Tag makale yazımı

SCI-SSCI yayın yapmanın ipuçları

 

1. GİRİŞ

Akademik dünyada, bir araştırmanın değeri ve bilimsel camiadaki görünürlüğü yalnızca çalışmanın içeriğiyle değil, aynı zamanda yayımlandığı derginin uluslararası tanınırlığıyla da ölçülür. Science Citation Index (SCI) ve Social Sciences Citation Index (SSCI), bu anlamda en prestijli indeksler arasında yer alır (Karasar, 2020). SCI; fen, mühendislik ve tıp gibi alanları kapsarken, SSCI; sosyoloji, psikoloji, eğitim, işletme, ekonomi ve iletişim gibi sosyal bilimler alanlarını içerir (Day & Gastel, 2012).

Her iki indeks de Clarivate Analytics (önceki adıyla Thomson Reuters) tarafından yönetilen Web of Science platformunda yer almakta ve akademik yayınların atıf analizini sağlayarak bilimsel etkiyi ölçmektedir. Bu indekslerde yayımlanan makaleler, çoğu üniversite ve araştırma kurumunun akademik yükselme ve değerlendirme kriterlerinde büyük önem taşır (Creswell, 2018). Dolayısıyla, SCI-SSCI kapsamındaki dergilerde makale yayımlamak, araştırmacının uluslararası düzeyde kabul görmesi ve itibar kazanması bakımından kritik bir adımdır.

Bu kapsamlı rehberde, SCI-SSCI kapsamında yayın yapmanın tüm aşamalarına dair detaylı bilgiler, stratejiler ve bol örnekli açıklamalar bulacaksınız. Metin, araştırma konusu seçiminden hakem değerlendirme süreçlerine, dergi seçimi yöntemlerinden atıf yönetimine kadar pek çok konuyu bütüncül bir bakış açısıyla ele almaktadır. Ayrıca, akademik yazım sürecinde sık yapılan hatalar, çözüm yolları ve pratik ipuçları da bu metinde yer almaktadır.

2. SCI VE SSCI’NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

2.1. Tarihsel Gelişim

• SCI’nin Ortaya Çıkışı
  SCI, Eugene Garfield’ın atıf indeksi fikrini hayata geçirmesiyle 1960’lı yıllarda bilim dünyasına kazandırılmıştır (Garfield, 1979). Öncül olarak fen, kimya, fizik ve tıp gibi temel bilimlere odaklanan bu indeks, zamanla farklı disiplinleri de kapsamına alarak genişlemiştir.
• SSCI’nin Kurulması
  Sosyal bilimler alanında da atıf analizine olan ihtiyaç neticesinde Social Sciences Citation Index (SSCI) hayata geçirilmiştir. Psikoloji, sosyoloji, siyaset bilimi, işletme ve eğitim gibi geniş bir yelpazeyi içeren bu indeks, özellikle sosyal bilimcilerin akademik çıktılarını görünür kılmak açısından büyük önem taşır (Creswell, 2018).

2.2. Kapsam ve Disiplinler

• SCI: Kimya, biyoloji, tıp, mühendislik, malzeme bilimi, fizik gibi alanlardan yüzlerce dergiyi içine alır. “SCI-Expanded” ise daha da genişletilmiş bir liste sunarak benzer alanlardan daha fazla dergiyi kapsar.
• SSCI: Sosyal bilimlerin her alt dalını (ekonomi, işletme, finans, eğitim, psikoloji, sosyoloji, antropoloji vb.) barındırır.
• Öteki İndeksler: Arts & Humanities Citation Index (AHCI) beşerî bilimleri, Emerging Sources Citation Index (ESCI) ise yeni ve gelişmekte olan dergileri kapsar (Day & Gastel, 2012).

2.3. Neden SCI-SSCI Yayınları Önemli?

1. Atıf Oranı ve Bilinirlik
   SCI-SSCI kapsamında yayımlanan makaleler, dünya çapındaki araştırmacılar tarafından daha fazla okunur ve atıf alır. Bu, makalenin görünürlüğünün yüksek olması sayesinde gerçekleşir (Karasar, 2020).
2. Akademik Yükselme ve Kariyer
   Bilhassa üniversite ve araştırma kurumlarında akademik terfiler, projelere başvurular ve performans değerlendirmeleri için SCI-SSCI yayınları başat bir role sahiptir.
3. Fon ve Proje Destekleri
   Proje değerlendirme komiteleri, yazarların SCI-SSCI yayınlarına sıkça bakarak araştırma becerileri ve bilimsel etkiyi değerlendirir (Creswell, 2018).

3. ARAŞTIRMA KONUSUNUN SEÇİMİ VE LİTERATÜR TARAMASI

3.1. Özgün Bir Konu Belirleme

Bilimsel bir çalışmanın temel dayanağı, özgün bir araştırma sorusunun veya hipotezin varlığıdır. Özellikle SCI-SSCI dergiler, literatüre katkısı net olmayan veya tekrar niteliğindeki çalışmalara sıcak bakmaz (Booth, Colomb & Williams, 2008). Bu nedenle araştırmacı, konusunu seçerken şu noktalara odaklanmalıdır:

• Literatürdeki boşluk (gap) veya tartışmalı alanın belirlenmesi.
• Kuramsal olarak yetersiz açıklanmış, uygulamada eksik kalmış veya yeni teknolojik-sosyal gelişmelerle ortaya çıkan meselelerin tespiti.
• Disiplinler arası perspektif (örn. biyoteknoloji ve etik, yapay zekâ ve sosyoloji gibi).

3.2. Kapsamlı Literatür İncelemesi

Bir araştırma konusunu seçtikten sonra, kapsamlı bir literatür taraması yapmak esastır. Web of Science, Scopus, Google Scholar gibi veri tabanları bu aşamada önemli araçlardır (Karasar, 2020). Taramada izlenecek adımlar:

1. Anahtar Kelime Belirleme: Örneğin, “organizational commitment,” “job satisfaction,” “transformational leadership,” “machine learning,” “renewable energy” vb.
2. Eski ve Yeni Kaynakların Dengesi: Klasik çalışmalarla güncel araştırmalar arasında bağlantı kurulmalıdır.
3. Kaynakların Kayıt Altına Alınması: Referans yönetimi yazılımları (Zotero, Mendeley, EndNote vb.) kullanmak, kaybolmaları önler ve kaynakça düzenlemesini kolaylaştırır.

3.3. Literatürde Boşluk (Gap) Arayışı

Birçok dergi, “Bu çalışma literatüre ne katkı sağlıyor?” sorusuna açık ve net yanıt arar (Day & Gastel, 2012). Bu nedenle literatür taramasını şu bilinçle yürütmek önemlidir:

• Hangi teorik açıklamalar yetersiz kalmıştır?
• Hangi yöntemler, hangi sorunlarda eksik sonuçlar vermiştir?
• Hangi coğrafi bölgeler veya demografik gruplar henüz incelenmemiştir?

Bu soruları netleştirerek “araştırma problemi” oluşturmak, SCI-SSCI dergilerin dikkatini çekmenin en kritik adımlarından biridir.

4. ARAŞTIRMA TASARIMI: YÖNTEM VE METODOLOJİ SEÇİMİ

4.1. Araştırma Deseni (Design)

1. Nicel Yöntem (Kantitatif)
   • Deneysel tasarım (Experimental design)
   • Kesitsel (Cross-sectional) veya uzunlamasına (Longitudinal) anketler
   • Regresyon, ANOVA, yapısal eşitlik modellemesi (SEM) gibi istatistiksel analizler
2. Nitel Yöntem (Kalitatif)
   • Vaka analizi (Case study)
   • Derinlemesine görüşmeler (In-depth interviews)
   • Odak grup çalışmaları (Focus groups), içerik analizi
3. Karma Yöntem (Mixed Methods)
   • Hem nicel hem de nitel verileri bir araya getirerek daha kapsamlı bir analiz sunmak (Creswell, 2018).

4.2. Ölçüm Araçları ve Veri Toplama

SCI-SSCI dergileri, veri toplama araçlarının geçerlilik (validity) ve güvenirlik (reliability) analizlerinin açıkça raporlanmasına büyük önem verir (Karasar, 2020). Bu bağlamda:

• Seçilen ölçeklerin literatür dayanağı (örn. Cronbach Alfa katsayısı, test-tekrar test güvenirliği)
• Denek veya katılımcı sayısının yeterliliği (ör. G*Power gibi örneklem hesaplama yazılımları)
• Veri toplama sürecindeki etik onay prosedürleri (örn. kurumsal etik kurul onayı)

4.3. Veri Analizi Stratejileri

• Nicel Analiz: Betimsel istatistikler, korelasyon, regresyon, ANOVA, MANOVA, parametre tahmini, yapısal eşitlik modellemesi vb.
• Nitel Analiz: İçerik analizi, tematik analiz, betimsel analiz veya tümevarım-tümdengelim yaklaşımları. Kodlama ve tema geliştirme süreci detaylandırılmalı (Day & Gastel, 2012).
• Yazılım Araçları: SPSS, R, Python, NVivo, MAXQDA gibi programlar, analizleri standartlaştırır ve raporlamayı kolaylaştırır.

Bu aşamada, analiz tekniklerinin seçilen araştırma sorusuyla uyumlu olması, hakemlerin çalışmaya dair olumlu bir kanaate varmasında belirleyicidir (Booth et al., 2008).

5. MAKALE YAZIM SÜRECİ

5.1. Makale Yapısı

5.1.1. Başlık (Title)

• Kısa, öz ve vurucu
• Makalenin temel içeriğini yansıtmalı
• Gerektiğinde alt başlık eklenebilir (Karasar, 2020)

Örnek: “Predicting Employee Turnover: The Mediating Role of Job Satisfaction in Remote Work Settings”

5.1.2. Özet (Abstract)

• Genellikle 150-300 kelime arası
• Araştırmanın amacı, yöntemi, bulguları ve sonuçları özetlenir
• Özgün katkı bir cümle ile vurgulanmalıdır (Creswell, 2018)

5.1.3. Anahtar Kelimeler (Keywords)

• 4-6 anahtar kelime genelde yeterli
• Makalenin indekslenmesini ve bulunmasını kolaylaştırır
• Konuyla doğrudan ilişkili kavramlar seçilmelidir

5.1.4. Giriş (Introduction)

• Literatürdeki eksik veya çelişkileri belirterek konuya giriş yapılır
• Kuramsal çerçeveye hafifçe temas edilir
• Araştırma sorusu veya hipotezleri açıkça ortaya konulur

5.1.5. Kuramsal Çerçeve / Literatür İncelemesi

• Daha kapsamlı teori ve hipotez geliştirme bölümü
• Ana kavramların tanımlanması ve ilişkilerin kurulması
• Var olan çalışmaların eleştirel değerlendirmesi (Booth et al., 2008)

5.1.6. Yöntem (Methodology)

• Örneklem veya çalışma grubunun seçilme biçimi
• Ölçüm araçları ve veri toplama süreci
• Analiz yöntemleri ve yazılım araçları

5.1.7. Bulgular (Findings / Results)

• Elde edilen sonuçlar tablo, grafik, diyagram vb. yardımıyla sunulur
• İstatistiksel sonuçlar (p-değerleri, etki büyüklüğü, güven aralıkları) raporlanır
• Nitel analizlerde kodlar, temalar ve örnek alıntılar kullanılır

5.1.8. Tartışma (Discussion)

• Bulguların literatür ve kuramsal çerçeveyle ilişkisi açıklanır
• Olası çelişkiler veya desteklenen hipotezler irdelenir
• Çalışmanın sınırlılıkları ve geleceğe dönük araştırma önerileri belirtilir (Day & Gastel, 2012)

5.1.9. Sonuç (Conclusion)

• Çalışmanın genel katkısını net bir şekilde özetler
• Uygulamalı sonuçlara, politik ya da yönetimsel önerilere değinilebilir
• Ana mesajı vurgulayarak makaleyi sonlandırır

5.1.10. Kaynakça (References)

• Derginin istediği formatta (APA, Harvard, Chicago vb.) düzenlenmelidir
• Metin içi atıflarla birebir örtüşmeli
• Güncel ve alanla ilgili kaynakların yer aldığı, eksiksiz bir liste hazırlanmalıdır

5.2. Dil, Üslup ve Yazım Kuralları

• Resmî ve akademik bir ton kullanılmalıdır, ancak aşırı karmaşık cümlelerden kaçınılmalıdır.
• İngilizce Düzeltisi: Eğer anadil İngilizce değilse, proofreading ve language editing hizmetlerinden yararlanmak yararlı olacaktır (Karasar, 2020).
• Yazım Hataları ve Düzen: Tablolar, grafikler ve şekiller düzgün şekilde numaralandırılmalı; ilgili metin içinde atıfta bulunulmalıdır.

5.3. Yaygın Hatalar ve Çözüm Önerileri

• Belirsiz Hipotezler: Hipotezlerin neyi test edeceği açıkça belirtilmelidir. Aksi hâlde hakemler, çalışmanın amacını belirsiz bulabilir.
• Eksik Yöntem Detayları: Tekrarlanabilirlik (replication) için yöntem bilgilerinin yeterince ayrıntılı olması önemlidir.
• Uygun Olmayan Referanslar: Güncel literatürü göz ardı etmek veya sadece kendine atıf yapmak, olumsuz bir izlenim yaratır (Creswell, 2018).
• İntihal ve Kaynak Gösterme Sorunları: Tüm alıntılar doğru biçimde atfedilmeli, intihal taraması (Turnitin, iThenticate vb.) yapılmalıdır.

6. DERGİ SEÇİMİ VE STRATEJİLER

6.1. SCI mı, SSCI mi?

• Fen ve Uygulamalı Bilimler: Kimya, biyoloji, mühendislik, tıp vb. alanlarda SCI kapsamındaki dergiler öncelikli tercihtir.
• Sosyal Bilimler: Psikoloji, sosyoloji, işletme, iktisat, uluslararası ilişkiler vb. alanlarda SSCI kapsamındaki dergiler hedeflenir.
• Kesişim Alanları: Örneğin, sağlık iletişimi veya nöroekonomi konuları, hem SCI hem de SSCI’de yer alabilen disiplinler arası çalışmalardır (Day & Gastel, 2012).

6.2. Dergi Etki Faktörü (Impact Factor), CiteScore ve Diğer Metrikler

• Impact Factor (IF): Clarivate Analytics tarafından hesaplanır, derginin son iki yıldaki makalelerinin ortalama atıf sayısını gösterir.
• CiteScore: Scopus veritabanına dayanır, benzer mantıkla atıf performansını ölçer.
• H-Endeksi (H-Index): Derginin ve yazarların genel etki düzeyini yansıtır (Creswell, 2018).

Yayın stratejisi belirlerken sadece IF’ye odaklanmak yerine, derginin kapsamı, hedef kitlesi, editöryal politikaları ve ortalama hakemlik süresi gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır (Karasar, 2020).

6.3. Dergi Bulma Yöntemleri

1. Web of Science Master Journal List
   • Konu veya dergi adı arayabilir, indeks kapsamını filtreleyebilirsiniz.
2. BİDAM (Bilimsel İndeksli Dergi Arama Motoru)
   • Özellikle Türkiye’de geliştirilen bu arama motoru, SCI, SSCI, SCI-Expanded, ESCI gibi indekslerde taranan dergileri listeler.
3. Scopus
   • Başka bir veri tabanı olarak genel bir bakış sunar.
4. Danışman ve Meslektaş Önerileri
   • Alanında uzman hocaların tecrübesine başvurmak, hızlı yönlendirme sağlayabilir (Booth et al., 2008).

6.4. Dergi Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Dergi Kapsamı: Çalışmanızın konu ve yöntemsel yaklaşımı, derginin kapsamıyla uyuşmalıdır.
• Hakem Süresi: Bazı dergiler 6 ay, bazıları 1 yıl ya da daha uzun bir süreçte dönüş yapabilir.
• Kabul Oranı: Çok prestijli dergilerde reddetme oranı %80-90 seviyesinde olabilir (Day & Gastel, 2012).
• Ücretler (APC): Açık erişim veya makale işlem ücreti (Article Processing Charge) politikalarını mutlaka inceleyin.

7. MAKALE GÖNDERİMİ (SUBMISSION) VE HAKEM SÜRECİ

7.1. Kapak Mektubu (Cover Letter) Hazırlama

Editöre hitaben yazılan ve makalenin neden bu dergide yayımlanması gerektiğini açıklayan kısa mektuptur. İçermesi gerekenler:

• Araştırmanın özgünlüğünü kısa bir özetle anlatmak
• Derginin kapsamıyla uyuşma gerekçeleri
• Önceki benzer çalışmalarla farklılıklar (Creswell, 2018)

Örnek bir başlangıç:

*“Sayın Editör,

‘The Impacts of Transformational Leadership on Organizational Commitment: A Meta-Analytical Review’ başlıklı çalışmamızı incelemeniz için saygıyla sunarız. Bu araştırma, son on yılda yayımlanmış 45 çalışmayı meta-analitik yöntemlerle değerlendirerek, dönüştürücü liderlik tarzının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini kantitatif bir çerçevede ortaya koymaktadır…”*

7.2. Çevrimiçi Sistem (Online Submission)

Birçok SCI-SSCI dergi, ScholarOne veya Editorial Manager gibi platformlar üzerinden makale alır. Burada:

• Yazar bilgileri, kurum bilgileri
• Makale dosyası (anonim sürüm)
• Tablo ve şekil ekleri
• Etik onay ve telif formları

gibi belgeler eksiksiz yüklenmelidir. Aksi takdirde editör, gönderiyi incelemeden “desk reject” kararı verebilir (Karasar, 2020).

7.3. Hakem Değerlendirme (Peer Review) Türleri

• Çift Kör Hakemlik (Double-Blind): Yazar ve hakem birbirinin kimliğini görmez.
• Tek Kör Hakemlik (Single-Blind): Hakem yazarın kimliğini görebilir, ancak yazar hakemin kimliğini göremez.
• Açık Hakemlik (Open Review): Hem yazar hem hakem kimliği bellidir (Day & Gastel, 2012).

SCI-SSCI dergilerin çoğu, objektiflik gerekçesiyle çift kör hakemlik sistemini uygular.

7.4. Hakem Değerlendirme Süreci

1. Ön İnceleme (Desk Review): Editör, gönderilen makalenin dergi kapsamına ve temel kalite kriterlerine uyup uymadığına bakar.
2. Hakem Ataması: Genellikle iki veya üç hakem atanır. İlgili uzmanlık alanına sahip hakemler seçilir.
3. Hakem Raporu: Hakemler makaleyi inceler, revizyon, kabul veya red önerisi getirir (Booth et al., 2008).

Hakem raporları çoğu zaman aşağıdaki kategorilerde sonuçlanır:

• Minor Revision (Küçük Düzeltme)
• Major Revision (Büyük Düzeltme)
• Rejection (Reddetme)
• Acceptance (Kabul)

8. REVİZYON VE REDDETME DURUMLARI

8.1. Revizyon (Minor ve Major) Yönetimi

• Hakem Yorumlarına Tek Tek Cevap: Her bir yoruma detaylı, saygılı ve çözüm odaklı yaklaşmak.
• Değişikliklerin İşaretlenmesi: Revize metin içinde, ek açıklamalar veya renkli vurgularla hangi bölümde hangi değişikliğin yapıldığı belirtilmeli.
• Zaman Yönetimi: Revizyon için sıkı bir tarih sınırlaması olabilir (örn. 4 hafta). Makul bir süre içinde düzenlemeleri tamamlamak gerekir (Creswell, 2018).

Örnek revizyon yanıtı:

“Hakem 1 Yorumu: ‘Ölçeklerden elde edilen verilerin geçerliliğini daha kapsamlı raporlamanız gerekir.’
Yanıtımız: Sayfa 7’de, Yöntem bölümünde geçerlilik ve güvenirlik analizlerini (CVR, CVI ve Cronbach Alfa) ayrıntılı biçimde ekledik. Tablo 2 bu analize ait sonuçları içermektedir…”

8.2. Reddetme (Rejection) Sonrası Stratejiler

Makale reddedilebilir; bu, her zaman çalışmanın kalitesiz olduğu anlamına gelmez. Reddin başlıca gerekçeleri şunlar olabilir (Day & Gastel, 2012):

• Dergi kapsamına uymama.
• Önemli metodolojik kusurlar veya verilerin yetersizliği.
• Makalenin özgünlükten yoksun olması.

Reddedilen makale üzerinde düzeltmeler yaparak başka bir dergiye gönderebilirsiniz. Bu noktada:

1. Hakem yorumları doğrultusunda eksiklikleri giderin.
2. Yeni derginin kapsam ve format kurallarına uyarlayın.
3. Makale takip mektubunda (cover letter) önceki deneyimden öğrendiklerinizi kısaca belirtebilirsiniz (Karasar, 2020).

8.3. Tekrar Gönderim (Resubmission)

Bazı dergiler, majör revizyonlar veya reddetme kararından sonra düzeltmeleri göze alabileceklerini belirtirler. Eğer editör “resubmit” seçeneğini açıkça işaretlediyse, makalenizi aynı dergiye de tekrar gönderebilirsiniz. Ancak, bu durumda hakemlerin önceki eleştirilerini eksiksiz karşılamak çok önemlidir (Booth et al., 2008).

9. KABUL ALMA VE YAYIN SONRASI ADIMLAR

9.1. Makale Kabulü Sonrası (Proofreading ve Dizgi)

Makale kabul edildikten sonra şu aşamalar başlar:

1. Proofreading: Yazım, noktalama, tablo veya şekil numaralandırmalarındaki hatalar düzeltilir.
2. Dizgi (Typesetting): Derginin basım formatına uygun hâle getirilir.
3. Yazarın Son Kontrolü: Yazar, son “proof” sürümünü inceleyerek minör hataları bildirmelidir (Day & Gastel, 2012).

Bu aşamada büyük içerik değişikliklerine genellikle izin verilmez.

9.2. Telif Hakkı (Copyright) ve Açık Erişim (Open Access)

• Telif Sözleşmesi: Dergi, makalenin telif hakları veya yayın haklarını devralabilir ya da yazarla paylaşabilir.
• Açık Erişim Seçeneği: Bazı dergiler makale işlem ücreti (APC) talep ederek makaleyi herkesin erişimine açar. Bu, makalenin görünürlüğünü ve atıf alma olasılığını artırabilir (Karasar, 2020).

9.3. Makalenin Yaygınlaştırılması

• Akademik Sosyal Ağlar: ResearchGate, Academia.edu gibi platformlarda çalışma özetini veya linkini paylaşmak atıf sayısını artırabilir.
• Konferans Sunumları: Makale bulgularını sözlü ya da poster sunumuyla paylaşarak bilimsel iletişimi destekleyebilirsiniz.
• Kişisel Web Sayfası: Kişisel web sitenizde ya da kurumsal sayfanızda makalenize ait kısa tanıtımlar ve linkler verebilirsiniz (Creswell, 2018).

10. ATIF ALMA VE AKADEMİK İTİBAR YÖNETİMİ

10.1. Atıf (Citation) ve H-Endeksi

• Atıf: Diğer araştırmacıların, yayınınızda yer alan bulguları ya da kuramsal çerçeveyi referans göstermesidir.
• H-Endeksi (Hirsch Index): Akademisyenlerin, belirli bir sayıda yüksek atıf alan yayın üretmesini esas alan bir metrik. Örneğin, h-endeksiniz 10 ise, en az 10 makalenizin her biri en az 10 atıf almıştır (Hirsch, 2005).

Bu metrikler, akademik performans değerlendirmesinde sıklıkla kullanılır. SCI-SSCI dergilerde yayımlanan çalışmalar, genelde daha yüksek atıf alma potansiyeline sahiptir (Day & Gastel, 2012).

10.2. Araştırmacı Profilleri ve Platformlar

• ORCID (Open Researcher and Contributor ID): Yazarları benzersiz kimlik numaralarıyla tanımlar.
• Google Scholar: Makalelerin atıf sayısını, h-indeksini ve i10-indeksini takip etmeyi kolaylaştırır.
• ResearchGate, Academia.edu: Akademik sosyal ağlar, araştırmacıların birbirleriyle etkileşime girmesini sağlayarak atıf ve işbirliği fırsatlarını artırabilir (Booth et al., 2008).

10.3. Bilimsel Ağ ve İşbirlikleri

• Çalışma konunuzla ilgili konferans ve sempozyumlara katılmak, potansiyel ortaklıkları geliştirir.
• Misafir araştırmacı olarak başka bir kurumda kısa süreli çalışmalar yapmak, farklı veri setlerine ve uzmanlık alanlarına erişimi artırır.
• Uluslararası araştırma projelerine dahil olmak, SCI-SSCI kapsamındaki çok yazarlı yayınların oluşumunu destekler (Karasar, 2020).

11. ÖRNEK VAKA ANALİZLERİ: FARKLI DİSİPLİNLERDE SCI-SSCI YAYINLARI

11.1. Tıp ve Sağlık Bilimleri (SCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Yeni Nesil mRNA Aşılarının Etkinliği ve Güvenilirliği: Sistematik Derleme ve Meta-Analiz”
• Dergi Tercihi: Vaccine, Lancet Infectious Diseases, Nature Medicine gibi SCI kapsamındaki yüksek etki faktörlü dergiler.
• Hakem Süreci: Metodolojik rigor (titizlik) ve istatistiksel analizlerin güvenilirliğine çok dikkat edilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Etik onay ve klinik veri paylaşım izinleri titizlikle dokümante edilmeli.
  2. Revizyon süreçlerinde yönteme dair ufak açıklar dahi ciddi itirazlara yol açabilir.

11.2. Mühendislik ve Teknoloji (SCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Yapay Zekâ Destekli Nesnelerin İnterneti Sistemlerinde Güvenlik Protokolleri: Yeni Bir Hibrit Şifreleme Yöntemi”
• Dergi Tercihi: IEEE Transactions on Industrial Informatics, Computers & Security gibi SCI kapsamındaki dergiler.
• Hakem Süreci: Hakemler, algoritmanın performansını gösteren ek deneyler talep edebilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Kaynak kodu veya pseudo-code sunmak, tekrarlanabilirliği güçlendirir.
  2. Karşılaştırma tablolarında rakip yöntemlerle kendi yönteminizin başarı, hız, bellek kullanımı vb. metriklerini vurgulayın (Day & Gastel, 2012).

11.3. Sosyal Bilimler (SSCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Uzaktan Çalışmada Psikolojik Sözleşme İhlalleri ve Çalışan Verimliliği Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”
• Dergi Tercihi: Journal of Vocational Behavior, Human Resource Management, Organizational Behavior and Human Decision Processes (SSCI).
• Hakem Süreci: Sosyal bilimlerdeki teorik çerçeveye ve hipotezlerin dayandığı literatüre özel önem gösterilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Kültürel farklılıklara dikkat çekmek (Türkiye örneği gibi) kabul şansını artırabilir.
  2. Deneysel veya karma yöntem tasarımları, tek tip anket çalışmalarına göre daha çok ilgi çekebilir (Creswell, 2018).

11.4. Eğitim Bilimleri (SSCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Dijital Okuryazarlık Becerilerinin Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Başarısına Etkisi: Karma Yöntemli Bir Araştırma”
• Dergi Tercihi: Computers & Education, British Journal of Educational Technology (SSCI).
• Hakem Süreci: Eğitimle ilgili politikalar, okul yönetimi ve eğitim psikolojisi literatürüyle entegrasyon ararlar.
• Anahtar İpuçları:
  1. Araştırmada kullanılan dijital materyallerin veya platformların örnekleri eklenmeli.
  2. Verilerin geçerlik ve güvenirlik analizlerini (ör. madde analizi, pilot çalışma) detaylı raporlayın (Karasar, 2020).

12. SIK KARŞILAŞILAN SORULAR VE ÇÖZÜMLER

12.1. Uzun Hakem Süreleri

Bazı dergilerde hakem süreci 8-12 ayı bulabilir. Bu, acil yayın ihtiyacı olanlar için dezavantajdır.

Çözüm:

• Derginin önceki hakem süresi raporlarını ve yazar yorumlarını araştırmak.
• Aciliyet durumunuzu kapak mektubunda kısaca belirtebilirsiniz; ancak editörlerin bu talebi kabul etme garantisi yoktur (Booth et al., 2008).

12.2. Yüksek Reddetme Oranları

Prestijli dergilerde reddedilme oranı bazen %80’i aşar. Bu, her zaman makalenin düşük kalitede olduğunu göstermez; dergiye gelen makale sayısı, editoryal tercih veya kapsamla ilgili olabilir.

Çözüm:

• Reddetme gerekçelerini ayrıntılı inceledikten sonra, uygun değişikliklerle başka dergilere yönelmek.
• Alternatif olarak, derginin “resubmit” çağrısı yapması durumunda hakem yorumlarını dikkatle uygulamak (Karasar, 2020).

12.3. İntihal (Plagiarism) Suçlamaları

İntihal, akademik camiada çok ciddi bir etik ihlaldir. Yazarın kendine ait önceki metinlerini kaynak göstermeden kullanması da self-plagiarism olarak değerlendirilir.

Çözüm:

• Mümkün olduğunca özgün ifadeler kullanın.
• Alıntı yapılan her metin için doğru atıf verin.
• Makaleyi göndermeden önce iThenticate veya Turnitin benzeri bir intihal tespit aracında kontrol edin (Day & Gastel, 2012).

12.4. Veri Erişimi ve Paylaşımı

Birçok dergi, araştırma verilerinin şeffaf biçimde paylaşılmasını destekler. Fakat gizlilik, kurumsal kısıtlamalar veya kişisel veri koruma yasaları nedeniyle bu her zaman mümkün olmayabilir.

Çözüm:

• Veri kısıtlamalarını kapak mektubunda veya Yöntem bölümünde açıklayın.
• Anonimleştirilmiş veri setlerini GitHub, OSF (Open Science Framework) gibi platformlara yüklemeyi değerlendirin (Creswell, 2018).

13. GELECEK PERSPEKTİFİ: DİJİTAL YAYINCILIK VE YENİ OLANAKLAR

13.1. Açık Erişim (Open Access) ve Açık Bilim (Open Science)

Son yıllarda, açık erişim politikaları giderek yaygınlaşıyor. Bazı finansman kurumları ve üniversiteler, projelerden çıkan yayınların açık erişim olarak sunulmasını zorunlu kılabiliyor (Karasar, 2020). Bu yaklaşım, bilginin hızlı yayılmasını ve atıf olanaklarının artmasını sağlasa da yazarlar için ek maliyet (APC) oluşturabilir.

13.2. Dijital Dergiler ve Hızlı Yayın

Bazı dergiler, klasik basılı sayıların yanı sıra Online First veya Early View adıyla makaleleri dijital ortamda erken yayımlamaktadır. Bu, makalenin atıf almasını hızlandırır (Booth et al., 2008).

13.3. Yeni Metrikler: Altmetrics ve Sosyal Ağ Analizleri

Makalenin sosyal medyada, haber sitelerinde, bloglarda ve diğer dijital platformlarda ne kadar yaygın paylaşıldığını gösteren “altmetrics”, akademik etkinin daha geniş kitlelere yayılmasını ölçmekte kullanılır (Day & Gastel, 2012). Bu durum, özellikle popüler konulu araştırmalar için hızlı görünürlük fırsatları sunar.

13.4. Disiplinler Arası Çalışmalar

Karmaşık toplumsal ve bilimsel sorunların çözümünde disiplinler arası araştırmaların önemi artmaktadır. Dolayısıyla, nöroekonomi, biyoetik, yapay zekâ hukuku gibi kesişim alanlarındaki yayınlar, SCI-SSCI içinde giderek daha fazla yer bulmaktadır (Creswell, 2018). Araştırmacılar, farklı disiplinlerden işbirlikleri geliştirerek daha kapsamlı projelere imza atabilirler.

14. SONUÇ: BAŞARILI BİR SCI-SSCI YAYIN İÇİN İPUÇLARI

1. Özgün ve Değerli Bir Konu Seçin
   • Literatürdeki eksik ve tartışmalı noktaları tespit edin.
   • Çalışmanızın teorik ve/veya pratik katkısını netleştirin.
2. Sistemli Bir Literatür Taraması Yapın
   • Eski ve yeni kaynakları dengeleyin.
   • Referans yönetim yazılımları kullanarak süreci kolaylaştırın.
3. Güçlü Bir Yöntemsel Altyapı Kurun
   • Örneklem büyüklüğünü, veri toplama aracını ve analiz yöntemini titizlikle planlayın.
   • Gerekirse pilot çalışma yaparak eksiklikleri erken tespit edin.
4. Akademik Yazım Kurallarına Uyun
   • Açık, tutarlı ve anlaşılır bir üslup tercih edin.
   • Dergi yönergelerini (özellikle biçimsel kuralları) dikkatle uygulayın.
5. Dergi Seçimini Stratejik Yapın
   • Sadece etki faktörüne odaklanmayın, dergi kapsamı ve hakem süresini de dikkate alın.
   • Danışman ve meslektaş önerilerinden yararlanın.
6. Hakem Yorumlarını Ciddiyetle Ele Alın
   • Revizyon ister minor ister major olsun, tüm eleştirilere saygılı ve yapıcı bir dille yanıt verin.
   • Red alırsanız, yorumları değerlendirip makaleyi başka dergiye veya revize edilmiş hâliyle aynı dergiye yeniden gönderin.
7. Yayın Sonrası Atıf Yönetimi
   • Makaleyi akademik ağlarda ve sosyal medyada paylaşarak görünürlüğünü artırın.
   • Konferanslara katılarak sonuçlarınızı sunun, yeni işbirlikleri kurun.
8. Etik ve Şeffaflık
   • İntihalden kaçının, tüm veri ve kaynakları doğru şekilde atıfla belirtin.
   • Mümkünse veri setlerini paylaşarak araştırmanın tekrarlanabilirliğini sağlayın (Creswell, 2018).

Bu adımları özenle yerine getiren araştırmacılar, SCI-SSCI dergilerde yayın yapma olasılıklarını önemli ölçüde artıracaklardır. Unutmayın ki başarılı bir makale, yalnızca nitelikli bir araştırmanın ürünü değil, aynı zamanda doğru dergi seçimi, düzgün yazım ve etkili bir sunumla desteklenen bütüncül bir çalışmanın sonucudur.

15. KAYNAKÇA (ÖRNEK REFERANSLAR)

1. Booth, W. C., Colomb, G. G., & Williams, J. M. (2008). The craft of research (3rd ed.). University of Chicago Press.
2. Creswell, J. W. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
3. Day, R. A., & Gastel, B. (2012). How to write and publish a scientific paper (7th ed.). Cambridge University Press.
4. Garfield, E. (1979). Citation indexing: Its theory and application in science, technology, and humanities. John Wiley & Sons.
5. Hirsch, J. E. (2005). An index to quantify an individual’s scientific research output. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(46), 16569-16572.
6. Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (35. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.