Tag ÜAK temel alan bilgisi

GİRİŞ

Türkiye’de akademik kariyer basamaklarının en önemlilerinden biri olan doçentlik, adayların bilimsel yayınlarını, araştırmalarını ve nitelikli akademik çalışmalarını bir bütün halinde değerlendiren kapsamlı bir süreci içermektedir. Bu süreçte; başvuru öncesinde belirlenen kriterlerin yanı sıra, başvurunun değerlendirilmesi aşamasında da özel hükümler ve uygulamalar devreye girmektedir. Özellikle doçentlik jürilerinin oluşturulması, jüri üyelerinin bilgi erişimi ve adayların eser inceleme raporlarının düzenlenmesi, sürecin en kritik aşamaları arasında yer alır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları kapsamında, doçentlik değerlendirme jürilerinin nasıl belirleneceği, hangi alanlarda fiziki belge gönderilmesi gerektiği ve jüri üyelerinin hangi elektronik ortamlar üzerinden rapor hazırlayacağı gibi hususlar, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından güncel biçimde düzenlenmiştir. Bu makalede, doçentlik jürilerinin görev ve sorumlulukları, jüri atama sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar, eser değerlendirme raporlarının elektronik sistem üzerinden nasıl düzenleneceği ve ilgili temel alanlara dair özel uygulamalar detaylı olarak ele alınacaktır.

Bunlara ek olarak, doçent adayları ile jüri üyelerinin iletişim bilgilerinin güncel tutulmasının gerekliliği, belge göndermesi gereken alanlar (örneğin Hukuk ve İlahiyat temel alanları) ve bu belgelerin nasıl iletileceği gibi pratik noktalar da değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Son olarak, doçent adaylarının ve jüri üyelerinin kadro, özgeçmiş ve temel alan bilgilerinin YÖKSİS ile Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden güncel tutulması gerektiğine dair hususlara yer verilecektir.

1. DOÇENTLİK JÜRİLERİNİN OLUŞTURULMASI VE JÜRİ BİLGİLERİNİN AÇIKLANMASI

1.1. Jüri Belirleme Süreci

Doçentlik Komisyonu, adayların başvurduğu bilim veya sanat alanının nitelikleri çerçevesinde jüri üyelerini belirler. Ardından, atanan bu jüri üyeleri ve doçentlik başvurusunda bulunan adaylar, elektronik ortamda bilgilendirilir. 2025 Mart Dönemi için de aynı yöntem benimsenmiştir. Adaylar, kendilerine hangi jüri üyelerinin atandığını, kimlerin eserlerini inceleyeceğini Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinde “Aday Bilgi Açıklama” menüsünden görüntüleyebilmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

1.2. Jüri Bilgilerinin Erişime Açılması ve Tebligat

Jüri üyeliği atamaları elektronik ortamda ilan edildikten sonra, hem jüri üyeleri hem de doçent adayları bu bilgileri DBS üzerinden takip edebilir. Tebligat, sistemde bilginin erişime açılmasını izleyen beşinci günde resmen yapılmış sayılmaktadır. Dolayısıyla, adayların ve jüri üyelerinin iletişim bilgilerini güncel tutması, sürecin sağlıklı yürümesi açısından son derece önemlidir. Tüm bilgilendirmeler E-Posta ve/veya SMS yoluyla yapıldığından, posta ile ek bir tebligat gönderilmeyecektir.

Bu uygulamanın amacı, hızlı ve şeffaf bilgilendirme ile olası gecikmelerin önüne geçmektir. ÜAK, jüri atamasına ilişkin bilgilerin ilanından itibaren beş gün içinde dosyaların paylaşımına başlanmasını ve jüri üyelerinin eser incelemesi için gerekli tüm verilere çevrimiçi ortamdan ulaşabilmesini sağlamaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2. JÜRİ ÜYELERİNİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖREVİ VE ESER İNCELEME RAPORLARI

2.1. Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) Üzerinden Eser İncelemesi

Doçent adayına atanmış jüri üyeleri, TC Kimlik Numarası ve e-Devlet şifresiyle Doçentlik Bilgi Sistemi’ne girerek “Eser İnceleme İşlemleri” > “Eser Değerlendirme” menüsünden ilgili adayın bütün başvuru dosyasına ve beyan ettiği eserlere erişebilir. Bu sayede, makaleler, kitaplar, bildiriler ve diğer akademik materyaller tek bir platformda toplanarak üyelerin incelemesine sunulur (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Jüri üyeleri, inceleme süresi içinde adayın eserlerini iki aşamalı olarak değerlendirir:

1. Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Açıdan İnceleme: Adayın, herhangi bir etik ihlalde bulunup bulunmadığı, intihal ya da yanıltıcı beyan gibi ihlallere dair bir bulgu olup olmadığı saptanır.

2. Asgari Başvuru Şartları ve Akademik Yeterlik Değerlendirmesi: Aday, puan tablosu ve bilim/sanat alanına özgü ölçütler bakımından yeterli esere sahip midir? Bu aşamada, “başarılı” veya “başarısız” sonucuna yol açacak niteliksel değerlendirme de yapılır.

Süreç sonunda jüri üyeleri, DBS üzerinden “Doçentlik Eser İnceleme Raporu”nu elektronik ortamda hazırlayıp sisteme yüklerler. Raporunu DBS üzerinden yüklemeyen üyelerin değerlendirmesi geçerli sayılmaz.

2.2. Değerlendirme Raporlarının Teslim Süresi

Jüri üyeleri, kendilerine tanınan eser inceleme süresi içinde raporlarını tamamlayıp DBS’ye yüklemek zorundadırlar. Bu süre, Doçentlik Komisyonu tarafından belirlenmekle birlikte genellikle bir ay veya daha uzun bir periyot olabilmektedir. Raporunu zamanında teslim etmeyen üyelerin görevi sonlandırılabilir ve yerlerine yedek üyeler atanabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Raporlarda adayın asgari başvuru şartlarını sağladığına dair inceleme bulunurken, akademik çalışmalarının niteliği ve özgün değeri de ayrıntılı şekilde değerlendirilir. Sonuç kısmında “başarılı” ya da “başarısız” ibareleriyle gerekçeli bir açıklama yer alması zorunludur.

2.3. Raporların Erişimi ve Sonuç Duyurumu

Tüm jüri raporları toplandıktan sonra, değerlendirme sonuçları yine DBS üzerinden adayın ve ilgili tarafların erişimine açılır. Aday, kendi başvurusuna dair raporları, jüri üyelerinin isimleri gizlenerek inceleyebilir. Yönetim Kurulu onayına sunulan sonuçlar, onaylandıktan sonra resmi biçimde ilan edilir. Tebligat süreci elektronik ortamda yönetildiğinden, aday ve jüri üyeleri bu sonuca yönelik bildirimleri de E-Posta/SMS aracılığıyla alır.

3. FİZİKSEL BELGE GÖNDERİMİ VE TEMEL ALAN AYRIMI

3.1. Hukuk ve İlahiyat Temel Alanları

2021 yılından itibaren geçerli olan düzenlemeye göre (19.08.2021 tarihli Doçentlik Komisyonu kararı), Hukuk ve İlahiyat temel alanlarında başvuru yapan adaylar, bilimsel değerlendirmeye esas olan belli eserleri (örn. kitap, makale, bildiri) jüri üyelerine taahhütlü posta/kargo yoluyla veya akademik birime evrak girişi yaptırarak fiziken göndermek durumundadırlar (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Bu gereklilik, alanların geleneksel nitelikteki kaynak kullanımına ve bazı materyallerin elektronik ortama tam ve düzgün biçimde aktarılmasında yaşanabilen zorluklara dayanmaktadır.

Aday, jüri bilgilerini öğrendikten sonra, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren en geç 5 gün içinde eserlerini tüm jüri üyelerine ulaştırmalıdır. Eğer belirtilen süre içinde fiziksel belgeler jüri üyelerine teslim edilmezse, başvuru iptal edilebilir. Adaylar, dosyaları vaktinde gönderdiklerine dair dekont veya kargo alındı belgesi gibi kanıtları muhafaza etmelidir.

3.2. Hukuk ve İlahiyat Dışındaki Temel Alanlar

Hukuk ve İlahiyat dışındaki temel alanlardan başvuran adaylar ise, 50 MB üzerinde olup sisteme yüklenemeyen eserler ile işitsel/görsel kayıtlar haricindeki materyalleri jüri üyelerine göndermek zorunda değildir. Bu belgeler, DBS’ye elektronik formatta yüklenebiliyorsa fiziki gönderim şartı aranmaz. Diğer bir deyişle, adaylar çalışmalarının dijital sürümlerini sisteme eklemiş ve boyut limitleri dahilinde sorunsuz aktarmışlarsa, jüri üyelerine posta veya kargo yoluyla ek belge yollamasına gerek kalmaz. Bu uygulama, elektronik ortamda eser paylaşımını teşvik etmekte ve kargo maliyetlerini azaltmaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4. ADAY VE JÜRİ ÜYESİ BİLGİLERİNİN GÜNCELLENMESİ

4.1. Doçent Adaylarının Kişisel ve İletişim Bilgileri

Doçent adayları, başvuru süreci boyunca bütün bildirimleri DBS üzerinden alacakları için, iletişim ve kişisel bilgilerini mutlaka güncel tutmalıdır. Aday, TC Kimlik Numarası ve e-Devlet şifresi ile DBS’ye girerek adres, telefon ve E-Posta gibi verileri dilediği an güncelleyebilir. Bu bilgilerin doğru olmaması, tebligat süreçlerinde gecikme veya iptal gibi sorunlara yol açabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4.2. Profesörlerin Jüri Atamasına Esas Bilgilerinin Güncellenmesi

Doçentlik jürilerinde görev alan veya alabilecek olan profesörler de, üniversite personeli oldukları için kadro bilgilerini ve iletişim ayrıntılarını YÖKSİS üzerinden düzenli olarak güncellemelidir. Profesörlere hangi temel alanlarda jüri görevi verilebileceği ise yine kurum içi onay mekanizmaları ve ilgili Fakülte/Yüksekokul/Enstitü Yönetim Kurulu kararları ile belirlenir. ÜAK Temel Alan Bilgisi değişikliği sadece Aralık ayında (1-31 Aralık) yapılabilen resmi bir prosedür olup, yılda bir kez gözden geçirilmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Buna ek olarak, jüri üyesine eğer görev ücreti ödenecekse, IBAN bilgisinin de YÖKSİS üzerinden güncel tutulması gerekir. Üniversite personeli dışında görev alan veya emekli durumda profesörler için de benzer prosedürler geçerli olabilir; ancak bu durumda süreç, ÜAK’ın belirlediği ek protokollere göre yürütülür.

5. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ VE ADAY-JÜRİ SÜREÇ ETKİLEŞİMİ

5.1. Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği

Doçentlik değerlendirmesinde öncelikli basamak, adayın eserlerinde olası etik ihlallerin tespit edilmesidir. İntihal, uydurma veri, tekrarlı yayın veya haksız yazarlık gibi durumlar, jüri üyelerinin ilk bakacağı konulardır. Bu tür ihlaller tespit edildiği takdirde, eser inceleme süreci etik komisyona iletilebilir ve adayın başvurusu iptal edilebilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

5.2. Asgari Başvuru Şartlarını Karşılama

İkinci basamakta, adayın anabilim dalına özgü puanlama sistemi ve asgari yayın şartlarını sağlayıp sağlamadığı kontrol edilir. Jüri üyeleri, adayın hangi makaleler, projeler veya bildirilerle bu puanları elde ettiğini inceler. Eğer adayın asgari şartları sağladığı onaylanırsa, akademik çalışmaların niteliği ve bilimsel katkısı değerlendirilir.

5.3. Başarılı/Başarısız Kararı

Jüri üyeleri, inceledikleri raporlarda gerekçe göstererek “başarılı” ya da “başarısız” hükmüne varır. Beş kişilik jüri için en az üç üyenin, üç kişilik jürideyse en az iki üyenin “başarılı” demesi, adayın doçentlik unvanını almaya hak kazanması için gereklidir. Başarısızlık durumunda, adayın ileri dönemlerde tekrar başvurma hakkı bulunmaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

6. JÜRİ ÜYELİĞİNİN ÖNEMİ VE SÜREKLİ GÜNCELLEME GEREKSİNİMİ

Doçentlik jürileri, üniversitelerin akademik özerkliği ve nitelikli bilimsel çıktıları teşvik etmesi bakımından kritik bir mekanizmadır. Jüri üyelerinin güncel akademik profilini yansıtmayan kadro veya iletişim bilgileri, yanlış atamalara veya gecikmelere neden olabileceği gibi, adayların da hak kaybına uğramalarına yol açabilir. Bu sebeple, her öğretim üyesinin yıl içinde Aralık ayında temel alan bilgilerini güncelleme prosedürünü kaçırmaması gerekir. Aksi halde, ilgilinin uzmanlığına uygun olmayan bir alanda görevlendirilmesi veya bazı alanlarda görev alma hakkından mahrum kalması gibi sorunlar doğabilir.

Aynı şekilde, doçent adayları da sürecin şeffaf yürümesi adına tüm güncellemeleri dikkatle izlemeli, sistem içi ve sistem dışı teyitleri vakit kaybetmeden yapmalıdır. Burada güvenli iletişimin sağlanması, E-Posta ve cep telefonu bilgilerinin doğruluğuna bağlıdır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7. SONUÇ VE ÖNERİLER

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları çerçevesinde, jüri işlemleri ve elektronik ortamda yürütülen eser inceleme raporlaması, sürecin en hassas ve sonuç belirleyici aşamasını oluşturmaktadır. Doçentlik Komisyonu’nun belirlediği jüri üyeleri ile adaylar arasındaki etkileşim, büyük oranda DBS ve YÖKSİS gibi dijital platformlar üzerinden sağlanmaktadır. Bu nedenle, hem adayın hem de jüri üyesinin sistemdeki bilgilerini düzenli olarak güncellenmesi, her türlü tebligatı takip etmesi ve belirlenen süreleri kaçırmaması esastır.

Hukuk ve İlahiyat temel alanları özelinde fiziki eser gönderimi, bu alanlarda sıklıkla kullanılan kaynakların niteliksel özelliklerinden dolayı önemlidir. Adayların, tebligat tarihini izleyen beş gün içinde jüri üyelerine materyalleri ulaştırması zorunludur. Aksi durumda başvurunun iptal edilebileceği açıkça kılavuzlarda belirtilmiştir. Bu kuralın dışında kalan temel alanlardan başvuran adaylarsa, sisteme yükleyebildikleri tüm eserleri yalnızca elektronik formatta gönderebilir ve ekstra kargo masraflarından muaf olur.

Jüri raporlarının düzenli, şeffaf ve zamanında iletilmesi, doçent adayının akademik kariyer yolunda hızla ilerlemesini mümkün kılar. Tersi durumda yaşanan aksaklıklar, hem adayın mağduriyetine hem de üniversitelerin yetişmiş insan gücü açısından gecikmelere sebep olabilir. Bu nedenle, doçent adayları ve jüri üyelerinin DBS üzerinde dikkatli, etkin ve güncel bilgi yönetimine önem vermesi hayati nitelik taşır.

Makale boyunca ele alınan bu hususlar, ÜAK tarafından yayımlanan kılavuzlara ve güncel kararlara dayanmaktadır. Adaylar ve jüri üyeleri, düzenli olarak ÜAK’ın resmi web sitesi ve DBS üzerinden yapılan duyuruları takip ederek, süreçteki olası değişikliklerden veya güncellemelerden haberdar olmalıdır. Nitekim doçentlik, akademik dünyada kalite güvencesi sağlayan temel mekanizmalardan biri olarak, her aşamada titizlik ve şeffaflık gerektiren bir sistem özelliğini taşımaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

KAYNAKÇA

• Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu. Ankara: ÜAK Yayınları.

• Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları. Ankara: ÜAK Yayınları.

ANAHTAR KELİMELER

Doçentlik jürisi, jüri ataması, DBS (Doçentlik Bilgi Sistemi), eser inceleme raporu, fiziksel belge gönderimi, Hukuk ve İlahiyat temel alanları, YÖKSİS, ÜAK temel alan bilgisi, etik inceleme, akademik süreç