elde edilebilir. Bu uygulama, adayın farklı konferanslara katılımını ve çalışmalarını çeşitlendirmesini teşvik eder.

11. Eğitim-Öğretim Faaliyetleri

11.1. Ders Verme

Doktora sonrası eğitim-öğretim faaliyetleri, Fen Bilimleri ve Matematik alanında da büyük önem taşır. Adayın dönemlik programlarda dört farklı yarıyılda veya yıllık programlarda iki farklı yılda ön lisans/lisans/lisansüstü düzeyde ders vermiş olması 2 puan kazandırır. Bu maddeden en az 2 puan alması zorunludur ve üst sınır 6’dır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

11.2. Kadrolu Öğretim Elemanı Olarak Görev Yapmak

Doktora unvanının alınmasından sonra en az 2 yıl yükseköğretim kurumlarında kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapanlar, bu kategoriden doğrudan 2 puan alır. Fen Bilimleri ve Matematik’te araştırma laboratuvarları ve deneysel çalışmalar sıkça olduğu için, öğretim faaliyeti de adayın aynı zamanda deneysel altyapıyı öğrencilere aktarması bakımından önemlidir.

12. Patent/Faydalı Model

12.1. Uluslararası Patent

Tescil edilmiş uluslararası patent, Fen Bilimleri ve Matematik alanında yenilikçi buluşların korunmasını gösterir ve 20 puan değerindedir. Buluş basamağı, yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik ölçütlerini karşılayan patentler bu kapsamda kabul edilir (UAK, 2025).

12.2. Ulusal Patent

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiş ulusal patent 10 puan kazandırır. Fen ve Matematik temelli buluşlar, çok çeşitli sektörlere uygulanabilirlik gösterebilir.

12.3. Faydalı Model

Tescil edilmiş faydalı model, 5 puan değerindedir. Patent kadar kapsamlı inceleme sürecinden geçmeyen ancak pratik bir yenilik sunan buluşlar bu şekilde değerlendirilir.

12.4. Kişisel Patent Başvurusu

Kişisel patent başvurusu yapmak 2 puan sağlar. Tescil gerçekleşmeden de bu başvuru belirli oranda adayın yenilikçi düşünce yeteneğini yansıtır. Ancak tescil edilmesi durumunda puan değeri daha yüksek olur.

12.5. Puan Paylaşımı

Bir patent ya da faydalı model birden fazla kişi adına tescil edilmişse puan, kişiler arasında eşit bölünür. Fen Bilimleri ve Matematik alanındaki buluşlar genellikle çoklu araştırma ekibiyle geliştirildiğinden bu kural, adil puan paylaşımı için gereklidir.

13. Ödül

13.1. YÖK ve TÜBİTAK Ödülleri

YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü, YÖK Üstün Başarı Ödülü, TÜBİTAK Bilim Ödülü, TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç), TÜBA GEBİP ve TÜBA TESEP gibi prestijli ödüllerden herhangi birini alan aday, 25 puan elde eder (UAK, 2025). Fen Bilimleri ve Matematik’te bu tür ödüller, adayın üst düzey bilimsel yetkinlik sergilediğini gösterir.

13.2. Puan Sınırı

Bu kategoriden alınabilecek puanın üst limiti 25’tir. Yani aday birden fazla ödül almış olsa dahi, bu kategorideki puan toplamı 25’i aşamaz. Böylelikle ödüllerin tek başına doçentlik puanlamasında baskın hale gelmesi engellenir.

14. Editörlük

14.1. Uluslararası Dergi Editörlüğü

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergilerde editörlük yapmak 2 puan kazandırır. Fen Bilimleri ve Matematik’te bir derginin editörü olmak, adayın alanın yayın süreçlerini yönetme becerisini gösterir.

14.2. BKCI veya Scopus Kapsamındaki Kitapta Editörlük

BKCI veya Scopus tarafından taranan kitaplarda editörlük yapmak 1 puan değerindedir. Örneğin çok yazarlı bir akademik eserin fen/matematik konularında editörlüğünü yürütmek bu puanlamaya girer.

14.3. TR Dizin Kapsamındaki Dergi Editörlüğü

TR Dizin’de taranan ulusal dergilerde editörlük yapmak da 1 puan değerindedir. Fen Bilimleri ve Matematik alanında ulusal yayın kalitesini yükseltmek, editörlük görevlerinin temel amaçlarındandır.

14.4. Puan Sınırı

Editörlük faaliyetlerinden alınabilecek toplam puan, 4’ü aşamaz. Aday birden fazla dergide görev alsa bile bu üst sınır sabittir. Bu kural, editörlüğün önemli ancak tek başına belirleyici olmayan bir faaliyet olarak konumlanmasını sağlar.

15. Diğer Kriterler

15.1. Web of Science H-indeksi

Adayın Web of Science veritabanına göre en az 5 düzeyinde bir h-indeksine sahip olması, 5 puan olarak değerlendirilir (UAK, 2025). H-indeksi, yazarın hem yayın sayısını hem de bu yayınların atıf alma durumunu bir arada ölçmesi bakımından fen ve matematik camiasında sıkça kullanılan bir metriktir.

15.2. Yurt Dışı Araştırma veya Öğretim Faaliyeti

YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarından (ARWU, CWTS Leiden, QS, THE, URAP) herhangi birinde ilk 300’de yer alan bir üniversitede, kesintisiz en az altı ay süreyle yurt dışı araştırma veya öğretim faaliyetinde bulunan adaylar 5 puan kazanır. Fen Bilimleri ve Matematik alanlarında yurt dışı araştırma deneyimi, uluslararası iş birliği ve küresel görünürlük açısından önemlidir.

15.3. Üst Sınır

Bu madde kapsamındaki puanlar en fazla 10 olabilir. Yani aday hem h-indeks şartını sağlayıp hem de yurt dışı deneyimine sahip olsa bile toplam 10 puanı aşamaz. Amaç, farklı faaliyetlerin dengeli bir şekilde değer bulmasını sağlamaktır.

16. Değerlendirme ve Sonuç

Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı, özellikle deneysel ve kuramsal çalışmaların hızla geliştiği bir alandır ve bu alanda doçentlik unvanı almak isteyen adayların çok boyutlu bir akademik yetkinliğe sahip olmaları beklenir. 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu çok boyutlu yapıyı yansıtacak şekilde tasarlanmış; adayın makale yayınlarından atıflara, tez danışmanlıklarından bilimsel projelere, kitaptan patent faaliyetlerine kadar uzanan geniş bir yelpazede yeterlilik göstermesini talep etmektedir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

Özellikle uluslararası makaleler alanında getirilen “başlıca yazar” kavramı ve Q1, Q2, Q3 dergilerde alınması gereken asgari puanlar, adayın doktora sonrasında uluslararası standartlarda nitelikli araştırmalar yapmasını sağlamayı hedefler. Biyoloji, Kimya, Fizik gibi deneysel ağırlıklı alanlarla Matematik ve İstatistik gibi kuramsal alanlar arasındaki puan farklılıkları, disiplinlerin yapısını ve yayın dinamiklerini göz önünde bulundurur.

Ulusal makaleler ve TR Dizin kapsamındaki dergiler de Türkiye’deki bilim camiasına katkıyı vurgulamaktadır. Lisansüstü tezlerden üretilen yayınların toplam puanının sınırlandırılması ise adayın doktora sonrası bağımsız çalışmalarını teşvik etme amacını yansıtır. Aynı zamanda proje, atıf, editörlük, bilimsel toplantı gibi farklı faaliyetlerin puanlanması, çok yönlü bir akademik portre oluşturmayı sağlar. Patent ve faydalı model gibi yenilikçi çıktılar, fen ve matematik alanlarında sanayi ve teknoloji ile etkileşimin önemini vurgular.

Tüm bu kriterlerin ortak paydası, Türkiye’de bilimsel kalitenin ve uluslararası görünürlüğün artırılmasıdır. Adayların, doktora derecesini aldıktan sonra bu kriterleri dikkatle inceleyerek akademik planlamalarını yapmaları büyük önem taşır. Örneğin, doktora sonrası ilk birkaç yıl içinde Q1, Q2 veya Q3 dergilerde düzenli olarak yayın yapmayı hedeflemek, ulusal makale puanlarını da zamanında tamamlamak, proje çalışmalarına aktif biçimde katılmak ve öğrenci tez danışmanlığı üstlenmek, uzun vadede doçentlik başvurusunu kolaylaştıracak stratejik adımlardır.

Adayın kendi çalışmalarına özeleştirel bir gözle bakarak “hangi kategorilerde puan eksiği var” sorusunu sürekli gündemde tutması yararlı olacaktır. Örneğin, çok sayıda uluslararası makalesi olmasına rağmen TR Dizin yayın eksiği varsa, bu açığı kapatmak üzere ulusal düzeyde kaliteli dergilerde de yayın yapmak gerekir. Ya da adayın atıf puanında bir eksiklik söz konusuysa, bilimsel iş birliği ağını genişletmek, çalışmaları daha görünür kılacak konferanslarda sunum yaparak uluslararası araştırmacılarla iletişimi artırmak önemli stratejiler olabilir. Proje deneyimi zayıf olan bir aday ise AB Çerçeve Programları veya TÜBİTAK projelerinde yer alarak hem maddi hem de bilimsel destek sağlayacak bir alt yapıya kavuşabilir.

Sonuç olarak, Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, doktoradan sonra bilimsel üretkenliğin sürdürülmesini, yayınların uluslararası kalitede olmasını ve farklı faaliyet alanlarında çeşitlilik oluşturulmasını şart koşar. Bu kriterlerin temelini oluşturan anlayış, bilimin evrensel bir çaba olması ve fen-matematik alanlarında rekabetin küresel düzeyde gerçekleştiği gerçeğidir. Türkiye’de akademik yükseltme mekanizması, bu küresel rekabette nitelikli araştırmacıların yetişmesini ve bilimsel çalışmaların uluslararası standartlarla uyumlu olmasını hedeflemektedir. Adaylar, burada anlatılan hususlara dikkat ederek akademik kariyer planlamalarını yaptıklarında, doçentlik başvurusu sürecini daha şeffaf ve başarılı bir şekilde yönetebilir.

Kaynakça

  • UAK (2025). Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler (Virgülle Ayırılmış)

Fen Bilimleri, Matematik, Doçentlik, Başlıca Yazar, Uluslararası Makale, Ulusal Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Puanlama Sistemi, Proje Yürütücülüğü, Atıf, Patent, Editörlük, Eğitim Öğretim Faaliyetleri, H-indeksi

by wporganizasyon Uncategorized