Tag Kitap

SOSYAL, BEŞERİ VE İDARİ BİLİMLER TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER VE ÖRNEK SENARYO

Özet
Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, adayın doktora derecesini aldıktan sonraki akademik üretkenliğini ve bağımsız araştırma yeterliliğini değerlendirmeyi amaçlayan çok boyutlu bir sistemden oluşur. Bu sistem, adayın uluslararası hakemli dergilerdeki makalelerinden ulusal dergilerdeki çalışmalara, lisansüstü tezlerden üretilen yayınlardan kitap ve kitap bölümlerine, atıf sayısından bilimsel proje deneyimlerine, bilimsel toplantı bildiri sunumlarından eğitim-öğretim faaliyetlerine, patent/faydalı model başvurularından çeşitli ödüllere ve editörlük görevlerine kadar uzanan geniş bir puanlama şemasını içerir. Adayın 100 puanlık barajı aşması gerekir ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması zorunludur. Bazı kategorilerde asgarî koşullar (örneğin uluslararası makalelerden en az 10 puan, ulusal makalelerden en az 5 yayın vs.) bulunur; ayrıca Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema veya Halkla İlişkiler alanlarından başvuranlar için film, festival veya dizi/belgesel çalışmalarına dair özel puanlama kuralları öngörülmüştür. Bu makalede, söz konusu puanlama sistemi özetlenecek; ardından örnek bir aday üzerinden (Dr. B) nasıl 100 puanlık eşiği aşabileceği senaryolaştırılarak anlatılacaktır.

1. Giriş

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler (SBİB), toplumun ve insanın incelenmesini merkeze alan geniş disiplinlerden oluşur. Tarih, sosyoloji, psikoloji, kamu yönetimi, iktisat, işletme, uluslararası ilişkiler, iletişim, edebiyat, coğrafya, felsefe gibi alanları bünyesinde barındıran SBİB, kuramsal ve uygulamalı araştırmalarla insanı ve toplumu farklı boyutlardan anlamaya çalışır. Türkiye’de doçentlik başvurusu yapmak isteyen SBİB araştırmacıları, doktora derecelerini tamamladıktan sonra, belirli nitelik ve nicelikte akademik çıktı sunarak doçentlik unvanına hak kazanırlar.

Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından her temel alan için yayımlanan doçentlik kriterleri, adayın doktora sonrası araştırma performansını çok çeşitli yönlerden değerlendirmeyi hedefler. Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu çerçevede hazırlanmaktadır. Aday, doktora sonrasında yüksek etki düzeyine sahip uluslararası makaleler yayımlayarak, ulusal dergilerde çalışmalar yaparak, kitap bölümleri kaleme alarak veya editörlük faaliyetlerinde bulunarak 100 puanlık barajı aşmaya çalışır. Aynı zamanda, en az 90 puanın doktora sonrasında üretilmiş çalışmalarla elde edilmesi gerekir.

Bu makalede, öncelikle Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını ana başlıklarıyla özetleyecek; ardından örnek bir senaryo ile adayın nasıl 100 puanlık eşiği geçebileceğini sergileyeceğiz. Böylece, bu alanda doçentlik hazırlığı yapan araştırmacılara pratik bir rehber sunmayı amaçlıyoruz.

2. Genel Çerçeve: 100 Puan Barajı ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

SBİB Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapacak bir aday, 1) beyan ettiği çalışmaların ilgili bilim alanına dair olması ve 2) en az 100 puan toplaması gerekir. Bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanını aldıktan sonra gerçekleştirilen faaliyetlerden (Tez Yayınları hariç) elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesi çalışmalarından da en fazla 10 puan kullanabilir.

Ek olarak, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığına giren çalışmaların topladığı puan, doktora/tez sonrası 90 puan hesabına katılmaz. Dolayısıyla, aday tezinden ürettiği makaleler, bildiriler, kitap bölümleri vb. çalışmaları belirli bir ölçüde kullanabilir, ancak asıl vurgu doktora sonrası bağımsız araştırmalara yöneliktir.

Bir faaliyet yalnızca tek bir kategoride puanlanır. Bir makale, hem “Uluslararası Makale” hem “Lisansüstü Tezden Üretilmiş Yayın” olarak çifte sayılmak suretiyle puan kazanamaz. Tek yazarlı çalışmalarda yazar tam puan elde ederken, çok yazarlı çalışmalarda puan eşit bölünür.

3. Uluslararası Makale (Madde 1)

Doktora sonrası en az 10 puan alma zorunluluğu vardır (Q1/Q2/Q3/Q4 veya AHCI, ESCI/Scopus vb.). Uluslararası makale kategorisi şu şekilde puanlanır:

  • SCIE veya SSCI (Q1): 30 puan

  • SCIE veya SSCI (Q2): 20 puan

  • SCIE veya SSCI (Q3): 15 puan

  • SCIE veya SSCI (Q4): 10 puan

  • AHCI kapsamındaki dergide makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeksli dergide makale: 5 puan

  • Editöre mektup/araştırma notu/özet/kitap kritiği (bu indekslerde): 3 puan

Özellikle Q1 ve Q2 dergiler, yüksek prestijleri nedeniyle önemli puan kazandırır. SBİB alanında SSCI, AHCI, ESCI gibi dizinler sıklıkla kullanılır. Doktora sonrası belli miktarda uluslararası yayına sahip olmaya dair bu koşul, adayın dünya çapındaki literatüre katkısını ölçmeyi hedefler.

4. Ulusal Makale (Madde 2)

SBİB alanında Türkiye’deki akademik camiaya katkı önemlidir. Doktora sonrası, TR Dizin kapsamındaki dergilerde ve diğer hakemli dergilerde yayınlar puanlanır:

  • TR Dizin kapsamındaki dergide makale (10 puan)

  • Diğer hakemli dergide makale (4 puan)

  • Editöre mektup vs. (2 puan)

Zorunluluk: Doktora sonrası en az beş ulusal makale, bunlardan 3’ü tek yazarlı ve hepsi farklı dergilerde yayımlanmış olmalıdır. Aday bu koşulu sağlayamıyorsa, “1. maddenin a veya b bendlerinden (Q1/Q2/AHCI) biri tek yazarlı olmak üzere en az üç yayın” yapması gerekir. Yani, ulusal makalelerde yeterli sayıya ulaşamayan aday, çok daha yüksek düzeydeki uluslararası makalelerle bu açığı kapatabilir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın (Madde 3)

Adayın doktora tezine dayanarak ürettiği çalışmalar bu kategoriye girer. Burada SCIE, SSCI, AHCI (20 puan), ESCI/Scopus (10 puan), TR Dizin (8 puan) veya diğer indeksli dergiler (5 puan) gibi derecelendirmeler mevcuttur. Ayrıca, tez kaynaklı kitaplar veya kitap bölümleri de (BKCI kitap 20 puan, BKCI kitapta bölüm 10 puan, vb.) bulunur. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir ve “a-h” bentlerinden en az bir yayının olması zorunludur. Fakat bu puanlar, doktora sonrası 90 puan hesabına katılmaz.

6. Kitap (Madde 4)

Ders kitabı hariç, özgün bilimsel kitaplar ile aynı kitaptaki bölümlerden yalnızca biri puanlanır:

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü (yayımlanan kitabın tüm bölümleri başvurulan doçentlik alanı ile ilgili olmalı) şarttır. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir.

7. Atıf (Madde 5)

Adayın eserlerine yapılan atıflar:

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus: 3 puan

  • BKCI kitap atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergide atıf: 2 puan

  • Diğer ulusal/uluslararası yayınlarda atıf: 1 puan

Doktora sonrası yayınlardan en az 5 puan almak, en fazla 10 puan bu kategoriden elde etmek mümkündür.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı (Madde 6)

Her tamamlanmış doktora tezi 5, yüksek lisans tezi 3 puan kazandırır. En fazla 10 puanla sınırlıdır. İkinci danışmansa puanın yarısı alınır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi (Madde 7)

AB Çerçeve veya TÜBİTAK projelerinde yürütücü (15 puan), araştırmacı (10 puan) veya danışman (5 puan) olmak, uluslararası destekli projelerde 10 puan, kamu/özel ArGe projelerinde 5 puan, üniversite BAP projesi yürütücüsü olarak 3 puan elde edilir. En fazla 20 puanla sınırlıdır.

10. Bilimsel Toplantı (Madde 8)

Doktora sonrası en az 5 puan kazanılması gereken bu kategoride, uluslararası toplantıda CPCI’da basılı bildiriler 5 puan, diğer ulusal/uluslararası toplantılarda 3 puan verilir. Aynı toplantıda sunulan birden fazla çalışma için yalnızca birine puan verilir. En fazla 10 puan alınabilir.

11. Eğitim-Öğretim (Madde 9)

Doktora sonrası,

  • Dönemlik programlarda 4 farklı yarıyılda ders vermek: 2 puan

  • Yıllık programlarda 2 farklı yılda ders vermek: 2 puan

En az 2 puan, en çok 6 puan alınabilir. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapmak otomatik 2 puan kazandırır.

12. Patent/Faydalı Model (Madde 10)

  • Tescilli uluslararası patent: 20 puan

  • Tescilli ulusal patent: 10 puan

  • Tescilli faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu sahiplikte puan paylaştırılır.

13. Ödül (Madde 11)

YÖK Yılın Doktora Tezi, YÖK Üstün Başarı, TÜBİTAK Bilim/Teşvik, TÜBA GEBİP/TESEP gibi prestijli ödüller 25 puan değeri taşır. En fazla 25 puan elde edilebilir.

14. Editörlük (Madde 12)

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergisinde editörlük: 1 puan

Toplam en fazla 4 puan.

15. Diğer (Madde 13)

  • h-indeksi (WoS) en az 5: 5 puan

  • YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında ilk 300 üniversitede 6 ay yurt dışı faaliyet: 5 puan

  • Ulusal/uluslararası film festivalinde jüri/yürütücü/koord./danışmanlık: 5 puan

  • Kısa film/uzun metraj filmde yönetmenlik/danışmanlık: 5 puan

  • Ulusal TV/sinema/dijital platformda dizi/belgesel gibi içeriklerde alanla ilgili görev almak: 5 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Özellikle Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi disiplinlerden başvuranlar, bu maddenin (c, d, e) bentlerinden en az 10 puan elde etmelidir.

16. Örnek Senaryo: Dr. B’nin Doçentlik Hazırlığı

Aşağıda, Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda “İletişim Çalışmaları” alt dalından doçentlik başvurusu yapmayı planlayan Dr. B adlı kurmaca bir adayın, nasıl 100 puanlık barajı aşabileceğine dair bir senaryo sunulmuştur.

  1. Doktora Sonrası Uluslararası Makaleler (≥ 10 puan)

    • Dr. B, doktora sonrasında 2 adet SSCI kapsamındaki Q2 dergide makale yayımlamıştır (20 puan × 2 = 40 puan). Bu makalelerin ikisi de çok yazarlıdır; 3 yazar varsa, puan 40/3 = 13.3’er puan. Ancak eşit bölündüyse Dr. B yaklaşık 13.3 puan elde eder. Dr. B bu noktada tek yazarlı bir AHCI makale (20 puan) ekleyerek puanını yükseltmek isteyebilir.

  2. Ulusal Makaleler (≥ 5 yayın, 3’ü tek yazarlı, farklı dergiler)

    • Dr. B, TR Dizin’de 3 makale yayımlamıştır (her biri 10 puan olmak üzere 30 puan). İkisi tek yazarlıdır.

    • Ayrıca 2 makale daha diğer hakemli dergilerde çıkarmıştır (4 + 4 = 8 puan). Bunların 1’i tek yazarlı olsun.
      Böylece 5 makale hedefi, 3 tanesi tek yazarlı, farklı dergilerde sağlanır. Toplam puan: 38 puan.

  3. Tezden Üretilmiş Yayın (En Fazla 20 Puan)

    • Dr. B doktora tezinden bir ESCI makale (10 puan) ve bir TR Dizin makale (8 puan) çıkarır, toplamda 18 puan. Bu 18 puan “doktoradan sonra 90 puan” hesabına dahil edilmez, ama genel toplamda kullanılabilir.

  4. Kitap (Doktora Sonrası ≥ 1 Kitap veya 2 Kitap Bölümü)

    • Dr. B, BKCI kapsamında olmayan ama uluslararası bir yayınevince basılan 1 kitap (5 puan) ve 1 kitap bölümü (3 puan) yazar. Bu kategoride en fazla 20 puan alınabilir; c veya d bentlerinden toplam 5 puan sınırı da gözetilir. Dr. B bu şekilde 5+3=8 puan alır, c/d bentlerinden en fazla 5 puan kuralına takılmaz çünkü 8 puanı aşıyor – bu, 5 puanla sınırlı. Dolayısıyla 5 puanla sınırlı kalır.

  5. Atıf (≥ 5 Puan)

    • Dr. B’nin doktora sonrası makalelerine 2 atıf ESCI, 1 atıf SSCI’den gelmiştir (3+3+3=9 puan). 10 puan üst sınırı olduğu için 9 puan bu kategoride kullanır.

  6. Tez Danışmanlığı (En Fazla 10 Puan)

    • Dr. B, 1 doktora tezi (5 puan) ve 1 yüksek lisans tezi (3 puan) danışmanlığını tamamlamış, toplam 8 puan elde eder.

  7. Proje (En Fazla 20 Puan)

    • Dr. B, AB Çerçeve Programı projesinde araştırmacı olarak görev almıştır (10 puan). Ayrıca bir TÜBİTAK projesinde danışmanlık yapmıştır (5 puan). Toplam 15 puan.

  8. Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan)

    • Dr. B, uluslararası bir konferansta tam metin bildiriyi CPCI’da yayımlamış, 5 puan almıştır. En az 5 puan koşulunu böylece tamamlar.

  9. Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan, En Fazla 6 Puan)

    • Dr. B, 4 farklı yarıyılda lisansüstü ders vermiştir; 2 puan alır ve asgari koşulu sağlar.

  10. Patent/Faydalı Model

  • Dr. B, bu kategoride çalışması yok. 0 puan.

  1. Ödül

  • Dr. B henüz büyük ödül almamıştır, 0 puan.

  1. Editörlük (En Fazla 4 Puan)

  • Dr. B, TR Dizin kapsamındaki bir derginin editör yardımcısı olarak görev yapar. 1 puan.

  1. Diğer (≥ 10 Puan Görsel İletişim vb. Alanlar İçin)

  • Dr. B “İletişim Çalışmaları” alanında doçentlik için, film/festival kategorisinden en az 10 puan almalıdır. Örneğin, ulusal bir film festivalinde jüri üyeliği (5 puan) ve bir kısa filmde danışmanlık (5 puan) yaparak toplam 10 puanla bu koşulu karşılar.

Özetle Dr. B, puanlarını kabaca şöyle sıralayabilir:

  1. Uluslararası Makaleler:

    • Q2 makaleler + AHCI makale → yaklaşık 40–50 puan

  2. Ulusal Makaleler: 38 puan

  3. Tez Kaynaklı Yayınlar: 18 puan (ama 20 puan sınırı var, 18 < 20)

  4. Kitap/Bölümler: 5 puan sınırı, Dr. B burada 5 puanla sınırlanabilir

  5. Atıf: 9 puan

  6. Tez Danışmanlığı: 8 puan

  7. Proje: 15 puan

  8. Bilimsel Toplantı: 5 puan

  9. Eğitim-Öğretim: 2 puan

  10. Editörlük: 1 puan

  11. Diğer: 10 puan (film/festival vs.)

Dr. B’nin bu tablo ile 100 puan barajını aştığı ve her madde için öngörülen alt koşulları (uluslararası makale ≥10 puan, ulusal makaleler 5 tane, tez kaynağı ≤20 puan, atıf ≥5 puan, bildiri ≥5 puan, vb.) karşıladığı anlaşılabilir.

17. Sonuç

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, doktora sonrası süreci vurgulayan ve adayın çok yönlü akademik etkinliğini ölçmeyi amaçlayan kapsamlı bir puanlama sistemi sunar. Adayın en az 100 puana ulaşması ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması, doçentlik unvanına yükselme aşamasında bağımsız ve özgün araştırma becerisini kanıtlaması bakımından önemlidir.

Bu sistemde:

  • Uluslararası Makale kategorisinden en az 10 puan,

  • Ulusal Makale kategorisinden 5 yayın (3’ü tek yazarlı, farklı dergiler),

  • Kitap kategorisinde en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü,

  • Bilimsel toplantı bildirilerinden ≥ 5 puan,

  • Atıflardan ≥ 5 puan,

  • Eğitim-Öğretim faaliyetlerinden ≥ 2 puan
    gibi alt koşullar dikkat çeker. Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi alanlardan başvuranlar için ise film, festival, dizi vb. çalışmalar üzerinden en az 10 puan alınması gerekliliği göze çarpar.

Bu koşulların her biri, SBİB alanında akademik üretimi nitelik ve nicelik olarak geliştirmeye, ulusal ve uluslararası alanda etki yaratmaya dönük olarak yapılandırılmıştır. Başvuru dosyasını hazırlarken adayın puanlarını tablo halinde düzenlemesi, hangi maddede asgari yükümlülükler olduğunu gözeterek yayın stratejisini planlaması, tez kaynağından gelen yayınların 20 puan sınırını aşmamasına dikkat etmesi son derece önemlidir.

Sonuç olarak, doçent adayının yeterli sayı ve nitelikte ulusal/uluslararası makale, kitap/bölüm, atıf, bilimsel toplantı bildirisi, proje ve öğretim faaliyetlerini bir araya getirmesi, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusunun başarıyla sonuçlanmasına katkı sunacaktır. Bu makalede sunulan örnek senaryolar ve özet bilgiler, adayların kendi akademik profil ve projelerini tasarlarken başvurabilecekleri pratik bir rehber niteliğindedir.

Kaynakça

  • UAK (2025). Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Atıf, Proje, Eğitim-Öğretim, Patent, Başlıca Yazar, SBİB.

by wporganizasyon Uncategorized

İLAHİYAT TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

İLAHİYAT TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

Özet
İlahiyat Temel Alanı, dinî ilimler, felsefe, dinî musikî, tarihsel ve kültürel yönleriyle iç içe geçmiş geniş bir disiplini kapsamaktadır. Bu alanda doçentlik unvanı almak isteyen adayların, Türkiye’deki akademik standartlar çerçevesinde hem bilimsel hem de sanatsal yönleri içeren çok boyutlu bir performans sergilemeleri beklenir. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından hazırlanarak https://www.uak.gov.tr adresinde yayımlanan 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, İlahiyat Temel Alanı’nda adayların hangi kategorilerden ne tür çalışmalar yaparak kaç puan toplamaları gerektiğini ayrıntılı biçimde açıklamaktadır. Bu makalede, “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Tez Danışmanlığı”, “Bilimsel Araştırma Projesi”, “Bilimsel Toplantı”, “Eğitim-Öğretim”, “Patent/Faydalı Model”, “Ödül”, “Editörlük”, “Sanatsal Uygulama/Etkinlik” ve “Diğer” başlıkları altında toplanan puanlama kriterleri ele alınacak; adayların nelere dikkat etmesi gerektiği, hangi noktalara ağırlık vermesi gerektiği ve doktoradan sonra en az 90 puan elde etme koşulunun önemi vurgulanacaktır. Ayrıca, dinî musikî alanından başvuranlar için getirilmiş özel düzenlemelerin yanı sıra, “tahkik (tenkitli metin neşri)” niteliğindeki kitapların puanlanma usulleri üzerinde de durulacaktır. Metnin sonunda, İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı planlayanlara stratejik öneriler sunulacaktır.

1. Giriş

İlahiyat Temel Alanı, din bilimleri, İslamî ilimler, kıraat, hadis, tefsir, kelam, İslam hukuku (fıkıh), tasavvuf, dinî musikî, din eğitimi, din felsefesi, din sosyolojisi, din psikolojisi gibi pek çok alt disiplini kapsar. Bu geniş yelpaze, akademik açıdan da çok çeşitli ve zengin bir araştırma alanı sunar. Doktora derecesini tamamladıktan sonra doçentlik unvanına başvurmak isteyen ilahiyat araştırmacıları, hem ulusal hem de uluslararası literatürde belli niteliklere ulaşmış yayınlar yapmalı; sanat-müzik boyutu olan alanlarda da icra faaliyetlerini akademik çerçeveyle buluşturmalıdır.

2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, İlahiyat Temel Alanı’nda bu zenginliğe uygun çok boyutlu bir puanlama ve değerlendirme sistemi öngörmektedir. Adayların, uluslararası dergilerde yayımlanan makalelerinden (örneğin AHCI, SSCI, ESCI, Scopus kapsamındaki), TR Dizin’de taranan ulusal dergilerdeki çalışmalarından, tez kaynaklı yayınlarından, kitap ve kitap bölümlerinden, atıflardan, tez danışmanlığından, proje katılımından, bilimsel toplantılardaki bildirilerden, eğitim-öğretim faaliyetlerinden ve hatta dinî musikî alanındaki sanatsal uygulamalardan puan toplaması mümkündür. Toplamda 100 puan elde edilmesi şarttır ve bu puanın en az 90 puanlık kısmı, doktoradan (doktora/sanatta yeterlik unvanının alınmasından) sonra yapılmış çalışmalardan gelmelidir (UAK, 2025).

Öte yandan, lisansüstü tezlerden (yüksek lisans veya doktora/sanatta yeterlik tezlerinden) üretilen çalışmalar için ayrı bir başlık (3. madde) oluşturulmuştur ve buradan alınabilecek puanlar, genel sisteme çifte sayımla dahil edilemez. Böylece, adayın tez sonrasındaki bağımsız ve özgün araştırma kabiliyetini göstermesi amaçlanmaktadır.

Bu makale, sıralanan tüm maddeleri kapsamlı biçimde ele alacak ve İlahiyat Temel Alanı özelinde kritik noktaları açıklayacaktır. Doktora sonrası yayın stratejisinde hangi yayınların öncelikli olması gerektiği, “Ulusal Makale” kategorisinde zorunlu asgari koşullar, “Kitap” kategorisinde hangi tür eserlerin yüksek puan sağladığı, “Sanatsal Uygulama/Etkinlik” başlığı altında hangi bestelerin veya konserlerin puanlanabileceği gibi sorulara yanıt verilecektir. Böylece, 2025 Mart döneminde İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapacak adaylar için kapsamlı bir rehber sunulmuş olacaktır.

2. Asgari 100 Puan Koşulu ve Doktora Sonrası Yayınların Önemi

İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu için, beyan edilen eser ve akademik faaliyetlerin toplamda en az 100 puan getirmesi gerekir. Ancak bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanı alındıktan sonra gerçekleştirilmiş çalışmalardan elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu kritere, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından alınan puanlar dahil değildir. Böylece, adayın tez sürecindeki çalışmalarının ötesinde, doktora sonrası dönemde de etkin bir akademik üretim yaptığına dair kanıt aranır.

Tek yazarlı yayınlarda yazar tam puan alırken, çok yazarlı yayınlarda puan, yazarlar arasında eşit şekilde paylaştırılır. İlahiyat alanında ekip çalışmaları az olmakla birlikte, bazı disiplinlerarası çalışmalar veya ortak proje çıktılarında birden fazla yazarın katkısı bulunabilir.

3. Uluslararası Makale

Dergilerin tarandığı indekslere göre değişen puanlama sistemi, doktora sonrası uluslararası yayınların önemini göstermektedir.

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

SCIE (Science Citation Index Expanded) veya SSCI (Social Sciences Citation Index) kapsamındaki dergilerde yayımlanan ilahiyat makaleleri, Q1: 30 puan, Q2: 20 puan, Q3: 15 puan, Q4: 10 puan şeklinde puanlanır. İlahiyat alanında genellikle beşerî ve sosyal bilimlerle kesişim noktalarında SSCI indeksli dergilerde yayın yapmak mümkündür.

3.2. AHCI

AHCI (Arts and Humanities Citation Index), ilahiyatın beşerî bilimler ayağıyla ilgili dergileri tarar. Burada yayımlanan bir makale 20 puan değerindedir. Özellikle din felsefesi, din tarihi veya karşılaştırmalı dinler alanlarında AHCI kapsamı oldukça yaygın olabilir.

3.3. ESCI veya Scopus

ESCI (Emerging Sources Citation Index) ve Scopus da uluslararası bilinirliği olan indekslerdir. Bu kapsamda yayımlanmış bir makale 10 puan getirir (UAK, 2025).

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

Yukarıda sayılan indeksler dışında kalan uluslararası indekslerde taranan makaleler 5 puan değerindedir. Bu dergiler, akademik kaliteyi korumakla birlikte, prestij sıralamasında en üst seviyede değildir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Uluslararası hakemli dergilerde editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği yayınlamak 3 puan kazandırır. Bu tür yazılar, tam makale kategorisine girmediğinden puanı düşüktür. Ancak doktora sonrası süreçte belli bir görünürlük sağlayabileceği de hatırlanmalıdır.

4. Ulusal Makale

İlahiyat alanındaki ulusal makaleler, özellikle Türkiye’deki TR Dizin kapsamındaki dergiler veya diğer hakemli dergilerde yayımlanır.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) tarafından taranan ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Doktora sonrası, a bendinden (TR Dizin dergilerinde) “üçü tek yazarlı olmak üzere ve en az iki farklı dergide” yayımlanmış en az beş yayın yapıp, ayrıca toplamda 50 puan elde etmek zorunludur (UAK, 2025). Bu kural, ilahiyat alanında ulusal yayınları desteklemeyi ve tek yazarlı çalışmaları teşvik etmeyi amaçlar.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışındaki ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 4 puan değerindedir. Bu dergilerin de hakemlik sürecini düzenli işlettiği belgelenmelidir.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

Bu tür kısa yazılar 2 puanlık değere sahiptir. Tam makale kapsamına girmemekle birlikte, doktora sonrası akademik sürekliliği göstermesi bakımından önemlidir.

4.4. Ulusal Makale Asgari Şartı ve Alternatif Yol

Ulusal makalelerle (a bendi) belirlenen “en az beş yayın ve 50 puan” koşulunu karşılayamayan adaylar, uluslararası makale kategorisindeki (1. madde a, b veya c bentleri) yayınlardan “biri tek yazarlı olmak üzere en az iki yayın” yapıp en az 50 puana ulaşarak bu eksikliği kapatabilirler (UAK, 2025). Yurt dışında ikamet eden veya yabancı uyruklu adaylar da TR Dizin alternatifi yerine, aynı sayıda uluslararası yayınla 50 puan kazanabilir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Doktora veya yüksek lisans tezine dayalı çalışmaların, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı altında toplanması ve bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilmesi, adayın tez dışındaki bağımsız araştırmalarını teşvik eder.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI makale (tezden üretilmiş): 20 puan

  • ESCI veya Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks makale: 3 puan

  • TR Dizin makale: 5 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 3 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 2 puan

  • CPCI’da yayımlanan tam metin/özet: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantılarda basılı bildiri: 2 puan

5.2. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu kategoride en az bir yayın yapmak gerekir, ancak toplamda 20 puan sınırı vardır (UAK, 2025). Ayrıca g veya h bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap veya kitapta bölüm) en fazla 5 puan alınabilir.

Tez kaynaklı yayınlar, adayın lisansüstü sürecinde elde ettiği sonuçları görünür kılar; ancak doçentlik sürecinde esas ağırlığın doktora sonrası üretilmiş yeni yayınlara verilmesi istendiğinden, bu 20 puanlık limit konmuştur.

6. Kitap

İlahiyat alanında kitap çalışmaları, özellikle Kur’an-ı Kerim’in tefsiri, hadis literatürü, İslam hukuku, kelam, tasavvuf, dinî musiki, dinler tarihi, felsefe, din eğitimi gibi konularda monografik araştırmaların sonucu olarak ortaya çıkabilir.

6.1. BKCI veya Scopus Kapsamındaki Kitap

Bu tür kitaplar 20 puan; ilgili kitaptaki bölümler ise 10 puan getirir. BKCI (Book Citation Index) veya Scopus, uluslararası tanınırlığı yüksek kitapları yansıtır.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümü

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 20 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 5 puan

Bu kategori, ilahiyat alanında sıklıkla görülen derlemeler, monografiler veya klasik metinlerin yorumları vb. için geçerli olabilir. Her ne kadar 20 puan yüksek bir değer olsa da, bir kitabın gerçek anlamda bilimsel olması ve sadece ders kitabı niteliği taşımaması gerekir.

6.3. Tahkik (Tenkitli Metin Neşri) Türünde Kitap

Bu tür çalışmalar 10 puan değerindedir. Özellikle yazma eserlerin karşılaştırılarak, farklı nüshaların mukayesesine dayalı, orijinal bir bilimsel çaba ortaya koyan tahkikli metin neşirleri, İlahiyat alanında çok önemli bir yer tutar.

6.4. Zorunluluk ve Puan Sınırları

Doktora sonrası, a veya c bentlerinden (BKCI/Scopus kapsamındaki kitap veya diğer uluslararası/ulusal kitap) en az bir yayın yapmak şarttır. c, d veya e bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap, kitapta bölüm, tahkik kitap) toplamda en fazla 30 puan alınabilir (UAK, 2025). Aynı kitabın farklı bölümleri tek bir bölüm olarak puanlanır.

7. Atıf

İlahiyat alanında atıflar, makaleler ve kitaplar üzerinden görülür. Adayın çalışmalarına yapılan atıflar, onun akademik etki düzeyini yansıtan önemli bir göstergedir.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergisinde atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap veya dergide atıf: 1 puan

Aynı yayında bir esere birden fazla atıf yapılırsa tek atıf sayılır, kendi eserine yapılan atıflar değerlendirilmez. Doktora sonrası yapılmış çalışmalardan en az 5 puan elde etmek zorunludur; bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir (UAK, 2025).

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Doktorasını veya sanatta yeterlik çalışmasını tamamlayan öğrencilere danışmanlık yapmak, ilahiyat alanında öğretim üyesinin yetiştirici ve yönlendirici rolünü gösterir.

8.1. Puan Değerleri

  • Doktora/sanatta yeterlik tezi: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi: 3 puan

Bu kategoriden toplam 10 puan alınabilir. İkinci (eş) danışmanlık söz konusuysa, asıl danışman tam puan, ikinci danışman yarı puan kazanır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

AB Çerçeve Programları, TÜBİTAK, uluslararası destekli projeler, kamu kurumu veya özel kuruluşla yapılan Ar-Ge projeleri, üniversitelerin BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) destekleri vb. bu başlık altındadır.

9.1. Puanlar

  • AB Çerçeve/TÜBİTAK projesi (koordinatör/yürütücü): 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje (derleme, rapor hazırlama hariç): 10 puan

  • Kamu/özel kuruluşla ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan

  • BAP projesi (tez/uzmanlık hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Toplamda 20 puan üst sınır konmuştur (UAK, 2025). İlahiyat alanında projeler, din eğitimi, sosyal uyum, metin dijitalleştirmesi, kaynak tenkidi gibi konularda olabilir.

10. Bilimsel Toplantı

Doktora sonrası uluslararası veya ulusal bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler, ilgili alanda akademik etkileşimi ve paylaşımı artırır.

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantı (CPCI)

CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) basılı/elektronik olarak yayımlanmış tam metin veya özet bildiriler 5 puan değerindedir. İlahiyat kongreleri veya sempozyumları, bu kapsamda değerlendirilebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Toplantılar

Buradaki bildiriler 3 puan getirir. Toplantının düzenleme kurulu, üniversite veya bilim derneği tarafından resmî olarak görevlendirilmiş olmalıdır. Doktora sonrasındaki bu çalışmalarla en az 5 puan almak zorunludur; en fazla 10 puan toplanabilir (UAK, 2025).

11. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası belli sürelerle ders verme deneyimi, adayın öğretim faaliyetlerindeki yeterliliğini gösterir.

11.1. Ders Verme

Dönemlik programlarda dört farklı yarıyılda veya yıllık programlarda iki farklı yılda ders vermek 2 puan değerindedir. Buradan en fazla 6 puan toplanabilir. Ayrıca, doktora sonrasında 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak çalışanlara 2 puan otomatik olarak verilir (UAK, 2025). İlahiyat fakültelerinde, lisans ve yüksek lisans düzeyinde zorunlu dersleri yürütmek, bu kategoride puan almak için önemli bir fırsattır.

12. Patent/Faydalı Model

İlahiyat alanında patent veya faydalı model başvuruları sınırlı olsa da, özellikle “dinî teknolojiler” (ör. Kur’an sesli tanıma uygulamaları, tasavvuf müziği kayıt yazılımları, hafıza teknikleriyle ilgili dijital araçlar vb.) üzerinde yapılmış yenilikçi çalışmaların patent başvurusu da söz konusu olabilir.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Bir patentte birden fazla kişi varsa, puan eşit şekilde bölünür (UAK, 2025).

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP: 25 puan

  • TÜBA TESEP: 25 puan

Bu maddeden en fazla 25 puan alınabilir. İlahiyat alanında YÖK Doktora Tezi Ödülü veya TÜBA TESEP gibi ödüller, eserin özgünlüğünü ve katkısını gösterir.

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergide editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanla sınırlıdır (UAK, 2025). İlahiyat alanında hakemli dergilerde editörlük, derginin yayın politikası, hakem süreci yönetimi gibi işleri üstlenmeyi gerektirir.

15. Sanatsal Uygulama/Etkinlik

Dinî musikî veya diğer sanatsal yönleriyle ilahiyat alanında faaliyet gösteren adaylar, bu kategoriden puan elde edebilir. Örneğin, tasavvuf musikîsi, ilahiler, Mevlevî âyini, dinî formlarda beste yapmak gibi çalışmalar burada puanlanmaktadır.

15.1. Puan Değerleri

  • Sanatsal değeri olan beste (Miraciye, mevlevî âyini, nât, mersiye, durak, tevşih vb.): 5 puan

  • Solo/karma konserde icracı olarak bulunmak: 5 puan

  • Dijital platformda (şahsi kanal hariç) en az 30 dakikalık ses/video kaydı: 5 puan

  • Albüm (solo icra, bandrollü/dijital): 5 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Dinî musikî bilim alanından başvuran adayların, bu kategoriden en az 10 puan alması zorunludur (UAK, 2025). Sunulan etkinlikler belgelerle desteklenmeli ve öğrenci topluluklarıyla yapılan icralar puanlanmaz.

16. Diğer

  • Web of Science veritabanına göre h-indeksinin en az 5 olması: 5 puan

  • YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında (ARWU, QS, THE, URAP vb.) ilk 300’de yer alan bir üniversitede en az 6 ay kesintisiz yurt dışı araştırma/öğretim faaliyeti: 5 puan

Toplamda 10 puan alınabilir. İlahiyat alanında, Web of Science’ta indekslenen az sayıda dergi olabilir, ancak uluslararası literatürde ilahiyat ve din bilimleriyle ilgili çalışmalar da artış göstermektedir.

17. Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu ve Yayın Stratejisi

17.1. Tez Kaynaklı Yayın Sınırı

Adayın tezinden ürettiği çalışmalar, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” kategorisinde 20 puanla sınırlanmıştır. Doktora sonrasında 90 puan toplama mecburiyeti, adayın tez dışı çalışmalara yönelmesini ve bağımsız bir akademik kimlik geliştirmesini destekler.

17.2. Ulusal Makale Asgari Şartı

TR Dizin kapsamındaki en az 5 yayın ve 50 puan kuralı, İlahiyat alanında Türkiye’deki akademik üretimin kalitesini ve sürdürülebilirliğini artırma amacı taşır. Bu yayınlardan “3 tanesinin tek yazarlı” olması da, araştırmacının özgün katkısını göstermesi bakımından son derece önemlidir. Ulusal yayınlar, Türkçe yazılan eserlerin yaygın erişimini ve yerli bilimsel geleneğin gelişimini destekler.

17.3. Dinî Musikî ve Sanatsal Etkinlik

Dinî mûsıkî alanında uzmanlaşmış adaylar, bestecilik, icra veya albüm gibi sanatsal etkinliklerle 20 puana kadar toplama imkânına sahiptir. Bu tür çalışmalarla 10 puan alınması zorunluluğu, dinî musikî alt disiplini için özel bir yükümlülüktür. Sunulan etkinliklerin akademik boyutunu belgelemek (icranın kaydı, program kitapçığı, vb.) gerekir.

17.4. Kitaplarda Tahkikli Metin Neşrinin Değeri

Tahkik (tenkitli metin neşri), İlahiyat alanında önemli bir boşluğu doldurur; özellikle yazma eserlerin kritik edisyonunun hazırlanması, bunların dipnotları, karşılaştırmaları, giriş bölümünde yazar ve döneme dair bilgi verilmesi, klasik kaynakların günümüze kazandırılması açısından elzemdir. Burada 10 puan elde edilebilmekle birlikte, bu çalışma üzerinde en az 30 puan elde edilen diğer kitap faaliyetleriyle de bütünleşebilir.

18. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışında doçentlik denkliği başvurusunda bulunmak isteyenler, TR Dizin kapsamındaki “ulusal makale” koşulunu yerine getiremiyorlarsa, aynı sayıda yayını 1. maddenin (uluslararası makaleler) a, b veya c bentleriyle karşılamak zorundadır. Bu düzenleme, ulusal dergilere erişim sıkıntısı yaşayan veya Türkiye’de henüz yayın yapma olanağı bulamayan yabancı araştırmacıları da sisteme entegre etmek amacı taşır.

19. Stratejik Öneriler

19.1. Doktora Sonrasına Odaklanma

Adayın doktora (veya sanatta yeterlik) sonrasında ürettiği her türlü çalışma, 90 puanlık zorunluluk nedeniyle büyük önem taşır. Bu süreçte stratejik bir planlama yaparak, farklı kategorilerde puan elde edilebilecek projeler, makaleler, kitap bölümleri ve sanatsal etkinlikler tasarlamak yararlı olur.

19.2. Ulusal Makale Koşulu ve Tek Yazarlı Yayın

İlahiyat alanında TR Dizin kapsamında faaliyet gösteren çok sayıda dergi bulunmakla birlikte, yayın sıklıkları farklı olabilir. “Üçü tek yazarlı olmak üzere, iki farklı dergide beş makale ve 50 puan” kuralı dikkate alınarak, adayın planlı bir şekilde bu dergilere makaleler göndermesi gerekir. Özellikle tek yazarlı makalelerin daha fazla puan getirmesi söz konusudur.

19.3. Kitap ve Bölüm Çalışmaları

Monografik kitaplar, tahkik çalışmaları, derleme kitaplarda bölümler vb. İlahiyat disiplininde yoğun talep görmektedir. Aday, tez dışı bir kitaba öncelik vererek yüksek puan toplayabilir (20 puan veya tahkik türü için 10 puan). Ancak aynı kitabın birden fazla bölümü tek puan olarak sayılacağı için planlamayı dikkatli yapmak gerekir.

19.4. Sanatsal Uygulama (Dinî Musikî) İmkânları

Dinî mûsıkî alanına yoğunlaşmış adayların en az 10 puan toplaması gerektiğinden, özgün beste yapmak, solo konser icra etmek, albüm yayımlamak veya dijital platformda kayıt paylaşmak gibi faaliyetleri mutlaka belgelemeleri gerekir. Öğrenci konserleri bu kategoride puanlanmaz, profesyonel icra ve kayıt zorunluluğu aranır.

19.5. Atıfları Takip Etmek

Doktora sonrası yapılan yayınlar üzerinden en az 5 puanlık atıf alma mecburiyeti vardır. Her atıf, atfın yapıldığı dergi veya kitabın indeks durumuna göre farklı puanlar kazandırabilir. Aday, kendi çalışmalarına yapılan atıfları takip etmeli ve bunları başvuru dosyasında açıkça belgelemelidir.

19.6. Bilimsel Toplantılarda Farklı Tebliğ Sunmak

Aynı toplantıda sunulan iki farklı bildiriden yalnızca biri puanlanır ve 10 puan üst sınır konmuştur. Doktora sonrası en az 5 puan alma zorunluluğu bulunduğundan, adayın çeşitli kongrelere katılarak farklı bildiri sunması ve bu bildirileri yayımlanan özet veya tam metin biçiminde kayda geçirmesi önerilir.

19.7. Proje Çalışmaları ve Tez Danışmanlığı

Projelerde yürütücü veya araştırmacı olmak, İlahiyat alanında belki de çok yaygın değildir; ancak dijital arşiv çalışmaları, saha araştırmaları veya senkronik-diyakronik metin incelemelerine dayalı projelerle puan almak mümkündür. Ayrıca lisansüstü tez danışmanlığı üstlenerek 10 puana kadar katkı sağlamak, akademisyenin yetiştiricilik rolünü ortaya koyar.

19.8. Diğer Kategoriler (Ödül, Editörlük, Patent, h-indeksi)

Ödüller (YÖK, TÜBİTAK, TÜBA) 25 puana kadar çıkabilir ve adayın çalışmasının kalitesini gösterir. Editörlük 4 puanla sınırlı olsa da, akademik bir derginin veya kitabın yayım süreçlerine ciddi katkı vermek, adayın bilimsel iletişimini güçlendirir. Patent ve faydalı model genellikle ilahiyat alanında nadir görülmekle birlikte, dijital uygulamalar veya yenilikçi e-öğrenme materyalleri gibi projelerle bu olasılık değerlendirilebilir. h-indeksin en az 5 olması ve yurt dışı araştırma deneyimi de önemli fakat nispeten sınırlı puanlar getirir.

20. Sonuç

2025 Mart dönemi İlahiyat Temel Alanı doçentlik başvuru şartları, dinî ilimler ve ilgili alanlarda akademik kaliteyi ve çok yönlülüğü ön plana çıkaran ayrıntılı bir puanlama sistemine sahiptir. Adayların, tez çalışması dışında yeni araştırmalar yapması, ulusal ve uluslararası yayınlarını güçlendirmesi, atıf alması, tez danışmanlığı üstlenmesi, mümkünse AB veya TÜBİTAK projelerinde yer alması ve bilimsel toplantılarda sunumlar yapması gibi birçok boyutu kapsayan bir yükselme süreci söz konusudur. Özellikle “Ulusal Makale” alanında TR Dizin dergilerinde yayımlanacak en az 5 makale ve 50 puan kuralı, doktora sonrası dönemde düzenli yayın yapmayı zorunlu kılar.

Dinî musikî alanında başvuru yapanlar için sanatsal uygulama/etkinlik kategorisinde en az 10 puan almak gibi özel bir koşul öngörülmesi, İlahiyat alanının zenginliğini ve farklı uzmanlık dallarının gerekliliklerini yansıtır. Ayrıca, “Tahkik (Tenkitli Metin Neşri) Türünde Kitap” seçeneği, klasik İslamî kaynakların günümüze kazandırılmasında önemli bir açığı kapatmayı amaçlayan özgün çalışmaların akademik değerini vurgular.

Bununla birlikte, adayın doktoradan sonra 90 puanlık çalışmayı tamamlamak zorunda olması, tez sonrası dönemdeki bilimsel verimliliği artırmayı hedeflemektedir. Lisansüstü tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlandırılması da aynı mantığın bir parçasıdır. Kişi eğer tezinden çok sayıda yayın çıkarmış olsa dahi, doçentlik sürecinde bağımsız araştırmalarıyla yeni katkılar sunması beklenir.

Sonuç itibarıyla, İlahiyat Temel Alanı’nda doçentlik başvurusunda bulunacak adaylar, 2025 Mart dönemi için tanımlanan bu kriterleri dikkatle inceleyerek çalışmalarını çok yönlü planlamalıdır. Ulusal ve uluslararası makaleler arasında denge kurmak, tez dışı kitap veya bölüm çalışmaları gerçekleştirmek, sanatsal yönü varsa dinî musikî alanındaki etkinlikleri belgelendirmek, bilimsel toplantılara aktif katılım sağlamak ve en az 5 puanlık atıf almak gibi hususlar, başvurunun başarısı açısından kritik önem taşır.

Bu sistem, akademik yükselme süreçlerinde hem nicelik hem nitelik yönünden kontrollü bir ilerlemeyi öngörmekte, İlahiyat alanındaki akademik bilgiyi evrensel standartlara yaklaştırmayı, aynı zamanda yerel bilimsel birikimi de güçlendirmeyi hedeflemektedir. Doktora sonrası dönemde farklı kategorilerde puan toplayarak, düzenli ve planlı bir şekilde yayın stratejisi geliştiren adayların, 2025 Mart doçentlik başvuru dönemi için güçlü bir dosya sunmaları mümkündür.

Kaynakça

Anahtar Kelimeler

İlahiyat, Doçentlik, Ulusal Makale, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Tahkik, Dinî Musikî, Sanatsal Etkinlik, Atıf, Proje, Bilimsel Toplantı, Eğitim-Öğretim, h-indeksi

by wporganizasyon Uncategorized

HUKUK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

Özet
Bu makalede, Hukuk Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapmayı amaçlayan adaylar için belirlenmiş olan resmi kriterler sistematik biçimde ele alınmaktadır. Türkiye’de doçentlik unvanı, ilgili alanda akademik yeterliliğin en üst düzeye ulaştığına işaret eden önemli bir basamaktır. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından yayımlanan ve yalnızca https://www.uak.gov.tr adresinden temin edilebilen esaslara göre, Hukuk Temel Alanı adaylarının, belirli puanlama kuralları çerçevesinde ulusal ve uluslararası makaleler, kitaplar, atıflar, tez danışmanlığı, bilimsel araştırma projeleri, bilimsel toplantı sunumları gibi çok çeşitli faaliyetlerden puan kazanmaları beklenir. Ayrıca “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” sınıflandırmasına dair özel sınırlamalar, “Ulusal Makale” asgari koşulları ve “Kitap” kategorisindeki zorunluluklar, doçentlik süreçlerinin kalitesini yükseltmeyi amaçlar. Bu makalede hem adayın toplamda en az 100 puanı nasıl toplaması gerektiği hem de 90 puanın doktora sonrasında elde edilmesi kuralının önemi vurgulanacaktır. Ayrıca, tek yazarlı yayınlar, çok yazarlı yayınlarda puan bölüşümü, yabancı uyruklu adaylarla ilgili alternatif koşullar ve “Ulusal Makale” kategorisinde yer alan kritik düzenlemeler de kapsamlı bir bakışla irdelenmektedir. Makalenin sonunda, adaylar için stratejik ipuçları ve kilit noktalar özetlenecek; böylece Hukuk Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı planlayan akademisyenlerin bu süreçte yol haritası edinmesi sağlanacaktır.

1. Giriş

Hukuk bilimi, modern toplumların düzenlenişi, adalet mekanizmalarının işletilmesi ve insan haklarının korunması bakımından büyük önem taşır. Hukuk alanında akademik kariyer yapmak isteyen araştırmacılar, doktora derecesinden sonra doçentlik sürecine girerek, hem ulusal hem de uluslararası mecralarda ürettikleri bilimsel çalışmalarıyla alanın gelişimine katkıda bulunmayı hedefler. Doçentlik unvanı, Türkiye’de Yükseköğretim Kanunu ve Üniversitelerarası Kurul (UAK) düzenlemeleri çerçevesinde verilir. Her alanın kendine özgü koşulları bulunduğu gibi, Hukuk Temel Alanı da 2025 Mart dönemine ilişkin güncel başvuru şartlarını ortaya koymaktadır.

Bu şartlar, adayın yazdığı makaleler, kitaplar, tezlerden üretilen yayınlar, atıflar, projeler ve diğer akademik etkinliklerinin puanlanmasına dayalı bir sistem içerir. Söz konusu sistemde, asgari 100 puan elde edilmesi beklenir; üstelik bu 100 puanın en az 90’ının, doktoranın tamamlanmasından (doktara unvanının alınmasından) sonra gerçekleşen çalışmalardan gelmesi istenir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Böylece, adayın doktora süreci sonrasında da bilimsel etkinliğini sürdürülebilir kıldığı ve bağımsız bir akademik kimlik geliştirdiği kabul edilir.

Hukuk bilimi, temelde normatif düzenlemelerin analizi, yargı içtihatlarının değerlendirilmesi, farklı hukuk sistemlerinin mukayesesi, yeni kanun tasarılarının hazırlanması ve toplumsal sorunların hukuksal çözümü gibi oldukça geniş bir yelpazeyi kapsar. Dolayısıyla, araştırmacıların makalelerinin, kitaplarının ve diğer çalışmalara yönelik faaliyetlerinin puanlandırılmasında da bir çeşitlilik göze çarpar. Örneğin, bir hukuk profesörü adayının uluslararası hakemli dergilerde (SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus vb.) yayımlanan makaleleri ile TR Dizin’de (TÜBİTAK ULAKBİM) taranan ulusal dergilerdeki makaleleri arasındaki puan farkı, bu dergilerin akademik prestij derecesinden kaynaklanır. Benzer şekilde, tez kaynaklı yayınların genel toplamı 20 puanla sınırlandırılmıştır. Bunun arkasında yatan neden, adayın tez çalışması haricinde de özgün ve bağımsız araştırma yapma becerisini göstermesini sağlamak amacıyla belirlenen politikadır.

Bu makalenin hedefi, Hukuk Temel Alanı için 2025 Mart döneminde geçerli doçentlik kriterlerini derinlemesine analiz etmek ve adaylara yol gösterecek bir kaynak sunmaktır. Metin boyunca, “Genel Puanlama Sistemi”, “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Tez Danışmanlığı”, “Bilimsel Araştırma Projeleri”, “Bilimsel Toplantılar”, “Eğitim-Öğretim” gibi ana başlıklar sıralanacak ve her birinde hangi faaliyetlerin nasıl puanlandığı ayrıntılı şekilde açıklanacaktır. Ayrıca, adayların dikkat etmesi gereken hususlar, tek yazarlı çalışmalara verilen önem, yabancı uyruklu akademisyenler ve yurt dışından doçentlik denkliği başvurusu yapanlar için alternatif yollar gibi spesifik noktalara da vurgu yapılacaktır.

Metnin sonunda, bu şartların altında yatan temel mantık, yani Türkiye’de hukuk biliminde nitelikli yayın üretme, alanın özgün sorunları üzerinde çalışmalar yapma ve uluslararası düzeyde tanınma hedeflerinin nasıl somutlaştığı özetlenecektir. Böylece, Doktora derecesini tamamlamış bir hukuk araştırmacısının doçentlik sürecindeki gereksinimleri, stratejik planlama yolları ve başarıya götürecek adımlar açık bir şekilde görülmüş olacaktır.

2. Genel Puanlama Sistemi ve Asgari Koşullar

2.1. Toplamda 100 Puan ve Doktora Sonrası 90 Puan

Hukuk Temel Alanı’nda doçentlik başvurusunda bulunacak bir adayın, beyan edeceği eserlerle en az 100 puan elde etmesi gerekmektedir. Bu 100 puanın, doktora unvanı alındıktan sonra gerçekleştirilmiş çalışmalardan elde edilmiş en az 90 puanı içermesi zorunludur (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu kural, adayın doktora sürecinden sonra akademik etkinliğini sürdürmüş olduğunu göstermek ve alanında bilimsel açıdan olgunlaştığını kanıtlamak amacını taşır. Aynı zamanda, lisansüstü tezlerden üretilen çalışmaların, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı haricinde ayrıca puan alamayacağı belirtilmiştir. Yani, tez tabanlı bir yayını farklı kategorilerde çifte sayım yapmak mümkün değildir.

2.2. Tek Yazarlı ve Çok Yazarlı Yayınlarda Puan Paylaşımı

Hukukta pek çok çalışma tek yazarlı olabileceği gibi, disiplinlerarası işbirliği veya ortak proje faaliyetleri kapsamında çok yazarlı çalışmalar da çıkabilir. Sistemde, tek yazarlı yayınlarda yazar tam puan alırken; çok yazarlı yayınlarda puan yazarlar arasında eşit şekilde bölünür (UAK, 2025). Örneğin, 10 puan değerinde bir makaleyi üç yazar birlikte yazdıysa, her yazar 10/3 = 3,33 puan alacaktır (elbette ondalıklı puanlama uygulamada genellikle yuvarlama esasına göre işlenebilir).

Bu düzenleme, bir yayının üretimindeki işbirliği düzeyini ve ortak emeği yansıtmayı amaçlar. Hukuk alanında doktora sonrası özellikle çok yazarlı makaleler az görülebilirse de, uygulamalı disiplinlerle (örneğin siyaset bilimi, ekonomi, sosyoloji vb.) birlikte yürütülen araştırmalarda çok yazarlılık söz konusu olabilir.

2.3. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışından doçentlik denkliği başvurusunda bulunanlar, TR Dizin kapsamındaki “ulusal makale” şartını yerine getiremiyorlarsa, aynı sayıda yayını uluslararası makale kategorisinin (Q1, Q2, Q3, Q4, AHCI, ESCI, Scopus vb.) a, b veya c bentleriyle karşılamak durumundadır. Bu, ulusal koşulların sağlanamadığı durumlarda adayın yine aynı düzeyde nitelikli çalışmalarla denkliği ispatlamasını hedefler (UAK, 2025).

3. Uluslararası Makale

Hukuk Temel Alanı’nda uluslararası nitelikli makaleler, genellikle uluslararası hakemli dergilerde yayımlanan ve hukuk biliminde ulusal sınırların ötesinde yankı bulan çalışmaları ifade eder. Bu makaleler, “SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus veya diğer uluslararası indekslerde” taranıyor olması durumunda çeşitli puan değerleriyle sistemde yer bulur.

3.1. SCIE veya SSCI Kapsamındaki Dergiler (Q1, Q2, Q3, Q4)

Hukuk alanına dair çalışmaları yayımlayan dergiler her ne kadar daha çok SSCI (Social Sciences Citation Index) kapsamına girse de, bazen SCIE (Science Citation Index Expanded) kapsamında da hukuk sosyolojisi, kriminoloji veya tıbbi hukuka yönelik makaleler yer alabilir. İlgili derginin “quartile” (Q) sınıflandırması, makalenin puanını belirler:

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Bu kategoride yer alan bir dergiye makale kabul ettirmek zordur, çünkü bu dergiler genellikle yüksek etki faktörlü (impact factor) olarak bilinir. Yayınlanan çalışmalar, alan yazınına önemli katkılar sunar.

3.2. AHCI Kapsamındaki Dergiler

AHCI (Arts and Humanities Citation Index) kapsamadaki dergilerde yayımlanan bir hukuk makalesi 20 puan değerindedir. Hukuk, beşeri bilimler (humanities) ile kesiştiği alanlarda (ör. tarihsel, felsefi veya kültürel boyutları öne çıkan hukuki çalışmalarda) bu indeks kapsamında yer alabilmektedir.

3.3. ESCI veya Scopus Kapsamındaki Dergiler

ESCI (Emerging Sources Citation Index) veya Scopus’ta taranan dergilerdeki makaleler 10 puan getirmektedir. Hukukta da çeşitli uluslararası dergiler, ESCI veya Scopus’da indekslenebilmektedir. Bu kategoriler, tam SSCI veya AHCI kadar prestijli olmasa da, uluslararası ölçekli taranma ölçütlerini karşılar.

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dışında yer alan diğer uluslararası indekslerce taranan hukuk dergilerinde yayımlanan makaleler 5 puan olarak değerlendirilir. Burada “diğer indeks” ifadesiyle, uluslararası alanda geçerliliği görece daha düşük ama yine de hakemlik ve dizinleme süreçleri olan veritabanları kastedilir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Bu tür kısa içerikler de 3 puan değerindedir. Hukukta bazen kitap kritikleri veya karar incelemeleri editöre mektup formatında yayınlanabilse de, tam araştırma makalesi sayılmadıkları için puanları düşüktür (UAK, 2025).

4. Ulusal Makale

Hukukta ulusal düzeyde yayımlanan makaleler, Türk hukuku veya karşılaştırmalı hukuk çalışmaları için büyük önem taşır. Burada TR Dizin kapsamındaki dergiler ve diğer hakemli dergiler arasında puan farkı mevcuttur.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin’de yer alan hakemli hukuk dergileri, kalite standartları ve düzenli hakemlik süreçleriyle bilinir. Bu dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan değerindedir. Adayın doktora sonrasında, TR Dizin’de yayımlanmış “dördü tek yazarlı ve üçü farklı dergilerde” olmak üzere en az altı yayın yaparak 50 puan toplaması beklenir (UAK, 2025). Bu, ulusal hukuk literatürüne güçlü bir katkı sunmayı teşvik eder.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin dışındaki ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler 4 puan getirir. Bu kategoride puanlama, derginin hakemli olduğunu gösteren kanıtlarla yapılır.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

Ulusal düzeyde yayımlanan kısa nitelikteki içerikler (araştırma notu, kitap kritiği vb.) 2 puan değerindedir. Bu metinler tam makale kapsamına girmese de, doktora sonrası süreçteki akademik etkinliğin göstergesi olarak kabul edilir.

4.4. Ulusal Makale Asgari Şartına Alternatif

Yukarıda bahsi geçen “dördü tek yazarlı olmak üzere en az altı yayın” ve “en az 50 puan” koşulunu karşılayamayan adaylar, bunun yerine uluslararası makalelerden (1. maddenin a, b veya c bentleri) “biri tek yazarlı olmak üzere en az iki yayın yaparak en az 50 puan toplama” alternatifini kullanabilirler. Böylece, aday, farklı bir yol izleyerek de toplam 50 puana ulaşabilir (UAK, 2025).

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Adayın doktora tezinden veya yüksek lisans tezinden üretilmiş olan ve SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus, TR Dizin veya diğer uluslararası indekslerde taranan makaleler, ayrıca BKCI kapsamındaki kitap veya ulusal/uluslararası kitap ve kitap bölümleri, tez kaynaklıysa bu başlık altında puanlanır.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI veya AHCI makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks makale: 5 puan

  • TR Dizin makale: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • CPCI’da basılı/elektronik tam metin/özet bildiriler: 3 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal tam metin/özet bildiriler: 2 puan

5.2. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu kategoride en az bir yayın yapmak mecburidir; fakat buradan alınabilecek puan en fazla 20 olabilir (UAK, 2025). Ayrıca, g veya h bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap veya kitap bölümü) en çok 10 puan elde edilebilir. Böylelikle adayın tezine dayanarak gerçekleştirdiği yayınların, toplam puanda belirli bir tavanı aşmaması sağlanır; esas amaç, tez sonrasındaki bağımsız çalışmaların teşvik edilmesidir.

6. Kitap

Doktora tezinden üretilmemiş kitap çalışmaları, hukukun belirli alanlarında kapsamlı incelemeler, monografiler, ders kitapları dışındaki özgün bilimsel eserler vb. olabilir. UAK, bu kategoriyi de farklı alt başlıklara ayırmaktadır.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Kitap Bölümü

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

BKCI (Book Citation Index), uluslararası ölçekte atıf alabilen bilimsel kitapları dizinler. Hukukta böyle bir indeks kapsamında yer almak, kitabın yüksek uluslararası standartlara sahip olduğunu gösterir.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümü

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 20 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 10 puan

Hukuk alanında, pek çok monografi veya derleme kitap, uluslararası yayınevlerinde veya yerli yayınevlerinde basılmış olabilir. Burada 20 puan gibi yüksek bir değer verilmektedir. Aynı kitap içindeki bölümlerin birden fazlası, bir kez puanlanabilir.

6.3. Asgari Zorunluluk ve Sınır

Doktora sonrası, a veya c bendinden (BKCI kapsamındaki kitap veya diğer uluslararası/ulusal kitap) en az bir yayın yapmak şarttır. c veya d bentlerinden (yani diğer uluslararası/ulusal kitap veya aynı kitaptaki bölüm) toplamda en çok 30 puan alınabilir (UAK, 2025). Hukuk alanında, özellikle monografik çalışmalar, derinlemesine incelemeleri barındırması açısından kıymetlidir.

6.4. Özel Durumlar: Ansiklopedi Maddeleri, Armağan ve Anma Kitapları

Armağan veya anma kitaplarında yayımlanan hakemli makaleler, eğer TR Dizin kapsamındaki bir derginin sayısı olarak basılmadıysa, bu madde kapsamında “kitapta bölüm” olarak puanlanabilir. Ayrıca, ansiklopedi maddelerinden üç ya da daha fazlası, bir kitap bölümü karşılığı sayılabilir (UAK, 2025). Hukuk literatüründe, bazı ansiklopedik çalışmalarda kavram veya mevzuat açıklamaları bu şekilde değerlendirilir.

7. Atıf

Adayın eserlerinin başka araştırmacılar tarafından kullanılması ve referans gösterilmesi, akademik etkinin göstergesi olarak önemsenir. Hukukta atıf, sıklıkla makale dipnotlarında, içtihat değerlendirmelerinde veya sempozyum bildirilerinde rastlanır.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap atıf: 2 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergi atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap veya dergi atıf: 1 puan

Kişinin kendi eserine yaptığı öz atıflar sayılmaz; aynı yayında bir esere birden fazla atıf, tek atıf sayılır (UAK, 2025). Bu düzenlemeler, atıf puanının manipüle edilmesini engeller.

7.2. Asgari 5 Puan ve Üst Sınır

Aday, doktora sonrası yayınlarına dayalı atıflardan en az 5 puan almak zorundadır. Toplamda 10 puandan fazlası sayılmaz. Bu da, atıfların tek başına doçentlik puanlamasında baskın hâle gelmesini engeller. Ancak 5 puanlık atıf, hukuk araştırmacısının eserlerinin akademik çevrelerde karşılık bulduğuna önemli bir işaret sayılır.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Hukuk alanında tez danışmanlığı, hem yeni araştırmacıları yetiştirmek hem de hukuk bilimi ve uygulamasına katkı sağlamak bakımından kıymetlidir. Aday, tamamlanmış doktora tezlerinden 5’er, yüksek lisans tezlerinden 3’er puan elde eder. Buradan en fazla 10 puan toplanabilir (UAK, 2025). İkinci danışmanlıkta yarı puan alınır. Bazı hukuk fakültelerinde doktora öğrenci sayısı sınırlı olabildiğinden, bu kategoriden yüksek puan almak her zaman kolay olmayabilir.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

TÜBİTAK, AB Çerçeve Programları gibi büyük ölçekteki projelere katılım veya koordinatörlük, hukuk alanında da giderek önem kazanan bir unsur hâline gelmiştir. İklim değişikliğine uyum, göçmen hakları, siber suçlar ve yapay zekâ gibi disiplinlerarası konular, proje tabanlı araştırmalara yaygın şekilde konu olabilir.

9.1. Proje Türleri ve Puanlar

  • AB Çerçeve Programı/TÜBİTAK projelerinde koordinatör/yürütücü: 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli bilimsel proje (derleme/rapor hariç): 10 puan

  • Kamu/özel kuruluşla yapılan Ar-Ge/Ür-Ge projesi: 5 puan

  • Üniversite BAP projesinde yürütücü: 3 puan

Toplamda 20 puan üst sınır vardır. Hukukçuların, multidisipliner projelerde yer alarak hukuki çerçeveyi ortaya koyması, insan hakları boyutunu irdelemesi veya mevzuat rehberliği yapması sık rastlanan bir durumdur.

10. Bilimsel Toplantı

Doktora sonrası dönemde uluslararası veya ulusal kongre, sempozyum, konferans gibi bilimsel toplantılarda bildiri sunmak, hukuk araştırmacısına görüş alışverişi ve yeni yayın imkânları yaratır. Aday, bu kategoriden de puan toplayabilir.

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantı (CPCI Kapsamında)

Bu toplantılarda sunulan tam metin veya özet bildiriler 5 puan değerindedir. CPCI (Conference Proceedings Citation Index), Web of Science bünyesinde bir endekstir. Bazı yüksek profilli hukuk konferanslarının bildirileri bu veritabanında indekslenebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Bilimsel Toplantılar

Burada bildiriler 3 puan değerindedir. Ancak, toplantı düzenleme kurulunda ilgili üniversite veya bilimsel kurum temsilcilerinin resmî olarak görevlendirilmiş olması şarttır. Adayların, doktora sonrası dönemde en az bir bildirisini kendisinin tebliğ etmesiyle 5 puan kazanması zorunludur. Bu kategoriden en fazla 10 puan elde edilebilir (UAK, 2025).

11. Eğitim-Öğretim

Hukuk fakültelerinde ders vermek, uygulama derslerini yürütmek veya yüksek lisans/doktora seminerleri düzenlemek, adayın akademik becerilerini gösterir.

11.1. Ders Verme

Doktora sonrası dönemlik programlarda dört farklı yarıyılda veya yıllık programlarda iki farklı yılda ders vermek, 2 puan kazandırır; bu kategoride 6 puana ulaşılabilir. En az 2 puan almak zorunludur. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapanlara bu kategoriden otomatik 2 puan verilir (UAK, 2025).

12. Patent/Faydalı Model

Hukuk alanında patent/faydalı model başvurusu çok sık rastlanmasa da, hukuk bilişimi (legal tech) gibi yenilikçi projelerde veya yazılım tabanlı çözümlerde bu mümkün olabilir.

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Ortak patent varsa, puan kişi sayısına bölünür (UAK, 2025).

13. Ödül

YÖK, TÜBİTAK veya TÜBA gibi kurumların verdiği ödüller 25 puan değerindedir. Aday, bu kategoriden en fazla 25 puan alabilir. Hukuk alanında TÜBİTAK Bilim Ödülü, YÖK Üstün Başarı Ödülü, TÜBA GEBİP Ödülü gibi prestijli ödüller, adayın çalışmalarının ulusal düzeyde tanınmasını gösterir.

14. Editörlük

Uluslararası indekslerde (SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus) yer alan dergilerde editörlük 2 puan, BKCI kapsamındaki kitapta editörlük 1 puan, TR Dizin kapsamındaki dergide editörlük 1 puan getirir. Bu maddeden 4 puanla sınırlı faydalanılabilir (UAK, 2025). Hukuk alanında editörlük, bir dergi veya kitap projesini üstlenmek, hakem süreçlerini yürütmek ve yayın politikasına yön vermek anlamına gelir.

15. Diğer: h-İndeksi ve Yurt Dışı Araştırma

Web of Science veritabanına göre h-indeksinin en az 5 olması 5 puan değerindedir. Bu, adayın akademik etki düzeyini ölçer. Ayrıca YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında ilk 300’deki bir üniversitede 6 ay süreyle yurt dışı araştırma/öğretim faaliyeti yürütmek de 5 puan kazandırır. Bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir.

16. Kritik Noktalar ve Stratejik Öneriler

16.1. Doktora Sonrası 90 Puan Koşulunun Önemi

Aday, 100 puanın en az 90’ını doktora sonrasında gerçekleştirdiği çalışmalarla elde etmelidir. Bu nedenle, tez tabanlı yayınlar veya doktora dönemi makaleleri, toplam puanın küçük bir kısmını oluşturabilir. Bu gerçek, adayın doktora bitiminden itibaren sistemli bir şekilde yayın yapmasının önemini ortaya koyar.

16.2. Ulusal Makale Zorunluluğu

Adayın TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımladığı makalelerin varlığı ve bunların dört tanesinin tek yazarlı, toplamda altı yayın ve 50 puan kuralı, ulusal bilimsel literatüre katkıyı garanti altına alır. Aday, bu şartı sağlayamazsa, uluslararası makale kategorisinden belirli ölçülerle 50 puan toplamak zorundadır. Özellikle tek yazarlı makaleler, kişinin konuyu derinlemesine analiz ettiğini göstermesi bakımından daha yüksek akademik sorumluluk işaret eder.

16.3. Lisansüstü Tez Kaynaklı Yayınların Sınırı

Tez tabanlı yayınlardan en fazla 20 puan elde edilebildiği için, adayın doktora dışı bağımsız çalışmaları ön plana çıkar. Bu, doçentlik sürecinde adayın özgün ve özgür araştırma çizgisini ilerletmesini teşvik eder.

16.4. Kitap ve Kitap Bölümlerinin Değeri

Hukuk alanında kapsamlı monografiler, derinlemesine mevzuat analizleri veya kıyaslamalı hukuk çalışmaları kitap olarak yayımlanabilir. Bunun getireceği puanların yüksek olması, nitelikli kitapların ve kitap bölümlerinin önemini vurgular. Ancak aynı kitaptaki birden fazla bölüm için tek puan alınabildiğini unutmamak gerekir.

16.5. Atıfların Kontrolü ve Yayımlara Atıf Sağlama

Aday, kendi yayınlarının atıf aldığı dergileri, kitapları veya tezleri takip etmelidir. Doktora sonrası en az 5 puanlık atıf zorunluluğu bulunmaktadır. Bu atıfları belgelemek, adayın yayın dosyasını hazırlarken göz önünde bulundurması gereken bir konudur.

16.6. Bilimsel Toplantılarda Sunum Zorunluluğu

Doktora sonrası dönemde en az bir bildiri sunmuş olmak ve 5 puanı geçmek, adayın akademik toplulukla etkileşimine işaret eder. Hukuk alanında uluslararası konferanslar veya sempozyumlarda tebliğ etmek, adayın eserlerinin duyurulmasına da destek olur.

16.7. Tez Danışmanlığı ve Projeler

Hukuk fakültelerinde doktora programları veya tezli yüksek lisans programlarında danışmanlık yapmak, adayın bilgi aktarımını ve akademik liderlik becerisini göstermesi açısından önemlidir. Aynı şekilde, proje yürütücüsü veya araştırmacı olarak çalışmalar yapmak da adayın alan içindeki işbirliği ağını ve uzmanlığını genişletmesini sağlar.

16.8. Yabancı Uyruklu Adaylar İçin Düzenlemeler

TR Dizin kapsamındaki makaleleri olmayan yabancı uyruklu adaylar, 1. maddenin a, b veya c bentlerini (uluslararası makaleler) kullanarak aynı sayıda yayını tamamlamak ve en az 50 puanı toplamak zorundadırlar. Bu, ulusal makale şartını yerine getiremeyen adayın da uluslararası çalışmaları sayesinde eşdeğer bir düzeye ulaştığını göstermesi anlamına gelir.

16.9. Patent/Faydalı Model ve Hukuk Bilişimi

Günümüz koşullarında teknolojik dönüşüm, hukuk alanında da yazılım tabanlı uygulamaların veya yapay zekâ destekli sözleşme tarama, yargı kararları analizi gibi inovasyonların gelişmesine yol açmıştır. Bir hukuk teknolojisi projesine patent/faydalı model almak, bu kategoride önemli puanlar sağlayabilir.

16.10. Ödül ve Editörlük Faaliyetlerinin Tamamlayıcı Rolü

YÖK, TÜBİTAK veya TÜBA’dan alınan ödüller, adayın diğer faaliyetleri arasında prestijli bir yere sahiptir. Ayrıca editörlük, doçentlik sürecinde düşük bir puan dilimi olsa da (en çok 4 puan), adayın yayımlanan içeriğe bilimsel katkı sunma, hakem süreçlerini yönetme ve akademik standardı yükseltme misyonu taşıdığını gösterir.

17. Değerlendirme ve Sonuç

2025 Mart Dönemi Hukuk Temel Alanı doçentlik başvuru şartları, Türkiye’de hukuk biliminin niteliğini ve uluslararası görünürlüğünü artırmaya yönelik kapsamlı bir puanlama düzenlemesi sunmaktadır. Bu sistem, hem uluslararası yayınlar hem de ulusal akademik birikim için belirli asgari koşulları şart koşar. Doktora sonrası dönemde 90 puanlık yayın üretme mecburiyeti, adayın doktora tez çalışması haricinde de özgün çalışmalar yapma yükümlülüğünü yansıtır. “Ulusal Makale” kategorisinde dördü tek yazarlı olmak üzere altı yayın ve 50 puan gibi zorlayıcı bir düzenleme, Türkiye’de hukuk fakültelerinde üretilen literatürün zenginleşmesini amaçlar.

Bunun yanı sıra, yüksek puan değerine sahip kitap çalışmaları, tez kaynaklı yayınların sınırlı tutulması, atıf almanın önemi, tez danışmanlığı ve proje faaliyetleri gibi hususlar da, doçentlik sürecine çok yönlülük kazandırır. Adayın araştırma yönetimi, öğrenci yetiştirme, uluslararası işbirliği, konferans katılımı gibi geniş bir yelpazede etkinlik göstermesi beklenir.

Özellikle “Kitap” kategorisinde BKCI indeksli eserler veya diğer ulusal/uluslararası kitaplardaki monografiler 20 puana kadar çıkabilir, bu da hukuk gibi normatif analizlerin, mevzuat incelemelerinin, içtihat yorumlamalarının kapsamlı biçimde kitap formatında sunulmasını teşvik eder. Atıf kategorisi, adayın doktora sonrası yaptığı yayınların akademik yankı uyandırdığını göstermesi bakımından önemlidir. Tez danışmanlığı ve projeler, akademisyenin kurumsal işbirliği ve yönetim kabiliyetini sergiler.

Son tahlilde, bu sistemde adayın başvuru dosyasını hazırlarken dikkat etmesi gereken en kritik noktalar şu şekilde özetlenebilir:

  1. Doktora Sonrası 90 Puan: Lisansüstü tezden üretilen yayınlar veya doktora öncesi çalışmaların katkısı sınırlıdır. Dolayısıyla aday, doktora unvanından sonra nitelikli ve çeşitli akademik etkinliklere odaklanmalıdır.

  2. Ulusal Makale Asgari Koşulu: TR Dizin’de dört tek yazarlı olmak üzere toplam altı makale yayınlayarak 50 puan toplamak veya alternatif olarak uluslararası makale kategorilerinden 50 puana ulaşmak önemlidir. Tek yazarlı yayınlara ağırlık vermek, adayın bağımsız çalışma becerisini gösterir.

  3. Tez Kaynaklı Yayınların 20 Puan Sınırı: Doktora tezi üzerinden üretilen çalışmaların hızlı bir şekilde doçentlik dosyasını doldurması mümkün ancak sınırlıdır. Tez sonrasında yeni araştırma alanlarına yönelmek gerekir.

  4. Kitap ve Bölüm Çalışmalarına Yönelmek: Bir hukuk monografisinin 20 puan gibi yüksek bir değer taşıması, hacimli ve sistematik çalışmaların önemini vurgular. Ayrıca, aynı kitaptaki bölümlerden yalnızca biri puanlandığından, kapsamlı bir tek kitap yazmak bazen birden çok makaleden daha yüksek puan getirebilir.

  5. Atıfları Takip Etmek: Adayın doktora sonrasında yayımlanmış çalışmaları üzerinden en az 5 puanlık atıf alması şarttır. Kendi eserine öz atıflar veya aynı yayındaki birden çok atıf tek atıf sayılır. Bu yüzden, yayınların farklı kaynaklarda kullanılması, atıf alınması teşvik edilmelidir.

  6. Bilimsel Toplantı Sunumları: Adayın kendi tebliğini bizzat sunmuş olması beklenir. En az bir tebliğ ve 5 puan; toplamda en fazla 10 puan sınırlaması, çeşitli konferanslara katılmayı özendirir.

  7. Tez Danışmanlığı ve Projeler: Yüksek lisans ve doktora tezlerine danışmanlık yapmak, akademik yetiştiricilik rolünü üstlenme açısından değerlidir. Aynı şekilde, TÜBİTAK veya uluslararası projelere katılım, akademik işbirlikleri kurmayı ve hukuksal soruları disiplinlerarası boyutta incelemeyi sağlar.

  8. Yabancı Uyruklu Adaylar için Alternatif Koşullar: TR Dizin makale şartını karşılamayan adaylar, uluslararası makale kategorileriyle 50 puanlı asgari koşulu tamamlayabilirler.

  9. Ek Faaliyetler (Ödül, Patent, Editörlük): Hukuk alanında patent veya faydalı model nispeten az görülse de, özellikle yapay zekâ tabanlı hukuki danışmanlık sistemleri geliştiriliyorsa bu mümkündür. Editörlük, ödüller gibi faaliyetler doçentlik dosyasına ek katkı sunar.

Genel olarak, 2025 Mart Dönemi kriterleri, Türkiye’de hukuk alanında yayın kalitesini ve çeşitliliğini artırma, uluslararası standartlarla uyumlu nitelikli yayınlar üretme, tez sonrası bağımsız araştırma potansiyelini güçlendirme ve genç hukukçuları da yetiştirme amacını taşır. Adayın doçentlik başvurusu hazırlığında, puanlama sistemini iyi kavraması, akademik yayınlarını erken dönemde planlaması ve farklı kategori sınırlarına dikkat ederek çalışmalarını çeşitlendirmesi büyük önem taşır. Her kategoride üst sınırların olması, adayın tek bir kategoride yığılma yaparak puan toplamasını engeller ve multidisiplinerliğe, çok boyutlu akademik gelişmeye ortam hazırlar.

Bu bakımdan, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapacak hukuk akademisyenleri, en az 90 puanlık doktora sonrası faaliyet portföyünü tek yazarlı ulusal makaleler, uluslararası nitelikli makaleler, en az bir kitap ya da kitap bölümü, tez danışmanlığı, bilimsel proje, atıf ve sunumlar gibi farklı alanlarda tamamlamaya dikkat etmelidir. Sürecin sonunda, aday sadece rakamsal puanları bir araya getirmekle kalmaz; aynı zamanda hukuk bilimine ve uygulamasına sahici bir katkı sunan, eleştirel ve analitik bir birikim geliştirmiş olur.

Kaynakça

Anahtar Kelimeler

Hukuk, Doçentlik, Ulusal Makale, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Atıf, Tez Danışmanlığı, Proje, Bilimsel Toplantı, Eğitim-Öğretim, Patent, Ödül, h-indeksi

by wporganizasyon Uncategorized

FİLOLOJİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR DEĞERLENDİRME

Özet (Abstract)
Bu makalede, Filoloji Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenen bu kıstaslar, filoloji alanında doçent unvanına yükselmek isteyen adayların akademik yeterliklerini çok boyutlu bir bakışla değerlendirmeyi amaçlar. Temel olarak “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Lisansüstü Tez Danışmanlığı”, “Bilimsel Araştırma Projesi”, “Bilimsel Toplantı” ve diğer destekleyici faaliyetlerin puanlanmasına dayanan bu sistem, adaydan asgari 100 puan toplamasını bekler. Ayrıca, 90 puanın doktora sonrası çalışmalardan elde edilmesi, alan içinde bağımsız ve özgün araştırmaları teşvik etmektedir. Bu makalede, söz konusu düzenlemelerin filoloji disiplini bağlamında ne anlama geldiği detaylı şekilde açıklanacak; adayların dikkat etmesi gereken hususlar, yayın nitelikleri ve çeşitli akademik faaliyetlerin nasıl puanlandığına dair kapsamlı bilgi sunulacaktır.

1. Giriş

Filoloji Temel Alanı, dil ve edebiyat çalışmalarının bütüncül bir çerçevede ele alındığı, geçmişten günümüze evrilen metinlerin ve dillerin bilimsel yöntemlerle incelendiği son derece geniş bir disiplindir. Bu alanda gerçekleştirilen araştırmalar, metinlerin dilsel ve tarihsel arka planından edebî değerlerine, çeviri çalışmalarından karşılaştırmalı edebiyata, dil öğretiminden kültürel etkileşimlere kadar uzanan zengin bir yelpazeyi kapsar. Filologlar, incelenen dilin söz varlığını, gramer yapısını, edebî metinlerini, çeviri kuramlarını ve uygulamalarını, tarihsel metin analizlerini veya çağdaş dilbilim yöntemlerini kullanarak derinlemesine çalışmalar yaparlar.

Türkiye’de, filoloji alanında akademik kariyer merdivenlerini çıkmak isteyen araştırmacıların uyması gereken kurallar, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından yayımlanan kriterler doğrultusunda şekillenir. Bu kriterler, her alana özgü gereksinimleri dikkate alarak düzenlenmektedir. Filoloji Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, alanın özgün yapısını yansıtan birtakım düzenlemeler içermektedir. Adayların, söz konusu kriterlere uygun şekilde çeşitli alanlarda yayın yapması, proje faaliyetlerinde bulunması ve akademik görünürlüklerini artıracak etkinliklere katılması beklenir.

Filoloji alanında doçentlik başvurusu yapmayı düşünen akademisyen adaylarının, bu makalede sunulan bilgileri dikkatle inceleyerek uzun vadeli bir akademik planlama yapmaları yararlı olacaktır. Zira, Uluslararası Makale ve Ulusal Makale kategorilerindeki yayınlar, tez kaynaklı yayınlar, kitap yazımı veya kitap bölümü çalışmaları, atıflar, tez danışmanlığı, bilimsel araştırma projeleri, bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler gibi çok yönlü etkinlikler, adayın filoloji alanında bilimsel niteliğini, derinleşme kapasitesini ve aynı zamanda alana yaptığı katkıları göstermektedir.

Bu makale, Filoloji Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını sistematik şekilde aktaracak; alınması gereken asgari puanlar, eserlerin doktora sonrası dönemde üretilmiş olması şartı, tek yazarlı ve çok yazarlı yayınlarda puan paylaşımı, ulusal makaleler için zorunlu koşullar, tez kaynaklı yayınların sınırlamaları, kitap kategorisinin geniş kapsamı ve diğer tüm başlıklar üzerinde ayrıntılı biçimde duracaktır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

2. Genel Çerçeve: Asgari Puan ve Doktora Sonrası Yayın Zorunluluğu

2.1. Asgari 100 Puan Koşulu

Filoloji Temel Alanı’nda doçentliğe başvuracak adaylardan beklenen en temel koşullardan biri, başvuruya konu olan akademik faaliyetlerden en az 100 puan toplamalarıdır (UAK, 2025). Bu puanlar, “Uluslararası Makale”, “Ulusal Makale”, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın”, “Kitap”, “Atıf”, “Proje”, “Bilimsel Toplantı”, “Eğitim-Öğretim”, “Patent/Faydalı Model”, “Ödül” ve “Editörlük” gibi farklı kategorilerden alınabilecek şekilde düzenlenmiştir.

2.2. Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

Toplamda 100 puan elde edilmesi yeterli değildir; bunların en az 90 puanının doktora unvanının alınmasından sonra yapılan çalışmalarla sağlanmış olması gerekmektedir (UAK, 2025). Bu, adayın doktora tezinden bağımsız olarak, doktora sonrasında alanında aktif ve özgün araştırmalar yürütmesini teşvik eder.

2.3. Lisansüstü Tez Kaynaklı Yayınların Puanlama

Lisansüstü tezlerden (yüksek lisans veya doktora) üretilen yayınlar, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı dışında ayrıca puanlanamaz. Yani tez kaynaklı bir yayın, hem “Uluslararası Makale” hem de “Tezden Üretilmiş Yayın” kategorisinde iki kez puan alınmasına yol açamaz. Bu uygulama, adayların tez sürecinden sonra ürettikleri özgün çalışmaları ortaya koymasına yönelik bir düzenlemedir (UAK, 2025).

2.4. Yayının Filoloji Alanı ile İlgililiği

Her çalışma, başvurulan doçentlik bilim alanı ile ilgili olmak zorundadır. Filoloji Temel Alanı söz konusu olduğunda, adayın gerçekleştirdiği çalışmaların “dil, edebiyat, metin incelemeleri, çeviri, dilbilimsel analizler, tarihi metin araştırmaları” gibi filolojiyi ilgilendiren kapsamlarda olması beklenir.

2.5. Tek Yazarlı ve Çok Yazarlı Yayınlarda Puan Paylaşımı

Filoloji Temel Alanı’nda, tek yazarlı yayınlarda yazar tam puan almaktadır. Çok yazarlı yayınlarda ise puan, yazarlar arasında eşit bölüşülür (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Bu durum, filoloji gibi beşerî bilimlerde sıklıkla görülen bireysel yayınların teşvikine ve ekip çalışmalarında adil bir paylaşım sağlanmasına odaklıdır.

3. Uluslararası Makale

Uluslararası makaleler, Filoloji Temel Alanı’nda özellikle dil ve edebiyat çalışmalarının uluslararası boyutta tanınması ve diğer araştırmacılar tarafından değerlendirilmesi açısından büyük önem taşır. Bu kategorideki makalelerden doktoradan sonra uygun bir puan alınması, adayın küresel düzeyde bilimsel görünürlüğünü ortaya koyar.

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

SCIE (Science Citation Index Expanded) ya da SSCI (Social Sciences Citation Index) kapsamındaki dergilerde yayımlanmış makaleler, derginin “quartile” (Q) derecesine göre puanlanır:

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Filoloji, çoğu zaman beşerî bilimler kategorisinde değerlendirilse de özellikle edebiyat, çeviri ve dilbilimi konularında sosyal bilimler kapsamlı dergilerde yayın yapmak mümkündür. Bu durumda, “SSCI” esas alınarak Q dereceleri üzerinden puan hesaplanır (UAK, 2025).

3.2. AHCI Kapsamındaki Makaleler

AHCI (Arts and Humanities Citation Index), beşerî bilimler ve özellikle sanat-dil-edebiyat alanlarında önemli bir indekstir. AHCI kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleler 20 puan değerindedir. Filoloji adayları için bu tür dergilerde yayın yapmak, uluslararası görünürlük açısından kritiktir.

3.3. ESCI veya Scopus Kapsamındaki Dergiler

ESCI (Emerging Sources Citation Index) ya da Scopus kapsamında yer alan dergilerde yayımlanan makaleler 10 puan olarak puanlanır (UAK, 2025). Filoloji alanında, yeni ortaya çıkan veya henüz tam olarak AHCI, SSCI gibi indekslere dahil edilmemiş, ancak akademik çevrelerde tanınan dergilerde yayın yapmak bu kategoriye girebilir.

3.4. Diğer Uluslararası İndekslerde Taranan Dergiler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dışında kalan diğer uluslararası indekslerde yer alan dergilerde yayımlanan makaleler 5 puan değerindedir. Filoloji alanında, çeşitli bölgesel ya da tematik indeksler de olabilir; bunlar bu başlık altında değerlendirilir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği

Uluslararası makale başlığı altında, editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği gibi kısa çalışmalar 3 puan kazanır. Filoloji alanında kitap kritiği, özellikle alanın çeviri, metin incelemesi veya edebiyat eleştirisi yönünü güçlendirmekte etkili olabilir; ancak bu yayınlar tam makale olmadığı için puan bakımından düşüktür.

4. Ulusal Makale

Filoloji Temel Alanı, Türkiye’deki akademik camiada da sıklıkla ulusal dergilerde yayın yapmayı içerir. Özellikle Türk Dili ve Edebiyatı, Çağdaş Türk Lehçeleri, Osmanlı Türkçesi, Halk Edebiyatı, Karşılaştırmalı Edebiyat, Batı Dilleri Edebiyatları (ulusal hakemli dergilerde) gibi konularda makaleler ön plana çıkar.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin, TÜBİTAK ULAKBİM tarafından taranan ulusal dergileri içerir. Burada yayımlanan filoloji makaleleri 10 puan değerindedir. Ancak bu makalelerin adayın lisansüstü tezinden üretilmemiş olması gerekir. Filoloji alanındaki ulusal dergilerin büyük bir kısmı TR Dizin’de yer alabilmektedir.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

TR Dizin kapsamına girmeyen, ancak hakemli süreçten geçen dergilerde yayımlanan makaleler 4 puan değerindedir. Bu puan farkı, TR Dizin’in ulusal akademik standartlar bakımından daha yüksek bir güvence sunmasıyla ilgilidir (UAK, 2025).

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

Ulusal hakemli dergilerde çıkan editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap eleştirisi türündeki kısa yayınlar 2 puan olarak belirlenmiştir.

4.4. Doktora Sonrası Ulusal Yayın Zorunluluğu

Filoloji Temel Alanı, ulusal yayın koşulu bakımından önemli bir zorunluluk öngörmektedir. Doktoradan sonra, TR Dizin kapsamındaki dergilerde “dördü tek yazarlı olmak üzere, üçü farklı dergilerde yayımlanmış en az altı yayın yapmak ve en az 50 puan almak” gereklidir (UAK, 2025). Eğer aday bu koşulu sağlayamazsa, 1. maddenin a, b veya c bentlerinde (uluslararası makale kategorilerinden) “biri tek yazarlı olmak üzere en az iki yayın yaparak” yine en az 50 puana ulaşmalıdır.

Bu düzenleme, filoloji alanında özellikle Türkiye’deki literatüre özgün katkılar yapılmasını ve adayın tek yazarlı çalışmalarla bağımsız araştırmacı kimliğini göstermesini hedefler. Aynı zamanda, farklı dergilerde yayın yapma talebi, araştırmacının yazılarını çeşitlendirmesini zorunlu kılar.

4.5. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışında doçentlik denkliği başvurusu yapacak adaylar, TR Dizin kapsamındaki dergi koşulunu sağlamazlarsa, aynı sayıda yayını uluslararası makale kategorilerinin a, b veya c bentlerinde (Q1–Q4, AHCI, ESCI, Scopus vb.) yapmış olmaları gerekir. Bu, filoloji alanında uluslararası adayların da Türkiye’deki asgari standartlara denk düzeyde yayın gerçekleştirmesini güvence altına alır.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Bu madde, adayın yüksek lisans veya doktora tezleriyle ilgili olarak ürettiği yayınların puanlandırılmasıyla ilgilidir. Filolojide, tezler sıklıkla özgün metin incelemeleri, çeviri çalışmaları, edebî metinlerin analizi, dil tarihi gibi konulara odaklanır. Tezden üretilmiş yayınlar da bu başlık altında belirli puanlarla değerlendirilmektedir.

5.1. Puan Değerleri (a-d Bentleri)

  • SCIE, SSCI veya AHCI kapsamındaki dergide yayımlanan tez kaynaklı makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide yayımlanan tez kaynaklı makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indekslerde taranan dergide yayımlanan tez kaynaklı makale: 5 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergide yayımlanan tez kaynaklı makale: 8 puan

Bu puanlar, adayın tez çalışmasının ulusal ve uluslararası literatüre ne ölçüde yansıdığını gösterir (UAK, 2025).

5.2. Kitap veya Kitap Bölümleri (e-h Bentleri)

  • BKCI (Book Citation Index) kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Filoloji tezlerinden üretilmiş bir kitabın BKCI’de yer alması, adayın tez konusunun uluslararası arenada da dikkat çektiğini gösterir. Diğer uluslararası veya ulusal kitaplar da puanlandırılır; ancak puanları BKCI kapsamındakinden daha düşüktür.

5.3. Bilimsel Toplantı Bildirileri (ı, i Bentleri)

  • Uluslararası bilimsel toplantıda sunulan tam metin/özet, CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) yayımlanmış çalışma: 3 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal bilimsel toplantılarda sunulan tam metin/özet: 2 puan

Bu tür yayınlar da tez kaynaklı ise tez kategorisinden puan alır. Filolojide tez çalışmalarının uluslararası veya ulusal kongrelerde paylaşılması, adayın görüş alışverişine ve ağ kurmaya verdiği önemi yansıtır.

5.4. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu madde (a–h bentleri) kapsamında en az bir yayın yapma zorunluluğu vardır. Ayrıca, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından alınabilecek toplam puan en fazla 20’dir (UAK, 2025). Bu sınırlama, adayın tez dışındaki araştırmalarını da geliştirmesini sağlamayı hedefler. Ayrıca g veya h bentlerinde öngörülen kitap/kitap bölümü çalışmalarından toplamda en fazla 5 puan alınabilir. Bu, tez kaynaklı kitap çalışmalarının tek başına yüksek oranda puan getirmesini sınırlandırmaktadır.

6. Kitap

Filoloji alanında, kitap yazımı veya kitap bölümü yayımlanması önemli bir faaliyet olarak kabul edilir. Zira dil ve edebiyat araştırmalarında kapsamlı analizler, monografiler veya derleme kitaplar sıkça tercih edilen yayın formatlarıdır.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Kitap Bölümü

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

BKCI (Book Citation Index), akademik kitapların uluslararası düzeyde takibini sağlayan önemli bir veri tabanıdır. Filoloji alanında, saygın yayınevlerinde basılan kitaplar BKCI’ye dahil olabilir.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Kitap Bölümleri

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 20 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 5 puan

Burada, doktora sonrası bir kitap yazmak veya kitap bölümüne katkı vermek ciddi bir akademik performans olarak değerlendirilmektedir. Filoloji adaylarının özgün bilimsel kitaplar üretmesi veya bir kolektif esere bölüm yazması bu kapsamda puan kazanır.

6.3. Zorunluluk, Sınır ve Özel Durumlar

Doktora unvanının alındığı tarihten sonra, a veya c bentlerinden (yani BKCI kapsamındaki kitap veya diğer uluslararası/ulusal kitap) en az bir yayın yapılması zorunludur (UAK, 2025). Bu madde çerçevesinde toplamda 30 puana kadar çıkılabilir; ancak c veya d bentlerinden (diğer uluslararası/ulusal kitap ya da kitapta bölüm) en fazla 30 puan elde edilebileceği belirtilmiştir. Aynı kitaptaki birden fazla bölüm için sadece bir tanesi puanlanır. Ders kitabı dışındaki özgün bilimsel kitaplar, filoloji alanında akademik derinliği yansıtan çalışmalar olması nedeniyle önemlidir.

Armağan ve anma kitaplarında yayımlanan hakemli makaleler de, eğer bu kitaplar dergi formatında çıkmıyorsa, “kitapta bölüm” olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, ansiklopedi maddelerinin en az üç adedi bir kitap bölümü kabul edilir. Filoloji gibi geniş tarihsel ve kültürel içerik barındıran alanlarda ansiklopedi çalışmaları da çok yaygındır.

7. Atıf

Filoloji alanında, atıflar esas olarak yayımlanan makaleler, kitaplar veya kitap bölümlerine başka araştırmacılar tarafından yapılan bilimsel referansları içerir. Atıflar, adayın çalışmalarının başkaları tarafından kullanıldığını, değerlendirildiğini veya kaynak gösterildiğini kanıtlamaktadır.

7.1. Atıf Kategorileri ve Puanları

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki atıflar: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta yapılan atıf: 2 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergilerde yapılan atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap veya dergilerde yapılan atıf: 1 puan

Filoloji alanında AHCI ve ESCI atıfları görece daha sık görülebilir. Ayrıca Türkiye’deki filoloji dergilerinde atıf almak da 2 puan değerindedir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr).

7.2. Doktora Sonrası Atıf Zorunluluğu ve Üst Sınır

Adayın, doktora sonrası yayımlanmış çalışmalarına en az 5 puanlık atıf alması zorunludur. Bu maddeden toplanabilecek toplam puan 10’u geçemez. Kendi eserine yapılan öz atıflar veya aynı yayın içinde birden fazla atıf tek atıf sayılır, dolayısıyla puan artışı sağlamaz.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

8.1. Puan Değerleri

  • Tamamlanmış doktora tezi danışmanlığı: 5 puan

  • Tamamlanmış yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

Filoloji alanında tez danışmanlığı, alanın yeni araştırmacılar yetiştirilmesine büyük katkı sunar. Doktora tezi yönetmek daha kapsamlı bir süreç olduğu için 5 puanla ödüllendirilmektedir.

8.2. Maksimum Puan ve Eş Danışmanlık

Bu kategoriden alınabilecek puan maksimum 10’dur. İkinci veya eş danışman olması durumunda, asıl danışman tam puan alırken ikinci danışman yarısını alır. Bu düzenleme, adayın tez sürecindeki rolünü ve katkısını nesnel biçimde değerlendirmek içindir.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

Filoloji alanında da, büyük ulusal veya uluslararası projelere katılım, araştırma altyapısının geliştirilmesi ve disiplinlerarası iş birliğinin kurulması açısından önemlidir. Projeler, dil ve edebiyat materyalleriyle ilgili saha çalışmaları, veri tabanı oluşturma, sözlük veya ansiklopedi projeleri gibi geniş kapsamlı olabilir.

9.1. TÜBİTAK ve AB Çerçeve Programları

  • Koordinatör/yürütücü olmak: 15 puan

  • Araştırmacı olmak: 10 puan

  • Danışman olmak: 5 puan

TÜBİTAK veya AB Çerçeve Programları kapsamındaki projeler, filoloji araştırmalarına da ciddi destek sağlar.

9.2. Uluslararası Destekli Projeler

Başarıyla tamamlanmış uluslararası destekli (derleme ve rapor hazırlama hariç) bilimsel projelerde yürütücü, araştırmacı veya danışman olmak 10 puan değerindedir (UAK, 2025).

9.3. Kamu Kurumu/Özel Kuruluş İş Birliği

Üniversite dışındaki kurumlarla yapılan Ar-Ge veya Ür-Ge odaklı projelerde yürütücü, araştırmacı veya danışman olmak 5 puan kazandırır. Filoloji alanında dil teknolojileri, sözlük hazırlama, metin dijitalleştirme gibi uygulamalı konular bu kapsama girebilir.

9.4. Üniversitedeki BAP Projeleri

Üniversitelerin Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) kapsamında, tez ve uzmanlık projeleri haricinde başarıyla tamamlanmış bir projede yürütücü olmak 3 puan değerindedir. Bu başlık altından alınabilecek en fazla puan 20’dir.

10. Bilimsel Toplantı

Doktora sonrası yapılan bilimsel toplantılarda sunulan bildiri ve özetler, filoloji alanında araştırmacının çalışmalarını akademik toplulukla paylaşması ve geri bildirim alması bakımından son derece önemlidir.

10.1. Uluslararası Bilimsel Toplantılar (CPCI)

CPCI (Conference Proceedings Citation Index) kapsamındaki uluslararası toplantılarda sunulan tam metin veya özet bildiriler 5 puandır. Filoloji alanında bu tür uluslararası kongreler, disiplinlerarası tartışmaları da içerebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Bilimsel Toplantılar

Düzenleme kurulunda bir akademik kurum veya branş derneğinden resmî temsilcinin yer aldığı diğer uluslararası ya da ulusal toplantılarda sunulan bildiriler 3 puan değerindedir (UAK, 2025).

10.3. Zorunluluk ve Üst Sınır

Doktora sonrasında bu kategoriden en az 5 puan almak gereklidir. Aynı toplantıda sunulan birden fazla çalışma olsa bile sadece biri puanlanır ve toplamda 10 puan üst sınır kabul edilir. Bu kural, adayın farklı organizasyonlarda faaliyet göstermesini teşvik eder.

11. Eğitim-Öğretim

Filoloji Temel Alanı’nda doçentlik unvanı hedefleyen adayların, eğitsel faaliyetleri de göz önünde bulundurulur. Adayın öğretim tecrübesi, ders içeriklerini geliştirmesi ve öğrencilere filolojik yöntemleri aktarması önemli kabul edilir.

11.1. Ders Verme

Doktora sonrasında ön lisans, lisans veya lisansüstü düzeyde dört farklı yarıyılda (dönemlik programlarda) veya iki farklı yılda (yıllık programlarda) ders vermek 2 puan kazandırır (UAK, 2025). Bu maddenin üst sınırı 6 puandır ve en az 2 puan almak zorunludur.

11.2. Kadrolu Öğretim Elemanı Olma

Doktora unvanının ardından en az 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapanlar, bu maddeden otomatik olarak 2 puan almış sayılır. Filoloji alanında kadrolu öğretim üyeliği, adayın akademik ve yönetsel deneyimini de artırır.

12. Patent/Faydalı Model

Filoloji gibi beşerî bilimler ağırlıklı bir disiplinde patent veya faydalı model geliştirmek nadir görülmekle birlikte, dijital sözlük veri tabanları, çeviri yazılımları veya dil işleme teknolojileri gibi alanlarda patent başvuruları yapılabilir.

12.1. Puanlama

  • Tescil edilmiş uluslararası patent: 20 puan

  • Tescil edilmiş ulusal patent: 10 puan

  • Tescil edilmiş faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Bir buluş birden çok kişi adına tescil edilmişse puan eşit olarak bölünür (UAK, 2025).

13. Ödül

Filoloji alanında, YÖK veya TÜBİTAK gibi kurumlarca verilen ödüller, adayın ülke ölçeğinde tanınır bir araştırmacı olduğunu gösterir.

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP Ödülü: 25 puan

  • TÜBA TESEP Ödülü: 25 puan

Bu kategoriden en fazla 25 puan alınabilir. Birden fazla ödül almak, 25 puanı aşan bir getiri sağlamaz.

14. Editörlük

Filoloji alanında, dergi veya kitap editörlüğü yapmak, alanın yayın süreçlerine yön verme açısından önemli bir faaliyet olarak değerlendirilir.

14.1. Dergi Editörlüğü

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergiler: 2 puan

  • TR Dizin kapsamındaki dergiler: 1 puan

Bir filoloji dergisinin editörlüğünü üstlenmek, adayın akademik camiada sözüne güvenilir bir konumda olduğunu gösterir.

14.2. Kitap Editörlüğü

  • BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

Bu puanlar, editörlük faaliyetinin tek başına çok yüksek oranda puan getirmesini önleyecek düzeydedir. Toplamda en fazla 4 puan alınabilir (UAK, 2025).

15. Diğer Kriterler

15.1. Web of Science H-İndeksi (En Az 5)

Adayın Web of Science veritabanında h-indeksinin en az 5 olması, 5 puan kazandırır. Filoloji alanında h-indeksi, sosyal veya beşerî bilimler alanlarına göre hesaplanan atıf miktarını gösterir.

15.2. Yurt Dışı Araştırma veya Öğretim Faaliyeti

YÖK’ün kabul ettiği uluslararası sıralama kuruluşlarında (ARWU, CWTS Leiden, QS, THE, URAP) ilk 300’de yer alan bir üniversitede en az altı ay kesintisiz araştırma veya öğretim faaliyetinde bulunmak 5 puan sağlar (UAK, 2025). Bu, filoloji akademisyeninin uluslararası bağlantılar ve deneyim kazanması açısından önemlidir. İki koşul birden yerine getirilse bile, bu maddedeki üst sınır 10 puandır.

16. Değerlendirme ve Sonuç

Filoloji Temel Alanı, dil ve edebiyat odaklı çalışmalarıyla ulusal ve uluslararası bilim dünyasında önemli bir konumda yer alır. 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, adayların bu alanın gerektirdiği akademik derinliği ve çeşitliliği yansıtan faaliyetlerde bulunmasını beklemektedir. Yüksek nitelikli makaleler (ulusal veya uluslararası), tez kaynaklı ancak sınırlı ölçüde puanlanan yayınlar, kitap veya kitap bölümü çalışmaları, bilimsel toplantılar, atıflar, ders verme ve tez danışmanlığı gibi çok yönlü kategoriler, filoloji alanında doçentlik unvanına hak kazanmak için gerekli olan akademik performansın bütüncül bir tablosunu sunar.

Özellikle, doktora sonrası dönemde üretken olmanın, 90 puanlık çalışmayı bu dönemde yapmak zorunluluğuyla desteklendiğini unutmamak gerekir. Bu zorunluluk, adayın doktora sürecinden bağımsız bir şekilde akademik kişiliğini güçlendirmesi için itici güç rolü üstlenir. Aynı şekilde, “Ulusal Makale” kategorisinde yer alan “en az altı yayın ve 50 puan” kuralı, filoloji bağlamında adayın hem tek yazarlı yayın becerisini hem de farklı dergilerdeki çeşitliliği göstermesini gerekli kılar. Bu, Türkiye’deki dil ve edebiyat araştırmalarını zenginleştirme amacının bir yansımasıdır.

Lisansüstü tezlerden üretilmiş yayınlar, adayın tez sürecinde elde ettiği bulguları yansıtma imkânı sunsa da bu kategorinin 20 puanla sınırlı tutulması, doktora sonrası bağımsız araştırmaların öncelikli olduğuna vurgu yapar. Kitap yazımı veya kitap bölümü hazırlama, filoloji disiplini için sıklıkla başvurulan yayın biçimlerindendir ve bu çalışmalar da doçentlik kriterlerinde önemli bir yere sahiptir. Aday, monografik bir kitap ya da çok yazarlı bir derleme içinde yer alarak alan yazınına kalıcı katkılar sunabilir.

Atıflar, filoloji alanında daha uzun vadede biriken ve genellikle edebi metinlerin veya dilbilim araştırmalarının kalıcı etkisini yansıtan önemli bir metriktir. Doktora sonrası atıf puanı en az 5 olması, adayın çalışmalarının başka araştırmacılar tarafından benimsendiğini gösterir. Tez danışmanlığı, lisansüstü öğrencilerin yetiştirilmesinde üstlenilen rol nedeniyle puanlanır. Bilimsel toplantılar, projeler ve editörlük gibi kategoriler de adayın akademik etkileşim düzeyini, yönetsel kabiliyetlerini ve filoloji literatürüne katkısını gösterir.

Son olarak, filoloji alanında patent/faydalı model gibi teknik unsurların nadir görülmesiyle birlikte, dil teknolojileri, sayısallaştırma (dijital beşerî bilimler) veya çeviri otomasyonu gibi alanlarda patent almak mümkündür. Bu, filolojinin yeni disiplinlerarası açılımlara açık bir alan olduğuna işaret eder.

Bütün bu kriterler ışığında, 2025 Mart döneminde filoloji alanında doçent olmak isteyen adayların, hem ulusal hem de uluslararası yayımlarda düzenli biçimde çalışmalarını sürdürmesi, tek yazarlı yayınlara da önem vermesi, tez çalışmalarından bağımsız yeni projeler geliştirmesi ve akademik görünürlüğünü artıracak etkinlikleri çoğaltması gerekir. Adayların bu kriterleri uzun vadeli stratejik planlarına dahil etmesi, doktora sonrasından itibaren düzenli puan toplamasını kolaylaştıracak ve doçentlik başvuru sürecini daha verimli kılacaktır.

Sonuç olarak, Filoloji Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, dil ve edebiyat çalışmalarının bilimsel kalitesini yükseltecek şekilde adayları teşvik etmektedir. Bu şartları dikkatle inceleyen ve çalışmalarını buna uygun olarak planlayan araştırmacılar, filoloji alanında özgün ve kalıcı katkılar sunarak doçentlik unvanına ulaşabilirler.

Kaynakça

Anahtar Kelimeler (Virgülle Ayrılmış)

Filoloji, Doçentlik, Uluslararası Makale, Ulusal Makale, Lisansüstü Tez, TR Dizin, Kitap, Atıf, Proje, Bilimsel Toplantı, Eğitim-Öğretim, Editörlük, Patent, H-indeksi, AHCI

by wporganizasyon Uncategorized