Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri ve SPSS Uygulamaları

TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİKSEL ANALİZ TEKNİKLERİ VE SPSS UYGULAMALARI

1. GİRİŞ VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Tıbbi araştırmalar, bilimsel ilerlemenin en temel araçlarından birini oluşturmaktadır. İnsan sağlığının geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi, tanı ve tedavi süreçlerinin iyileştirilmesi, yeni ilaç ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi gibi pek çok hedef, ancak güvenilir bilimsel çalışmalarla mümkündür. Bu nedenle tıp alanında yapılan araştırmalarda, istatistiksel analiz teknikleri merkezi bir rol oynamaktadır (Altman, 1991).

İstatistiksel analiz, elde edilen verilerin anlamlı ve doğru bir şekilde değerlendirilmesini, araştırma sorularının yanıtlanmasını ve bilimsel hipotezlerin test edilmesini sağlar. Yanlış seçilmiş veya uygunsuz uygulanan analizler, bilimsel sonuçların güvenilirliğini zedeleyebilir ve tıbbi uygulamalarda yanlış yönlendirmelere yol açabilir (Motulsky, 2014). Son yıllarda tıbbi çalışmalarda sıklıkla kullanılan SPSS (Statistical Package for the Social Sciences), kullanıcılara geniş bir istatistiksel analiz yelpazesi sunmakta ve araştırmacıların veri analizi sürecini kolaylaştırmaktadır (Pallant, 2020).

Bu kapsamda, bu yazının amacı, tıbbi araştırmalarda kullanılan istatistiksel analiz tekniklerini teorik ve pratik boyutlarıyla detaylandırmak, SPSS programı ile örnek uygulamalar sunmak ve bilimsel çalışmalarda sık karşılaşılan istatistiksel hata türlerine, raporlamaya ve etik ilkelerine bütüncül bir bakış sunmaktır.

2. TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİĞİN ROLÜ

Tıbbi bilimlerde istatistik, verinin elde edilmesinden analizine, bulguların yorumlanmasından yayına kadar her aşamada kritik bir araçtır. İstatistik, tıbbi araştırmalarda örneklem seçimi, hipotez testi, tedavi etkinliğinin değerlendirilmesi, risk ve koruyucu faktörlerin belirlenmesi, epidemiyolojik incelemeler ve halk sağlığı analizleri gibi geniş bir yelpazede kullanılır (Pocock, 1983; Bland, 2015).

Modern tıpta kanıta dayalı tıp anlayışının gelişmesiyle, istatistiksel analizlerin doğruluğu ve raporlanma kalitesi büyük önem kazanmıştır. Araştırma bulgularının objektifliği, güvenilirliği ve tekrarlanabilirliği istatistiksel yöntemlerin uygunluğu ile doğrudan ilişkilidir (Sterne & Davey Smith, 2001). Nitelikli istatistiksel analizler, tedavi etkinliğinin değerlendirilmesi, risk faktörlerinin belirlenmesi ve epidemiyolojik araştırmalarda güvenilir sonuçların elde edilmesinde temel araçtır.

3. ARAŞTIRMA TÜRLERİ VE UYGUN İSTATİSTİKSEL YÖNTEM SEÇİMİ

3.1. Gözlemsel Araştırmalar

Gözlemsel araştırmalarda araştırmacı, herhangi bir müdahalede bulunmadan mevcut olayları inceler. Bu tür çalışmalar sıklıkla epidemiyolojide ve toplum sağlığı araştırmalarında tercih edilir. Kesitsel, vaka-kontrol ve kohort çalışmaları başlıca gözlemsel araştırma türleridir. Bu tasarımlarda, değişkenler arasındaki ilişkiler, risk ve koruyucu faktörler istatistiksel analizlerle değerlendirilir (Mann, 2003).

3.2. Deneysel Araştırmalar

Deneysel araştırmalarda, araştırmacı belirli bir müdahaleyi uygular ve sonuçlarını gözlemler. Randomize kontrollü çalışmalar (RCT), en güvenilir deneysel araştırma türlerinden biridir ve tıbbi tedavi etkinliği değerlendirmelerinde altın standart olarak kabul edilir. Deneysel araştırmalarda genellikle karşılaştırmalı analizler (örneğin, t-testi, ANOVA) uygulanır (Friedman et al., 2010).

3.3. Klinik Araştırmalar

Klinik araştırmalar, insan katılımcılar üzerinde yürütülen bilimsel çalışmalardır. Tedavi, tanı ve önleyici yöntemlerin etkililiği ve güvenliği bu tür çalışmalarla ortaya konur. Klinik araştırmalarda, uygun istatistiksel yöntemlerin seçimi çalışmanın iç ve dış geçerliliği açısından kritiktir (Hulley et al., 2013).

4. VERİ TÜRLERİ VE ÖLÇÜM DÜZEYLERİ

Veri tipleri, kullanılacak istatistiksel yöntemlerin belirlenmesinde temel kriterlerden biridir. Tıbbi araştırmalarda veri türleri genellikle nitel (kategorik) ve nicel (sayısal) olarak ikiye ayrılır.

4.1. Nitel ve Nicel Veriler

Nitel Veriler: Göz rengi, cinsiyet, hastalık var/yok gibi kategorik ifadeler.
Nicel Veriler: Boy, kilo, kan basıncı gibi ölçülebilen ve sayısal değer alan değişkenler.

4.2. Ölçek Türleri

Nominal Ölçek: Kategoriler arasında sıralama yoktur (ör. cinsiyet, kan grubu).
Ordinal Ölçek: Kategoriler sıralanabilir fakat aradaki mesafe ölçülemez (ör. ağrı şiddeti: hafif, orta, şiddetli).
Aralıklı Ölçek: Sıralama ve aralarındaki fark anlamlıdır, fakat mutlak sıfır yoktur (ör. sıcaklık).
Oransal Ölçek: Hem sıralama, hem farklar anlamlı, hem de mutlak sıfır vardır (ör. boy, kilo).

Bu farklı veri türleri, analizde kullanılacak istatistiksel testlerin seçimini belirler (Stevens, 1946).

5. İSTATİSTİKSEL ANALİZ SÜRECİ

5.1. Hipotez Oluşturma

Bilimsel araştırmalarda öncelikle bir araştırma hipotezi (H1) ve sıfır hipotezi (H0) kurulur. İstatistiksel analizler çoğunlukla H0’ın reddi üzerine temellenir.

5.2. İstatistiksel Hata Türleri

Tip I Hata (Alfa): Gerçekte doğru olan H0’ın yanlışlıkla reddedilmesi.
Tip II Hata (Beta): Gerçekte yanlış olan H0’ın reddedilememesi.

5.3. Güç Analizi ve Örneklem Büyüklüğü

Araştırma sonuçlarının güvenilirliği için yeterli örneklem büyüklüğü belirlenmelidir. Güç analizi (power analysis), çalışmanın istatistiksel anlamlılık gücünü hesaplamak için kullanılır. Tipik olarak çalışmanın gücü %80’in (0,80) üzerinde olmalıdır (Cohen, 1988).

6. TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER VE TEMEL KAVRAMLAR

Tanımlayıcı istatistikler, veri setinin özetlenmesi ve temel özelliklerinin anlaşılması için kullanılır.

6.1. Merkezi Eğilim Ölçüleri

Ortalama (Mean): Tüm değerlerin toplamının gözlem sayısına bölünmesi.
Medyan (Median): Verilerin ortadaki değeri.
Mod (Mode): En sık tekrar eden değer.

6.2. Dağılım Ölçüleri

Standart Sapma: Verilerin ortalama etrafında ne kadar dağıldığını gösterir.
Varyans: Standart sapmanın karesidir.
Minimum, Maksimum, Çeyrekler: Verinin yayılımı ve uç değerleri.

6.3. Grafiksel Sunumlar

Histogram, kutu grafiği (box-plot), pasta grafiği, saçılım diyagramı (scatter plot) gibi görsel araçlar, verinin daha kolay anlaşılmasını sağlar.

7. KARŞILAŞTIRMALI İSTATİSTİKSEL ANALİZ YÖNTEMLERİ

7.1. Parametrik Testler

t-Testi: İki grup ortalaması karşılaştırılır (bağımsız veya eşleştirilmiş örneklemler).
ANOVA: Üç veya daha fazla grup ortalaması karşılaştırılır.
Paired t-Test: Aynı grubun müdahale öncesi ve sonrası verileri karşılaştırılır.

7.2. Nonparametrik Testler

Parametrik testlerin varsayımlarının karşılanmadığı durumlarda kullanılır:

Mann-Whitney U Testi: İki bağımsız grubun medyanları karşılaştırılır.
Kruskal-Wallis Testi: Üç veya daha fazla grubun medyanları karşılaştırılır.
Wilcoxon Testi: Eşleştirilmiş gruplar arası fark.

7.3. Kategorik Verilerde Analiz

Ki-Kare Testi (χ2): Kategorik veriler arasındaki ilişkiyi test eder.
Fisher’s Exact Test: Küçük örneklemli kategorik veri analizlerinde tercih edilir.

8. İLİŞKİ VE KORELASYON ANALİZLERİ

8.1. Korelasyon Katsayıları

Pearson Korelasyonu: İki sürekli değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi ölçer.
Spearman Korelasyonu: Sıralı (ordinal) değişkenler arasındaki ilişkiyi değerlendirir.

8.2. Regresyon Analizleri

Doğrusal Regresyon: Bir bağımlı değişkenin bir veya daha fazla bağımsız değişken tarafından tahmin edilmesini sağlar.
Lojistik Regresyon: Bağımlı değişkenin kategorik olduğu durumlarda kullanılır (ör. hastalık var/yok).

9. ÇOKLU DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER

9.1. Çoklu Regresyon

Birden fazla bağımsız değişkenin, bir sürekli bağımlı değişken üzerindeki etkisini analiz eder.

9.2. Faktör Analizi

Birçok değişkeni bir arada ele alarak gizli yapıları ortaya çıkarmayı hedefler.

9.3. Kümeleme Analizi

Verilerin benzerliklerine göre gruplara ayrılması sürecidir (Clustering).

10. HAYATTA KALMA ANALİZLERİ VE KLİNİK UYGULAMALAR

10.1. Kaplan-Meier ve Log-Rank Testi

Hayatta kalma analizlerinde, bir olayın (ör. ölüm, hastalık nüksü) zamana göre dağılımını gösterir.

10.2. Cox Regresyonu

Hayatta kalma verilerinde çoklu değişkenli analiz sağlar.

11. SPSS YAZILIMI İLE UYGULAMALAR

11.1. SPSS’e Veri Girişi

SPSS’in arayüzünde veri girişi; değişken tanımlama (Variable View) ve veri değerlerinin girilmesi (Data View) aşamalarından oluşur. Her değişkene uygun ölçüm düzeyi atanmalıdır.

11.2. Tanımlayıcı İstatistikler Uygulamaları

SPSS’de “Analyze > Descriptive Statistics > Frequencies/Descriptives” sekmesi kullanılarak, merkezi eğilim ve dağılım ölçüleri kolayca hesaplanabilir.

11.3. Hipotez Testleri Uygulamaları

İki grup ortalaması karşılaştırmak için “Analyze > Compare Means > Independent-Samples T Test” veya parametrik olmayan testler için “Nonparametric Tests” menüsü kullanılır. SPSS, sonuçları tablo ve grafiklerle raporlar.

11.4. Regresyon ve Korelasyon Uygulamaları

“Analyze > Correlate > Bivariate” menüsü ile korelasyon katsayıları; “Analyze > Regression” ile doğrusal ve lojistik regresyon analizleri yapılır.

11.5. İleri Seviye Analizler

Faktör analizi, kümeleme analizi ve hayatta kalma analizleri için SPSS’in “Dimension Reduction”, “Classify” ve “Survival” menüleri kullanılabilir.

12. SPSS SONUÇLARININ YORUMLANMASI VE RAPORLANMASI

SPSS analizlerinden elde edilen sonuçların bilimsel bir makale formatında yorumlanması gerekir. Raporlama sırasında, p-değerleri, güven aralıkları, etki büyüklükleri ve tablolar açık ve anlaşılır biçimde sunulmalıdır. Sonuçların istatistiksel anlamlılığı yanında, klinik/pratik anlamlılığı da mutlaka tartışılmalıdır (Lang & Altman, 2013).

13. TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİKSEL HATALAR VE DOĞRU YORUMLAMA

Sık yapılan istatistiksel hatalar arasında; yanlış test seçimi, örneklem büyüklüğünün yetersizliği, veri dönüşümlerinin ihmal edilmesi, çoklu test düzeltmelerinin yapılmaması ve p-değerinin yanlış yorumlanması yer almaktadır (Ioannidis, 2005). Bu hatalardan kaçınmak için her aşamada danışmanlık almak ve güncel kılavuzları takip etmek gerekir.

14. ETİK İLKELER VE YAYINLARDA İSTATİSTİKSEL DOĞRULUK

Tıbbi araştırmalarda etik ilkeler; veri manipülasyonu, sonuçların abartılması ve intihal gibi bilimsel sahtekârlıkların önlenmesi açısından vazgeçilmezdir. Raporlanan tüm analizler ve sonuçlar şeffaf olmalı, tekrarlanabilirlik ilkesine uygun şekilde paylaşılmalıdır (World Medical Association, 2013).

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

Tıbbi araştırmalarda güvenilir ve anlamlı sonuçlara ulaşmanın yolu, uygun istatistiksel yöntemlerin seçimi, titiz veri yönetimi ve doğru yorumlamadan geçmektedir. SPSS gibi profesyonel yazılımlar, araştırmacıların işini kolaylaştırırken, temel istatistik bilgisi olmadan bu araçların doğru kullanılması mümkün değildir. Bilimsel araştırmalarda, gerektiğinde uzman istatistikçi ve metodoloji danışmanlarından destek almak büyük önem taşımaktadır.

16. KAYNAKÇA

Altman DG. Practical statistics for medical research. Chapman and Hall/CRC; 1991.
Motulsky H. Intuitive Biostatistics: A Nonmathematical Guide to Statistical Thinking. 4th ed. Oxford University Press; 2014.
Pallant J. SPSS Survival Manual. 7th Edition. McGraw Hill; 2020.
Field A. Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. 5th Edition. Sage; 2018.
Pocock SJ. Clinical trials: A practical approach. John Wiley & Sons; 1983.
Bland M. An Introduction to Medical Statistics. Oxford University Press; 2015.
Sterne JA, Davey Smith G. Sifting the evidence—what’s wrong with significance tests? BMJ. 2001;322(7280):226-31.
Mann CJ. Observational research methods. Research design II: cohort, cross sectional, and case-control studies. Emerg Med J. 2003;20(1):54-60.
Friedman LM, Furberg CD, DeMets DL. Fundamentals of clinical trials. 4th Edition. Springer; 2010.
Hulley SB, Cummings SR, Browner WS, Grady D, Newman TB. Designing clinical research. 4th Edition. Lippincott Williams & Wilkins; 2013.
Stevens SS. On the theory of scales of measurement. Science. 1946;103(2684):677-80.
Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd Edition. Lawrence Erlbaum Associates; 1988.
Lang TA, Altman DG. Basic statistical reporting for articles published in biomedical journals: the “statistical analyses and methods in the published literature” or the SAMPL guidelines. Int J Nurs Stud. 2013;50(10):1416-22.
Ioannidis JP. Why most published research findings are false. PLoS Med. 2005;2(8):e124.
World Medical Association. Declaration of Helsinki: ethical principles for medical research involving human subjects. JAMA. 2013;310(20):2191-4.

tıbbi araştırma, istatistiksel analiz, SPSS, tıbbi istatistik, veri analizi, klinik araştırma, epidemiyoloji, parametrik test, nonparametrik test, hipotez testi, tanımlayıcı istatistik, merkezi eğilim, dağılım ölçüleri, veri türleri, örneklem büyüklüğü, güç analizi, p-değeri, güven aralığı, t-testi, ANOVA, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Ki-kare testi, Fisher’s exact test, korelasyon, Pearson korelasyonu, Spearman korelasyonu, regresyon analizi, doğrusal regresyon, lojistik regresyon, çoklu regresyon, faktör analizi, kümeleme analizi, hayatta kalma analizi, Kaplan-Meier, Log-Rank testi, Cox regresyonu, bilimsel raporlama, klinik uygulama, veri girişi, grafiksel sunum, etik ilkeler, istatistiksel hata, Tip I hata, Tip II hata, veri yönetimi, randomize kontrollü çalışma, gözlemsel araştırma, nominal ölçek, ordinal ölçek, aralıklı ölçek, oransal ölçek, bağımsız örneklem, eşleştirilmiş örneklem, değişken tanımlama, bilimsel yayın, meta-analiz, metodoloji, klinik etkinlik, risk faktörü, epidemiyolojik inceleme, araştırma hipotezi, sonuçların yorumlanması, örneklem seçimi, bilimsel makale, intihal, bilimsel doğruluk, istatistiksel danışmanlık, etik kurallar, veri dönüşümü, çoklu test düzeltmesi, istatistiksel anlamlılık, klinik anlamlılık, güvenilirlik, şeffaflık, tekrarlanabilirlik, veri seti, kutu grafiği, histogram, pasta grafiği, saçılım diyagramı, bilimsel yöntem, bilimsel çalışma, veri analizi süreci, bilimsel sonuç, istatistiksel yöntem, veri tipi, bilimsel bulgu, raporlama, araştırma tasarımı, yayın etiği, veri toplama, bilimsel katkı

by wporganizasyon Uncategorized

Doçentlik Dosyası Hazırlama Süreci: Anahtar Kavramlar ve Uygulamalar

Doçentlik dosyası hazırlama, akademik kariyerin önemli bir kilometre taşı olup, adayların bilimsel birikimlerinin, eğitim faaliyetlerinin ve akademik başarılarının sistematik olarak belgelendiği ve başvuru komisyonuna sunulduğu bir süreçtir. Doçentlik başvurusu kapsamında, doçentlik dosyası, akademik kadro başvuru dosyası, mizanpaj ve dizgi kriterlerine uygun şekilde hazırlanmalıdır. Hazırlık aşamasında, adaylar için süreç ne kadar hızlı ve sistemli olursa başarı şansı o kadar artmaktadır.

Doçentlik Süreci ve Yönetmelik

Doçentlik süreci, Türkiye’de Doçentlik Yönetmeliği çerçevesinde yürütülür. Bu yönetmelik, başvuru koşullarını ve değerlendirme esaslarını detaylı olarak belirler. Adayların, başvuru öncesinde yönetmelikteki güncel düzenlemeleri dikkatlice incelemesi gereklidir. Başvuru sürecinde doçentlik başvuru şartları, adayların bilimsel yayın, atıf, eğitim ve idari görevler, yabancı dil yeterliliği gibi temel akademik kriterleri sağlamasını zorunlu kılar.

Bilim Alanları ve Anahtar Kelimeler

Her aday, başvurusunu bilim alanları ve anahtar kelimeler üzerinden sistematik olarak yapılandırmalıdır. Anahtar kelimeler, adayın uzmanlık alanını, araştırma konularını ve bilimsel katkılarını özetleyen kavramlardan oluşur. Doçentlik dosyasının girişinde veya özgeçmiş bölümünde, ilgili anahtar kelimeler virgüllerle ayrılarak belirtilmeli ve başvuru dosyasının her bölümünde tutarlı şekilde kullanılmalıdır. Örnek anahtar kelimeler: doçentlik başvurusu, akademik dosya, bilim alanı, yabancı dil yeterliliği, yayın analizi, atıf, akademik etik, bilimsel yayıncılık.

Doçentlik Kılavuzu ve Başvuru Yardım Dosyaları

Başvuru sırasında, doçentlik kılavuzu ve başvuru ekranları yardım dosyası gibi rehberlerden yararlanmak büyük önem taşır. Bu kılavuzlar, dosyanın hazırlanmasında kullanılacak format, belge türleri, evrakların sırası ve yükleme adımları hakkında detaylı bilgi sunar. Mizanpaj ve dizgi esaslarına dikkat edilerek hazırlanan dosyalar, hem akademik şeffaflığı hem de değerlendirme kolaylığını artırır.

Doçentlik Bilgi Sistemine Yüklenecek Evraklar

Doçentlik Bilgi Sistemi, başvuru belgelerinin dijital olarak yüklenmesini ve değerlendirilmesini sağlayan çevrimiçi bir platformdur. Sisteme yüklenecek evraklar arasında; akademik özgeçmiş, bilimsel yayınlar, atıf listeleri, eğitim ve idari faaliyet belgeleri, projeler, yabancı dil yeterlilik belgeleri ve etik uygunluk formları bulunur. Evrakların her biri, belirlenen mizanpaj ve dizgi standartlarına uygun biçimde hazırlanmalı, PDF veya diğer istenen dosya formatlarında eksiksiz olarak sisteme yüklenmelidir.

Üniversitelerarası Kurulca Kabul Edilen Yabancı Diller

Doçentlik başvurusu için en önemli şartlardan biri de, Üniversitelerarası Kurulca kabul edilen yabancı dillerden birinde yeterlilik belgesinin sunulmasıdır. Bu kapsamda genellikle YÖKDİL, YDS, TOEFL, IELTS gibi sınavlardan alınan puanlar geçerli kabul edilir. Başvuru dosyasına eklenen yabancı dil belgesi, adayın uluslararası akademik iletişim yeterliliğini belgeleyen temel evraktır.

Kısaca Anahtar Kelimeler:

doçentlik danışmanlık, doçentlik başvuru danışmanlık,doçentlik dosyası, akademik kadro başvuru dosyası, mizanpaj, dizgi, hızlı başvuru, doçentlik süreci, doçentlik yönetmeliği, doçentlik başvuru şartları, bilim alanları, anahtar kelimeler, doçentlik kılavuzu, başvuru ekranları, yardım dosyası, doçentlik bilgi sistemi, yüklenecek evraklar, Üniversitelerarası Kurul, kabul edilen yabancı diller, YÖKDİL, YDS, TOEFL, IELTS

by wporganizasyon Uncategorized

Doçentlik Dosyası Hazırlama ve Başvuru Danışmanlığı

1. Giriş: Doçentlik ve Akademik Kariyer

Doçentlik, Türkiye’de ve dünyada üniversite öğretim üyeleri için kritik bir akademik unvandır. Akademik kariyerin sürdürülebilirliği ve ilerlemesi açısından, doçentlik unvanının kazanılması önemli bir dönüm noktasıdır (Yükseköğretim Kurulu, 2024). Başvuru süreci hem akademik üretkenliği hem de akademik yetkinliği çok boyutlu olarak ölçmektedir .

2. Doçentlik Başvuru Süreci: Temel Aşamalar

2.1. Başvuru Şartları ve Ön Hazırlık

Doçentlik başvurusu için adayların, öncelikle Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenen başvuru koşullarını sağlaması gerekir. Bu koşullar genel olarak; belirli bir sayıda ulusal ve uluslararası makale, kitap, atıf, bildiri, proje yürütücülüğü, eğitim-öğretim tecrübesi ve etik uygunluk gibi başlıklarda toplanır (ÜAK, 2024) .

2.2. Dosya İçeriği ve Belgelerin Hazırlanması

Doçentlik dosyasının içeriği aşağıdaki ana başlıkları kapsar:

Akademik Özgeçmiş: Akademik eğitim, unvanlar, iş tecrübeleri, yayınlar, projeler, ödüller, akademik etkinlikler detaylı şekilde listelenmelidir.
Bilimsel Yayınlar: Ulusal ve uluslararası makaleler, kitaplar, kitap bölümleri, bildiri ve posterler sistematik biçimde sıralanır.
Atıflar ve Etki Analizi: Akademik çalışmaların aldığı atıflar, H-endeksi gibi göstergeler, varsa Web of Science veya Scopus gibi uluslararası veri tabanları referans alınarak raporlanır .
Eğitim Faaliyetleri: Lisans, yüksek lisans, doktora dersleri, tez yönetimi, danışmanlıklar ve verilen seminerler açıkça gösterilmelidir.
Projeler ve İdari Görevler: Yürütülen veya tamamlanan ulusal/uluslararası projeler, alınan fonlar ve görev alınan idari pozisyonlar dosyada belirtilir.

2.3. Belgelerin Doğruluğu ve Etik Kurallar

Tüm belgelerin eksiksiz, doğrulanabilir ve etik kurallar çerçevesinde hazırlanması gereklidir. Özellikle yayınlar ve atıflar konusunda şeffaflık ve özgünlük esastır (YÖK Akademik Etik Kurulu, 2023) .

3. Bilimsel Faaliyetlerin Analizi ve Sunumu

Başvuru dosyasının önemli bir kısmını bilimsel faaliyetlerin sistematik analizi ve nitelikli sunumu oluşturur. Adayın yayınları, bu yayınların atıf etkisi, projelerdeki rolü ve uluslararası görünürlüğü, nesnel verilerle desteklenmelidir. Meta-analizler, yayın portföyünün bilimsel alana katkısının öne çıkarılması açısından etkili yöntemlerdendir .

4. Başvuru Danışmanlığı: Uzmanlık ve Destek Süreçleri

4.1. Dosya İnceleme ve Geliştirme

Doçentlik danışmanlığı sürecinde; başvuruya uygunluk analizi, yayınların sınıflandırılması, atıf ve etki analizi, akademik özgeçmiş düzenlemesi ve etik uygunluk kontrolleri sağlanır. Ayrıca, adayın eksiklerini tamamlaması için bireysel yol haritası hazırlanır .

4.2. Bilimsel Yazım ve Düzeltme

Başvuru dosyasının akademik dil ve format açısından uygunluğu titizlikle değerlendirilir. Yayınların, bildirilerin ve başvuru dosyasındaki tüm metinlerin intihal içermemesi, dilbilgisi ve akademik yazım kurallarına uygunluğu sağlanır. Gerekirse, uzman bir editör desteği ile metinler düzeltilir (Şahin ve ark., 2022) .

4.3. Dijital ve Fiziksel Dosya Hazırlama

ÜAK başvuruları için dijital (PDF, Word, veri tabanı çıktıları vb.) ve gerektiğinde fiziki dosyalar profesyonel şekilde hazırlanır. Her belge, ÜAK’ın belirlediği şablona ve format kurallarına uygun olmalıdır .

4.4. Son Kontroller ve Başvuru

Danışmanlık kapsamında; dosyanın eksiksizliği, başvuru formlarının doldurulması, online sistem yüklemeleri ve başvurunun zamanında yapılması için adım adım takip sağlanır. Ayrıca, mülakata hazırlık ve olası jüri soruları için adaylara destek sunulur.

5. Sık Yapılan Hatalar ve Başarıya Yönelik İpuçları

Yayın ve atıf eksikliği: En çok ret gerekçesi, yayın sayısının veya atıfların yetersiz olmasıdır.
Eksik veya hatalı belge sunumu: Belgelerin doğru ve eksiksiz hazırlanması başvurunun temelidir.
Yazım, dil ve intihal sorunları: Akademik yazım ve etik kurallarına aykırı, hatalı veya intihal içeren dosyalar elenir.
Format ve sistem hataları: Online başvuru sisteminde yapılan format veya yükleme hataları başvurunun olumsuz değerlendirilmesine neden olabilir (ÜAK, 2024; YÖK, 2023) .

6. Sonuç ve Öneriler

Doçentlik başvurusu, uzun soluklu bir akademik birikimin doğru, eksiksiz ve nitelikli biçimde sunulmasıyla başarıya ulaşır. Bu süreçte, uzman danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak, başvurunun kalitesini ve kabul şansını belirgin şekilde artırır. Danışman desteğiyle, adaylar hem içerik hem de teknik açıdan daha güçlü dosyalar sunabilmektedir .

Kaynakça

Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2024). Doçentlik Başvuru ve Atama Kriterleri. https://www.yok.gov.tr
Üniversitelerarası Kurul (ÜAK). (2024). Doçentlik Başvuru Rehberi. https://www.uak.gov.tr
Garfield, E. (2006). The history and meaning of the journal impact factor. JAMA, 295(1), 90-93.
YÖK Akademik Etik Kurulu. (2023). Akademik Etik İlkeleri.
Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
Altuntaş, Y., & Doğan, S. (2021). Akademik kariyer planlamasında danışmanlık hizmetlerinin rolü. Eğitim ve Bilim, 46(207), 245-260.
Şahin, M., Uslu, M., & Gök, A. (2022). Bilimsel metinlerde intihal ve etik. Türk Kütüphaneciliği, 36(2), 240-259.
ÜAK. (2024). Doçentlik Başvuru Kılavuzu ve Belgeler.
ÜAK, 2024; YÖK, 2023.
Kaya, H., & Yılmaz, B. (2020). Akademik danışmanlık hizmetlerinin doçentlik başvurularındaki önemi. Akademik Dergiler, 18(3), 112-124.

by wporganizasyon Uncategorized

Doçentlik Başvuru Danışmanlık

Doçentlik Nedir?

Doçentlik, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında akademik kariyerin önemli bir basamağıdır. Adaylar, uzmanlık alanlarında bilimsel yetkinliklerini kanıtlamak ve öğretim üyeliğinde ilerlemek amacıyla doçentlik başvurusu yaparlar. 2025 yılı itibariyle doçentlik başvurusu, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenen kriterler doğrultusunda gerçekleştirilmektedir.

2025 Doçentlik Başvuru Kriterleri

2025 yılı için geçerli doçentlik başvuru kriterleri, ÜAK tarafından güncellenmiştir ve alan bazında farklılık gösterebilir. Ancak genel hatlarıyla başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken temel kriterler şunlardır:

1. Başvuru Koşulları

Türkiye’de veya yurt dışında denkliği kabul edilen bir yükseköğretim kurumundan doktora, tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik unvanı almış olmak.
Başvuru sırasında istenen bilimsel faaliyet puanını toplamak.
Akademik ve etik uygunluk şartlarını taşımak.

2. Akademik Yayın ve Çalışmalar

Adaydan SCI, SCI-Expanded, SSCI, AHCI gibi indeksli dergilerde en az bir özgün makale yayınlamış olması beklenir (bazı alanlarda bu sayı daha fazla olabilir).
Alanına göre ulusal/uluslararası kitap veya kitap bölümü, atıf, bildiri, proje yürütücülüğü veya sanatsal faaliyet gibi ek akademik faaliyetler puanlanır.
Yayınlarda etik kurallara uygunluk, ulusal ve uluslararası standartlara uyum zorunludur.

3. Dil Şartı

YÖKDİL, YDS veya ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen sınavlardan en az 55 puan veya muadil bir puan almak gereklidir. (Bazı alanlarda daha yüksek puan istenebilir; örn. tıp ve mühendislikte genellikle 65 puan.)

4. Akademik Değerlendirme ve Jüri Süreci

Başvurular ÜAK’ın ilgili doçentlik komisyonları tarafından incelenir.
Uygun bulunan adaylar, alan jürileri tarafından yazılı eser değerlendirmesine alınır.
2023 sonrası uygulamaya konan yeni sistemde, çoğu alanda sözlü sınav kaldırılmıştır; yalnızca eser incelemesi yapılır.
Tüm belgeler elektronik ortamda ÜAK sistemine yüklenir.

5. Başvuru Belgeleri

Doktora/uzmanlık diploması
Yabancı dil sonuç belgesi
Özgeçmiş ve yayın listesi
Bilimsel çalışma ve yayın dosyası
ÜAK tarafından belirlenen formlar ve başvuru dilekçesi

2025 Doçentlikte Öne Çıkan Değişiklikler ve Dikkat Edilecek Hususlar

Puanlama sistemi: Her alan için ayrı ayrı belirlenen ve güncellenen asgari puan eşiği vardır. Yeterli puan toplanmadan başvuru kabul edilmez.
Etik ihlal denetimi: Tüm başvurularda intihal, duplikasyon, sahtecilik gibi etik ihlaller dikkatle incelenmektedir.
Dijital başvuru: Tüm süreçler ÜAK’ın e-doçentlik sistemi üzerinden yürütülmektedir. Evrak eksikliği başvurunun reddine neden olabilir.
Uluslararası yayın ve atıf önemi: SCI, SSCI, AHCI dışındaki dergilerdeki yayınlar daha az puan getirir; atıf sayısı da yükseltilmiştir.
Sanatsal veya tasarım alanlarında sanat/tasarım eserleri ve projeler öne çıkar.

Doçentlik Başvurusunda Danışmanlık Hizmetinin Önemi

Doçentlik başvurusu, her yıl güncellenen ve karmaşıklaşan kriterler nedeniyle detaylı bilgi, titiz belge hazırlığı ve stratejik bir planlama gerektirir. Başvuruda danışmanlık hizmeti almak, adaylara şu avantajları sağlar:

Kriterlerin doğru yorumlanması: Alanınıza ve yılın güncel mevzuatına göre gerekli asgari puan ve belgelerin eksiksiz hazırlanması sağlanır.
Yayın portföyü analizi: Mevcut yayınlarınızın başvuruya uygunluğu kontrol edilir, eksik veya riskli alanlar belirlenir ve gerekli düzenlemeler önerilir.
Etik ve intihal risklerinin önlenmesi: Belgelerde etik ve akademik bütünlük açısından ön inceleme yapılır.
Sistemsel destek: E-doçentlik başvuru portalında evrak yükleme ve teknik destek sunulur.
Başvuru dosyasının bütünsel kontrolü: Tüm evraklar, formlar ve bilimsel dosya akademik bir bakış açısıyla gözden geçirilir.

by wporganizasyon Uncategorized

2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK JÜRİ İŞLEMLERİ: ATAMA, DEĞERLENDİRME VE ELEKTRONİK RAPORLAMA SÜRECİ

GİRİŞ

Türkiye’de akademik kariyer basamaklarının en önemlilerinden biri olan doçentlik, adayların bilimsel yayınlarını, araştırmalarını ve nitelikli akademik çalışmalarını bir bütün halinde değerlendiren kapsamlı bir süreci içermektedir. Bu süreçte; başvuru öncesinde belirlenen kriterlerin yanı sıra, başvurunun değerlendirilmesi aşamasında da özel hükümler ve uygulamalar devreye girmektedir. Özellikle doçentlik jürilerinin oluşturulması, jüri üyelerinin bilgi erişimi ve adayların eser inceleme raporlarının düzenlenmesi, sürecin en kritik aşamaları arasında yer alır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları kapsamında, doçentlik değerlendirme jürilerinin nasıl belirleneceği, hangi alanlarda fiziki belge gönderilmesi gerektiği ve jüri üyelerinin hangi elektronik ortamlar üzerinden rapor hazırlayacağı gibi hususlar, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından güncel biçimde düzenlenmiştir. Bu makalede, doçentlik jürilerinin görev ve sorumlulukları, jüri atama sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar, eser değerlendirme raporlarının elektronik sistem üzerinden nasıl düzenleneceği ve ilgili temel alanlara dair özel uygulamalar detaylı olarak ele alınacaktır.

Bunlara ek olarak, doçent adayları ile jüri üyelerinin iletişim bilgilerinin güncel tutulmasının gerekliliği, belge göndermesi gereken alanlar (örneğin Hukuk ve İlahiyat temel alanları) ve bu belgelerin nasıl iletileceği gibi pratik noktalar da değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Son olarak, doçent adaylarının ve jüri üyelerinin kadro, özgeçmiş ve temel alan bilgilerinin YÖKSİS ile Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden güncel tutulması gerektiğine dair hususlara yer verilecektir.

1. DOÇENTLİK JÜRİLERİNİN OLUŞTURULMASI VE JÜRİ BİLGİLERİNİN AÇIKLANMASI

1.1. Jüri Belirleme Süreci

Doçentlik Komisyonu, adayların başvurduğu bilim veya sanat alanının nitelikleri çerçevesinde jüri üyelerini belirler. Ardından, atanan bu jüri üyeleri ve doçentlik başvurusunda bulunan adaylar, elektronik ortamda bilgilendirilir. 2025 Mart Dönemi için de aynı yöntem benimsenmiştir. Adaylar, kendilerine hangi jüri üyelerinin atandığını, kimlerin eserlerini inceleyeceğini Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinde “Aday Bilgi Açıklama” menüsünden görüntüleyebilmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

1.2. Jüri Bilgilerinin Erişime Açılması ve Tebligat

Jüri üyeliği atamaları elektronik ortamda ilan edildikten sonra, hem jüri üyeleri hem de doçent adayları bu bilgileri DBS üzerinden takip edebilir. Tebligat, sistemde bilginin erişime açılmasını izleyen beşinci günde resmen yapılmış sayılmaktadır. Dolayısıyla, adayların ve jüri üyelerinin iletişim bilgilerini güncel tutması, sürecin sağlıklı yürümesi açısından son derece önemlidir. Tüm bilgilendirmeler E-Posta ve/veya SMS yoluyla yapıldığından, posta ile ek bir tebligat gönderilmeyecektir.

Bu uygulamanın amacı, hızlı ve şeffaf bilgilendirme ile olası gecikmelerin önüne geçmektir. ÜAK, jüri atamasına ilişkin bilgilerin ilanından itibaren beş gün içinde dosyaların paylaşımına başlanmasını ve jüri üyelerinin eser incelemesi için gerekli tüm verilere çevrimiçi ortamdan ulaşabilmesini sağlamaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2. JÜRİ ÜYELERİNİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖREVİ VE ESER İNCELEME RAPORLARI

2.1. Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) Üzerinden Eser İncelemesi

Doçent adayına atanmış jüri üyeleri, TC Kimlik Numarası ve e-Devlet şifresiyle Doçentlik Bilgi Sistemi’ne girerek “Eser İnceleme İşlemleri” > “Eser Değerlendirme” menüsünden ilgili adayın bütün başvuru dosyasına ve beyan ettiği eserlere erişebilir. Bu sayede, makaleler, kitaplar, bildiriler ve diğer akademik materyaller tek bir platformda toplanarak üyelerin incelemesine sunulur (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Jüri üyeleri, inceleme süresi içinde adayın eserlerini iki aşamalı olarak değerlendirir:

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Açıdan İnceleme: Adayın, herhangi bir etik ihlalde bulunup bulunmadığı, intihal ya da yanıltıcı beyan gibi ihlallere dair bir bulgu olup olmadığı saptanır.
Asgari Başvuru Şartları ve Akademik Yeterlik Değerlendirmesi: Aday, puan tablosu ve bilim/sanat alanına özgü ölçütler bakımından yeterli esere sahip midir? Bu aşamada, “başarılı” veya “başarısız” sonucuna yol açacak niteliksel değerlendirme de yapılır.

Süreç sonunda jüri üyeleri, DBS üzerinden “Doçentlik Eser İnceleme Raporu”nu elektronik ortamda hazırlayıp sisteme yüklerler. Raporunu DBS üzerinden yüklemeyen üyelerin değerlendirmesi geçerli sayılmaz.

2.2. Değerlendirme Raporlarının Teslim Süresi

Jüri üyeleri, kendilerine tanınan eser inceleme süresi içinde raporlarını tamamlayıp DBS’ye yüklemek zorundadırlar. Bu süre, Doçentlik Komisyonu tarafından belirlenmekle birlikte genellikle bir ay veya daha uzun bir periyot olabilmektedir. Raporunu zamanında teslim etmeyen üyelerin görevi sonlandırılabilir ve yerlerine yedek üyeler atanabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Raporlarda adayın asgari başvuru şartlarını sağladığına dair inceleme bulunurken, akademik çalışmalarının niteliği ve özgün değeri de ayrıntılı şekilde değerlendirilir. Sonuç kısmında “başarılı” ya da “başarısız” ibareleriyle gerekçeli bir açıklama yer alması zorunludur.

2.3. Raporların Erişimi ve Sonuç Duyurumu

Tüm jüri raporları toplandıktan sonra, değerlendirme sonuçları yine DBS üzerinden adayın ve ilgili tarafların erişimine açılır. Aday, kendi başvurusuna dair raporları, jüri üyelerinin isimleri gizlenerek inceleyebilir. Yönetim Kurulu onayına sunulan sonuçlar, onaylandıktan sonra resmi biçimde ilan edilir. Tebligat süreci elektronik ortamda yönetildiğinden, aday ve jüri üyeleri bu sonuca yönelik bildirimleri de E-Posta/SMS aracılığıyla alır.

3. FİZİKSEL BELGE GÖNDERİMİ VE TEMEL ALAN AYRIMI

3.1. Hukuk ve İlahiyat Temel Alanları

2021 yılından itibaren geçerli olan düzenlemeye göre (19.08.2021 tarihli Doçentlik Komisyonu kararı), Hukuk ve İlahiyat temel alanlarında başvuru yapan adaylar, bilimsel değerlendirmeye esas olan belli eserleri (örn. kitap, makale, bildiri) jüri üyelerine taahhütlü posta/kargo yoluyla veya akademik birime evrak girişi yaptırarak fiziken göndermek durumundadırlar (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Bu gereklilik, alanların geleneksel nitelikteki kaynak kullanımına ve bazı materyallerin elektronik ortama tam ve düzgün biçimde aktarılmasında yaşanabilen zorluklara dayanmaktadır.

Aday, jüri bilgilerini öğrendikten sonra, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren en geç 5 gün içinde eserlerini tüm jüri üyelerine ulaştırmalıdır. Eğer belirtilen süre içinde fiziksel belgeler jüri üyelerine teslim edilmezse, başvuru iptal edilebilir. Adaylar, dosyaları vaktinde gönderdiklerine dair dekont veya kargo alındı belgesi gibi kanıtları muhafaza etmelidir.

3.2. Hukuk ve İlahiyat Dışındaki Temel Alanlar

Hukuk ve İlahiyat dışındaki temel alanlardan başvuran adaylar ise, 50 MB üzerinde olup sisteme yüklenemeyen eserler ile işitsel/görsel kayıtlar haricindeki materyalleri jüri üyelerine göndermek zorunda değildir. Bu belgeler, DBS’ye elektronik formatta yüklenebiliyorsa fiziki gönderim şartı aranmaz. Diğer bir deyişle, adaylar çalışmalarının dijital sürümlerini sisteme eklemiş ve boyut limitleri dahilinde sorunsuz aktarmışlarsa, jüri üyelerine posta veya kargo yoluyla ek belge yollamasına gerek kalmaz. Bu uygulama, elektronik ortamda eser paylaşımını teşvik etmekte ve kargo maliyetlerini azaltmaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4. ADAY VE JÜRİ ÜYESİ BİLGİLERİNİN GÜNCELLENMESİ

4.1. Doçent Adaylarının Kişisel ve İletişim Bilgileri

Doçent adayları, başvuru süreci boyunca bütün bildirimleri DBS üzerinden alacakları için, iletişim ve kişisel bilgilerini mutlaka güncel tutmalıdır. Aday, TC Kimlik Numarası ve e-Devlet şifresi ile DBS’ye girerek adres, telefon ve E-Posta gibi verileri dilediği an güncelleyebilir. Bu bilgilerin doğru olmaması, tebligat süreçlerinde gecikme veya iptal gibi sorunlara yol açabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4.2. Profesörlerin Jüri Atamasına Esas Bilgilerinin Güncellenmesi

Doçentlik jürilerinde görev alan veya alabilecek olan profesörler de, üniversite personeli oldukları için kadro bilgilerini ve iletişim ayrıntılarını YÖKSİS üzerinden düzenli olarak güncellemelidir. Profesörlere hangi temel alanlarda jüri görevi verilebileceği ise yine kurum içi onay mekanizmaları ve ilgili Fakülte/Yüksekokul/Enstitü Yönetim Kurulu kararları ile belirlenir. ÜAK Temel Alan Bilgisi değişikliği sadece Aralık ayında (1-31 Aralık) yapılabilen resmi bir prosedür olup, yılda bir kez gözden geçirilmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Buna ek olarak, jüri üyesine eğer görev ücreti ödenecekse, IBAN bilgisinin de YÖKSİS üzerinden güncel tutulması gerekir. Üniversite personeli dışında görev alan veya emekli durumda profesörler için de benzer prosedürler geçerli olabilir; ancak bu durumda süreç, ÜAK’ın belirlediği ek protokollere göre yürütülür.

5. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ VE ADAY-JÜRİ SÜREÇ ETKİLEŞİMİ

5.1. Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği

Doçentlik değerlendirmesinde öncelikli basamak, adayın eserlerinde olası etik ihlallerin tespit edilmesidir. İntihal, uydurma veri, tekrarlı yayın veya haksız yazarlık gibi durumlar, jüri üyelerinin ilk bakacağı konulardır. Bu tür ihlaller tespit edildiği takdirde, eser inceleme süreci etik komisyona iletilebilir ve adayın başvurusu iptal edilebilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

5.2. Asgari Başvuru Şartlarını Karşılama

İkinci basamakta, adayın anabilim dalına özgü puanlama sistemi ve asgari yayın şartlarını sağlayıp sağlamadığı kontrol edilir. Jüri üyeleri, adayın hangi makaleler, projeler veya bildirilerle bu puanları elde ettiğini inceler. Eğer adayın asgari şartları sağladığı onaylanırsa, akademik çalışmaların niteliği ve bilimsel katkısı değerlendirilir.

5.3. Başarılı/Başarısız Kararı

Jüri üyeleri, inceledikleri raporlarda gerekçe göstererek “başarılı” ya da “başarısız” hükmüne varır. Beş kişilik jüri için en az üç üyenin, üç kişilik jürideyse en az iki üyenin “başarılı” demesi, adayın doçentlik unvanını almaya hak kazanması için gereklidir. Başarısızlık durumunda, adayın ileri dönemlerde tekrar başvurma hakkı bulunmaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

6. JÜRİ ÜYELİĞİNİN ÖNEMİ VE SÜREKLİ GÜNCELLEME GEREKSİNİMİ

Doçentlik jürileri, üniversitelerin akademik özerkliği ve nitelikli bilimsel çıktıları teşvik etmesi bakımından kritik bir mekanizmadır. Jüri üyelerinin güncel akademik profilini yansıtmayan kadro veya iletişim bilgileri, yanlış atamalara veya gecikmelere neden olabileceği gibi, adayların da hak kaybına uğramalarına yol açabilir. Bu sebeple, her öğretim üyesinin yıl içinde Aralık ayında temel alan bilgilerini güncelleme prosedürünü kaçırmaması gerekir. Aksi halde, ilgilinin uzmanlığına uygun olmayan bir alanda görevlendirilmesi veya bazı alanlarda görev alma hakkından mahrum kalması gibi sorunlar doğabilir.

Aynı şekilde, doçent adayları da sürecin şeffaf yürümesi adına tüm güncellemeleri dikkatle izlemeli, sistem içi ve sistem dışı teyitleri vakit kaybetmeden yapmalıdır. Burada güvenli iletişimin sağlanması, E-Posta ve cep telefonu bilgilerinin doğruluğuna bağlıdır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7. SONUÇ VE ÖNERİLER

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları çerçevesinde, jüri işlemleri ve elektronik ortamda yürütülen eser inceleme raporlaması, sürecin en hassas ve sonuç belirleyici aşamasını oluşturmaktadır. Doçentlik Komisyonu’nun belirlediği jüri üyeleri ile adaylar arasındaki etkileşim, büyük oranda DBS ve YÖKSİS gibi dijital platformlar üzerinden sağlanmaktadır. Bu nedenle, hem adayın hem de jüri üyesinin sistemdeki bilgilerini düzenli olarak güncellenmesi, her türlü tebligatı takip etmesi ve belirlenen süreleri kaçırmaması esastır.

Hukuk ve İlahiyat temel alanları özelinde fiziki eser gönderimi, bu alanlarda sıklıkla kullanılan kaynakların niteliksel özelliklerinden dolayı önemlidir. Adayların, tebligat tarihini izleyen beş gün içinde jüri üyelerine materyalleri ulaştırması zorunludur. Aksi durumda başvurunun iptal edilebileceği açıkça kılavuzlarda belirtilmiştir. Bu kuralın dışında kalan temel alanlardan başvuran adaylarsa, sisteme yükleyebildikleri tüm eserleri yalnızca elektronik formatta gönderebilir ve ekstra kargo masraflarından muaf olur.

Jüri raporlarının düzenli, şeffaf ve zamanında iletilmesi, doçent adayının akademik kariyer yolunda hızla ilerlemesini mümkün kılar. Tersi durumda yaşanan aksaklıklar, hem adayın mağduriyetine hem de üniversitelerin yetişmiş insan gücü açısından gecikmelere sebep olabilir. Bu nedenle, doçent adayları ve jüri üyelerinin DBS üzerinde dikkatli, etkin ve güncel bilgi yönetimine önem vermesi hayati nitelik taşır.

Makale boyunca ele alınan bu hususlar, ÜAK tarafından yayımlanan kılavuzlara ve güncel kararlara dayanmaktadır. Adaylar ve jüri üyeleri, düzenli olarak ÜAK’ın resmi web sitesi ve DBS üzerinden yapılan duyuruları takip ederek, süreçteki olası değişikliklerden veya güncellemelerden haberdar olmalıdır. Nitekim doçentlik, akademik dünyada kalite güvencesi sağlayan temel mekanizmalardan biri olarak, her aşamada titizlik ve şeffaflık gerektiren bir sistem özelliğini taşımaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

KAYNAKÇA

Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu. Ankara: ÜAK Yayınları.
Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları. Ankara: ÜAK Yayınları.

ANAHTAR KELİMELER

Doçentlik jürisi, jüri ataması, DBS (Doçentlik Bilgi Sistemi), eser inceleme raporu, fiziksel belge gönderimi, Hukuk ve İlahiyat temel alanları, YÖKSİS, ÜAK temel alan bilgisi, etik inceleme, akademik süreç

by wporganizasyon Uncategorized

2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU SÜRECİNDE SIKÇA SORULAN SORULAR VE DETAYLI BİR İNCELEME

GİRİŞ

Doçentlik, Türkiye’nin yükseköğretim sisteminde akademik kariyer basamaklarının en önemli aşamalarından biridir. Bu unvanın kazanılması, adayın yalnızca bilimsel çalışmalarının belirli bir yeterliliğe ulaştığını göstermekle kalmaz; aynı zamanda araştırma, eğitim ve idari görevlerde daha fazla sorumluluk alabilmenin de kapısını açar. Dolayısıyla, doçentlik başvurusu yapacak adayların süreci en doğru ve eksiksiz şekilde takip etmeleri büyük önem taşır. Nitekim 2025 Mart Dönemi için de belirli tarihler, başvuru şartları ve sistem kullanımı gibi konular, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından hazırlanan kılavuzlar ve sıkça sorulan sorular (SSS) rehberleriyle adaylara açıklanmış durumdadır.

Bu makale, 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu özelinde adayların en çok merak ettikleri soruları ve söz konusu süreçlerin arka planını ele almaktadır. Temel dayanağını, “2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu” ve “2025 Mart Dönemi Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları” adlı iki temel belge oluşturmaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Metin boyunca, hem teorik çerçeve hem de adayların pratikte karşılaştıkları sorunlar dikkate alınarak kapsamlı bir bakış sunulacaktır.

Bu doğrultuda, makalede önce doçentlik kavramının Türkiye’deki tarihsel ve yasal altyapısına kısaca değinilecek, ardından 2025 Mart Dönemi başvurusuna dair kilit noktalara (süreç, tarihler, ücret politikaları, yabancı dil şartı, yayın kriterleri vb.) yer verilecektir. Son olarak, SSS dokümanında yer alan ve adayların kafasında netleştirilmesi gereken hususlar başlıklar altında ele alınacak; böylelikle okurların doçentlik başvurusunu eksiksiz ve sorunsuz biçimde yürütmeleri hedeflenecektir.

1. DOÇENTLİK KAVRAMININ ÖNEMİ VE YASAL ÇERÇEVESİ

1.1. Tarihsel Arka Plan

Türkiye’de doçentlik unvanının verilmesi, yükseköğretim kurumlarının yapılanmasının günümüze dek devam eden temelleriyle yakından ilişkilidir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, ülkemizdeki üniversite yapısını düzenleyen en temel yasal metin olarak, doçentlik unvanının koşullarını ve süreçlerini çerçevelemiştir. Bununla birlikte, Kanun’un genel hükümleri, uygulamada daha detaylı rehberler aracılığıyla somutlaşmaktadır. ÜAK tarafından yayımlanan doçentlik yönetmelikleri ve kılavuzları, adayların hangi yayınları, hangi süre içinde, hangi dil puanı şartıyla sunmaları gerektiğini belirginleştirir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

1.2. Yasal Düzenlemeler ve ÜAK’ın Rolü

Doçentlik sürecini düzenleyen en önemli dokümanlar; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, Doçentlik Yönetmeliği ve Üniversitelerarası Kurul kararlarıdır. ÜAK, doçentlik unvanının kazanılmasında merkezi bir otorite işlevi görür. Her yıl (Mart ve Ekim dönemleri olmak üzere) iki kez açılan doçentlik başvurularının hangi alanlarda ve hangi kriterlerle değerlendirileceği, ÜAK’ın ilgili kurullarının aldığı kararlarla netleştirilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

Doçentlik başvuru kılavuzuna ek olarak yayımlanan “Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları” belgesi, pratik süreçte adayların en çok merak ettikleri detayları hedef alarak süreci anlaşılır kılar. Bu iki belgenin birbirini tamamlayacak şekilde incelenmesi, adayın bürokratik ve teknik hatalardan kaçınmasını büyük ölçüde kolaylaştırır.

1.3. 2025 Mart Döneminin Özelliği

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu, önceki yıllardan farklı olarak yeni eklemeler, başvuru ücretlerinde güncellemeler ve mevzuat değişiklikleriyle dikkat çekmektedir. ÜAK tarafından özellikle yağmacı/şaibeli dergilerle ilgili alınan kararların uygulamada önemli etkileri olmuştur (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Bu dönem, aynı zamanda COVID-19 sonrası normalleşme sürecinin tamamlanmasıyla birlikte, kimi elektronik etkinliklerin (e-kongre, e-sempozyum vb.) geçerliliğinin de netleştiği bir başvuru dönemi niteliği taşır.

2. 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURUSU: ANA HATLAR

2.1. Başvuru Tarihleri ve Ücret

2025 Mart Dönemi için başvurular 20 Mart 2025 günü başlamış ve 28 Mart 2025 mesai bitimine (17.30) kadar sürmüştür. Başvuru ücreti 5.771,57 TL olup, yalnızca Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinde, sanal pos uygulaması kullanılarak ödenebilir. Banka şubelerinden veya ATM üzerinden ödeme kabul edilmediği gibi, süresi dışında yapılan ödemeler de başvurunun geçersiz sayılmasına yol açar (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2.2. Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) ve “Başvuruyu Sonlandır” İşlemi

Adayların DBS’ye giriş yaparak kimlik bilgilerini, öğrenim bilgilerini, yabancı dil puanlarını ve tüm akademik çalışmalarını sisteme yüklemeleri gerekir. “Başvuruyu Sonlandır” butonuna basmak, başvurunun nihai hale gelmesi anlamına geldiğinden, bu işlemden sonra hiçbir düzeltme veya ekleme-çıkarma yapılamamaktadır. Haliyle, “Başvuruyu Sonlandır” işleminden önce girilen tüm bilgiler ve belgeler mutlaka titizlikle kontrol edilmelidir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2.3. Belge Gönderimi ve Kargo/Elden Teslim

Bazı adayların, özellikle öğrenim bilgilerinin veya yabancı dil belgelerinin dijital sistemde doğrulanamadığı durumlarda, ek belgeleri fiziki olarak ÜAK’a iletmesi zorunludur. Bu belgelerin asılları veya noter onaylı suretleri, yine 28 Mart 2025 mesai bitimine (17.30) kadar kargoya verilmiş veya elden teslim edilmiş olmalıdır. Aksi halde, adayın başvurusu iptal edilebilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

2.4. Geri Çekme Süreci

Başvurusunu sonlandıran ama hatalı veya eksik bilgi girdiğini fark eden adaylar, ilk 10 gün içinde (29 Mart – 7 Nisan 2025, saat 23.59’a kadar) “geri çekme” hakkını kullanabilir. Geri çekme talebi yalnızca DBS üzerinden yapılır ve bu talebi ileten adaylara, ödenen başvuru ücreti iade edilmez (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

3. SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS) BELGESİ: GENEL BAKIŞ

ÜAK, 2025 Mart Dönemi için hazırladığı “Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları” (bundan sonra SSS olarak anılacaktır) dokümanında, başvuru süreciyle ilgili en yaygın kafa karışıklıklarını giderecek net açıklamalar sunmuştur. Aşağıda, bu dokümandaki soruların kategorik olarak incelenmesi ve adayların sıkça karşılaştığı sorunlara ilişkin çözüm önerileri yer almaktadır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4. BAŞVURU SİSTEMİ VE TEKNİK SORULAR

4.1. Tüm Eserlerin DBS’ye Yüklenmesi Gerekir mi?

SSS’nin ilk sorusu, adayın tüm eserlerini (makaleler, bildiriler, kitaplar vb.) DBS’ye yüklemesinin zorunlu olup olmadığına ilişkindir. Cevap, “Evet” şeklinde verilmiştir. Doçentlik değerlendirme jürisi, adayın tüm eserlerini eksiksiz incelemeli ve adayın bilimsel yeterliliğini buna göre değerlendirmelidir. Aday, eksik veya hatalı beyan durumunda ciddi sorunlarla karşılaşabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4.2. Beyannamemi Doldurup Puan Hesabı Yaptırabilir miyim?

Adaylar, “Başvuruyu Sonlandır” işlemini gerçekleştirmeden önce, sistemde sunulan beyanname doldurma ve puan hesaplama özelliğini kullanabilirler. Bu, adayların eksik veya hatalı girişleri fark etmeleri açısından önemlidir. Düzeltme yapmak için “Başvuruyu Sonlandır” işleminden önce sistemde kalmayı tercih edebilirler (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4.3. “Başvuruyu Sonlandır”dan Sonra Bilgiler Değiştirilebilir mi?

Hayır, SSS’de de açıklandığı üzere, sonlandırma işleminden sonra hiçbir şekilde düzeltme veya ekleme yapılamaz. Bu kural, adayların ciddiyetle veri girişi yapmasını sağlamayı amaçlar (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

4.4. Başvuru Ücretiyle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Adayların başvuru ücretini yalnızca sanal pos aracılığıyla ödeyebileceği tekrar vurgulanmaktadır. Gecikme veya başka kanallar üzerinden (ATM, banka şubesi vb.) ödeme yapılması, sistem tarafından işleme alınmadığı için mağduriyete yol açabilir. İade söz konusu olmadığı için adayların bu kurala özel önem göstermesi gerekmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

5. BAŞVURU İŞLEMLERİNDE KARŞILAŞILAN YAYGIN SORUNLAR

5.1. Hatalı Bilgi Girişi

Adaylar, kimi zaman kimlik bilgilerinde, eser verilerinde veya puanlamada hatalar yapabilmektedir. SSS, bu durumda ya ilk 10 gün içinde başvuruyu geri çekip sonra yeniden başvurmaları ya da hatalı bilgilerle süreci yürütmelerinin gerekeceğini belirtir (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Ancak “geri çekme” işlemi sonrası yeniden başvuru hakkı, aynı dönemde mümkündür. Yine de ücret iadesi söz konusu değildir.

5.2. Kimlik Bilgilerinde Değişiklik

Başvuru sürecindeyken, adayın kimlik bilgilerinde (ad, soyad vb.) resmi bir değişiklik meydana gelebilir. Eğer aday üniversite personeliyse, bu değişikliği önce bağlı bulunduğu üniversitenin Personel Daire Başkanlığına iletmeli ve YÖKSİS üzerinde güncellenmesini sağlamalıdır. Üniversite personeli olmayanlar ise [email protected] adresine e-posta göndererek gerekli adımları başlatmalıdır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

5.3. Mavi Kart Sahipleri

Mavi Kartlı adayların T.C. kimlik numarasıyla başvuru yapmaları durumunda, Türk vatandaşlarına uygulanan aynı doçentlik şartlarına tabi oldukları vurgulanır. Yani yabancı uyruklu olarak değil, Türk vatandaşlarının tabi olduğu koşullar üzerinden süreci yürütmeleri gerekir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

6. YABANCI DİL VE EŞDEĞERLİK MESELELERİ

6.1. Yabancı Dil Sınavlarının Geçerlilik Süresi

YÖK ve ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınavlarda süre sınırı bulunmadığı açıklanmıştır. Ancak uluslararası yabancı dil sınavlarının (örneğin TOEFL, IELTS vb.) geçerlilik süresi, belge üzerinde aksi bir tarih yazsa bile en fazla beş yıl olarak kabul edilir. Bununla birlikte, TOEFL IBT belgelerinin “iki yıllık” özel geçerlilik süresi, ETS’nin iki yıldan sonra doğrulama hizmetini kesmesinden kaynaklanır (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

6.2. Uluslararası Sınavların Türkiye’deki Merkezleri

SSS, uluslararası yabancı dil sınavlarının Türkiye’de yapılması hâlinde sadece devlet üniversitelerine ait binalarda yapılmasının şart olduğunu belirtir. Bu kural, usulsüz sınav merkezlerini engellemek ve kaliteyi korumak amacıyla getirilmiştir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

6.3. Yurt Dışında Giriş-Çıkış Belgesi

Yabancı dil sınavına yurt dışında giren adaylar, sınav belgesinin yanı sıra, sınav tarihini kapsayacak biçimde en az altı ay yurt dışında ikamet ettiklerini gösteren resmi ikamet belgesini ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nden alacakları giriş-çıkış belgesini ÜAK’a sunmalıdırlar. Bu, sınava gerçekten yurt dışında girdiğini kanıtlamak içindir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7. ASGARİ BAŞVURU ŞARTLARI VE YAYINLARLA İLGİLİ SORULAR

7.1. Asgari Şartları Sağlamama Durumu

Daha önceki bir dönemde “Asgari Başvuru Şartlarını Sağlamamıştır” kararı alan adaylar, takip eden dönemde (bir sonraki dönemde), eksik bulunan koşulları yerine getirerek yeniden başvuru yapabilirler. Örneğin, adayın alan dışı kabul edilen yayınları varsa, bu yayınları çıkarıp yeni yayınlar ekleyerek doçentlik için gereken 100 puan şartını sağlayabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7.2. Üç Dönem Bekleme Kuralı

Eser inceleme sonucunda başarısız olan veya etik ihlalde bulunduğuna karar verilen adaylar, “başvuru dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde” tekrar başvurabilirler. Bu kural, adayın eksik görülen taraflarını düzeltmesi veya etik sorunlar nedeniyle verilen cezaya uygun bir bekleme süresini kapsar (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7.3. Yağmacı/Şaibeli Dergiler

YÖK Genel Kurulu’nun 30 Aralık 2021 tarihli kararı, yağmacı/şaibeli dergileri tarif etmekte ve bu dergilerde yayınlanan makalelerin özgeçmiş ve eserler listesinde yer alsa bile beyannamede puan getirmeyeceğini netleştirmiştir. Q4 kategoride olup editöryal süreçte ücret talep eden fakat bir branş derneğine veya üniversiteye bağlı olmayan dergiler, bu kapsamda sayılabilmektedir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

7.4. Makalelerin Yayımlanma Kriteri

SSS’de yer alan bir diğer önemli nokta, “yayınlanmış makale”nin tanımına dairdir. Derginin nihai sayısında veya çevrimiçi ortamda değiştirilemez şekilde yayımlanmış olması gerekir. “Erken görünüm,” “online published,” “early access,” gibi ibareler, derginin ileride değişiklik yapabileceği durumlar olarak değerlendirildiğinden, tam anlamıyla “yayınlanmış” sayılmayabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

8. BİLDİRİLER, ATIFLAR VE DİĞER AKADEMİK FAALİYETLER

8.1. Bildiri Sunumları ve Puanlama

Sözlü bildiriler, doçentlik kriterlerinde önemli bir yer tutabilir. Ancak bildirinin puanının alınabilmesi için tam metin veya özet metnin basılı veya elektronik formatta kongre kitabında yayımlanmış olması gerekir. SSS’ye göre, 15 Aralık 2016 ve sonrası tarihlere ait bildirilerde, katılım belgesi ibrazı zorunludur. Bu katılım belgesinin yazarlardan herhangi birine ait olması yeterlidir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

8.2. Bildiri Tekrar Yayın Olarak Kullanılabilir mi?

Bir kongrede sözlü olarak sunulup bildiri kitabında basılan çalışma, daha sonra makale olarak yayımlanmışsa, aynı çalışmanın iki farklı kategoride puan alması mümkün değildir. Aday, tek bir eseri yalnızca bir bölümde puanlandırabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

8.3. Atıflarla İlgili Kurallar

Atıflar, doçentlik puanlama sürecinde adayın bilimsel etkisini göstermesi açısından önemlidir. SSS, “bir eserin” farklı kaynaklarda geçen atıflarının her birinden puan alınabileceğini, ancak aynı eser içerisinde birden fazla yerde atıf yapılmasının sadece bir defa puan getirdiğini açıklar. Ayrıca atıf puanları yazar sayısına bölünmez; atıf doğrudan adaya tahsis edilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

8.4. Ders Verme ve Proje Faaliyetleri

Öğretim faaliyeti ve proje yürütücülüğü de doçentlik kriterlerinde puanlanabilir. Ancak her temel alanın farklı puanlama tabloları olduğu için, adayların başvurduğu bilim alanına özgü koşulları dikkatle incelemesi gerekir. Örneğin, üniversite bünyesinde tamamlanmış BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) projelerinde yürütücü olanlar, belirli bir puan alabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

9. TEZ YÖNETİMİ, DANIŞMANLIK VE ULUSAL TEZ MERKEZİ

9.1. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Doçentlik başvurusunda, adayın danışmanlığını yaptığı ve tamamlanmış lisansüstü tezlerden de puan alması mümkündür. Fakat bu tezlerin, Ulusal Tez Merkezi veri tabanında görünür hâle getirilmiş olması şarttır. Adayın, tamamlanan tezlere tez numarası aldırması bu nedenle önem arz eder (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

9.2. Yurt Dışı Doktora Denklik Sahipleri

Yurt dışında doktora veya sanatta yeterlik almış ve ÜAK’tan denklik belgesi almış adaylar, tez bilgilerini de Ulusal Tez Merkezi’ne ekleyerek DBS’ye güvenli veri olarak yansıtabilirler. Aday, tezini sisteme eklemediği takdirde, doçentlik başvurusunda bu bilgiden tam olarak yararlanamayabilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

10. DOÇENTLİK DEĞERLENDİRMESİ: JÜRİ VE KOMİSYON SÜRECİ

10.1. Jüri Oluşturma ve Eser İncelemesi

Başvurular tamamlandıktan sonra, ÜAK bünyesindeki Doçentlik Komisyonu, ilgili bilim/sanat alanında uzman öğretim üyelerinden oluşan bir jüri atar. Jüri üyeleri, adayın yüklediği bütün akademik çalışmaları inceler. Burada kritik nokta, adayın herhangi bir bilgi veya belgesini sonradan jüriye fiziksel olarak göndermesinin şart olup olmadığıdır (Üniversitelerarası Kurul, 2025). 2025 Mart Dönemi için alınan karara göre, belirli temel alanlardan başvuru yapan adaylar, jüriye fiziksel evrak iletmeyecektir. Ancak Doçentlik Komisyonu gerekli gördüğü hallerde, belirli bir alan için fiziki eser gönderilmesini isteyebilir.

10.2. Başarısızlık ve Etik İhlal Durumu

Jüri incelemesi sonucunda, adayın eserlerinin asgari başvuru şartlarını karşılamadığı kanaatine varılırsa, “Asgari Başvuru Şartlarını Sağlamamıştır” kararıyla başvuru iptal edilir. Aday, eksik gördüğü yönlerini tamamladıktan sonra sonraki dönemde yeniden başvurabilir. Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık tespit edilen adayların başvurusu ise iptal edildiği gibi, en erken üç dönem sonrasına kadar yeni başvuru yapamazlar (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

11. YURT DIŞI MEZUNİYET, DENKLİK VE İSTİSNAİ DURUMLAR

11.1. Manuel Veri Girişi Gerektiren Haller

SSS dokümanına göre, yurt dışında uzmanlık veya doktora yapmış adayların, diplomalarını ilgili kurumun sisteminde bulamaması halinde “manuel giriş” yapabileceği istisnalar bulunmaktadır. Mesela 1987 öncesi yurt içi mezuniyet bilgileri, 1996 öncesi yurt dışı mezuniyet denklik bilgileri veya Tıpta uzmanlık dereceleri gibi hususlar bu kapsamda değerlendirilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

11.2. Doğrudan/Bütünleşik Doktora Denklik Belgeleri

10 Şubat 2021 tarihinden önce doktora denklik belgesi almış olanlar, doğrudan/bütünleşik doktora yaptığını kanıtlayan resmi onaylı belgeleri de ÜAK’a teslim etmek zorundadır. Aksi takdirde, adayın başvurusu iptal edilebilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025). 10 Şubat 2021 sonrasında doğrudan doktora denklik alan adaylar ise, sistem üzerinden bilgileri doğrulanabildiği için ekstra belge göndermek zorunda değildirler.

12. BAŞARILI OLAN ADAYLAR VE DOÇENTLİK BELGESİ

12.1. Sonuçların Duyurulması

Jüri raporları tamamlandığında, ÜAK Yönetim Kurulu bu raporları onaylar ve sonuçlar DBS üzerinden ilan edilir. Adaylar, DBS’ye girerek sonuç raporlarına ulaşabilir; isimleri gizlenmiş jüri raporlarını inceleyebilir (Üniversitelerarası Kurul, 2025). Tebliğ, sonuçların DBS üzerinden açıklanmasını izleyen beşinci günde yapılmış sayılır.

12.2. Doçentlik Unvanının Geçerliliği

Başarılı olan adaylar, doçentlik unvanını almaya hak kazanır ve kendileri herhangi bir talepte bulunmasa da ÜAK tarafından “Doçentlik Belgesi” düzenlenir. Aday, bu belgeyi kurumsal görev atamalarında veya akademik yükseltmelerde kullanabilir. Yine de doçentlik, adayın resmî olarak öğretim üyesi kadrosuna atandığı anlamına gelmez; kadro atamaları üniversitelerin ilgili yönetim organlarınca yapılır.

13. UYGULAMADA ÖNE ÇIKAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Veri Tutarsızlığı: Adayın DBS’ye girdiği bilgi ile YÖK veya ÖSYM’den otomatik çekilen bilgi çeliştiğinde, sistem bu durumu hataya düşürür. Çözüm, başvuruyu sonlandırmadan önce ilgili kurumlara başvurarak verileri güncelletmektir.
Yurt Dışı İkamet Belgesi Eksikliği: Uluslararası yabancı dil sınavlarına yurt dışında girmiş adayların en az altı aylık ikamet belgesini ibraz etmemesi, dil puanının kabul edilmemesine yol açar.
Ödeme Kanalları: ATM veya banka şubesi üzerinden yapılan ödemeler, sistem tarafından tanınmamaktadır. Adaylar, bu hataya düştüklerinde ücretin iadesini de alamazlar.
Yağmacı/Şaibeli Dergiler: Farkında olmadan bu tür dergilerde yayın yapmış adaylar, çalışmalarının doçentlik puanlamasında devre dışı kalabileceği gerçeğini gözden kaçırmamalıdır.
Kılavuzu ve SSS’yi Okumadan Başvuru: Birçok aday, detayları atlayarak hatalı başvuru yapmakta, geri çekme veya iptal gibi sonuçlarla karşılaşabilmektedir.

Bu sorunların önüne geçmek, büyük ölçüde Kılavuz ve SSS dokümanlarının detaylıca incelenmesiyle mümkündür (Üniversitelerarası Kurul, 2025).

14. GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu, adayların geçmiş yıllarda edinilmiş deneyimlerine ek olarak yeni güncellemeleri de içermektedir. ÜAK, “Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları” dokümanını yayımlayarak başvuru sürecinde tekrarlayan hataları asgariye indirmeyi hedeflemiştir. Bu bağlamda, doçentlik adaylarına şu önerilerde bulunulabilir:

Her Aşamayı Kılavuz ve SSS ile Karşılaştırmak
Başvuru sürecine başlamadan önce, hem “Doçentlik Başvuru Kılavuzu” hem de “Sıkça Sorulan Sorular” dokümanları dikkatlice okunmalı, oluşabilecek soruların cevapları bu dokümanlarda aranmalıdır.
Zaman Planlaması
DBS’de son gün yığılmalarından kaçınmak adına, mümkün olan en erken tarihte bilgi girişi ve ödeme işlemi yapılmalıdır. Adayın belge eksikliği varsa, 28 Mart 2025 tarihinden önce bu eksikliği gidermesi zorunludur.
Etik Duyarlılık ve Beyan Doğruluğu
Adaylar, akademik yayınlarını hiçbir noktasını saklamadan, gerçeğe uygun şekilde beyan etmelidir. Yağmacı/şaibeli dergiler ve etik ihlal riski taşıyan çalışmalar, süreçte ciddi yaptırımlara neden olabilir.
Dikkatli İnceleme ve Son Kontrol
“Başvuruyu Sonlandır” işleminden önce, her bilginin (kimlik, eser, puan, belge) doğruluğu bir kez daha teyit edilmelidir. Aksi takdirde, adayın geri çekme haklarını kullansa dahi ödediği ücreti geri alma şansı bulunmamaktadır.
Uluslararası Sınavlar ve Denklik
Yurt dışı ikamet, denklik belgeleri, tez numaraları gibi hususlarda gerekli belgelere sahip olduğunuzdan emin olun. Bu konularda en küçük bir eksiklik, başvurunun iptaline yol açabilir.

SONUÇ

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu, adaylara akademik kariyerlerini yeni bir düzeye taşıma fırsatı sunar. Ancak bu fırsatın doğru değerlendirilebilmesi, adayların başvuru kılavuzunda ve sıkça sorulan sorular dokümanında belirtilen koşulları tam anlamıyla kavraması ve uygulamasıyla yakından ilişkilidir. Sistematik bir şekilde hazırlanan SSS dökümanı, pratikte sıkça yaşanan sorunları ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

Doçentlik sürecinde atılan her adım, akademik etiğe ve doğru beyana dayanmalıdır. Başvuru öncesi hazırlıklar, DBS’ye doğru ve eksiksiz bilgi girişi, gerekli belgelerin zamanında ve eksiksiz iletilmesi gibi unsurlar, adayın başarısına giden yolu açar. Başarılı bir doçentlik süreci geçiren adaylar, akademik dünyada daha ileri sorumluluklar alarak ülkenin bilimsel üretkenliğine katkıda bulunabilirler.

Unutulmamalıdır ki, doçentlik unvanı bir son değil, akademik araştırmalara ve nitelikli eğitim faaliyetlerine daha güçlü bir şekilde devam edebilmek adına önemli bir aşamadır. Bu bağlamda, ÜAK tarafından hazırlanmış olan Kılavuz ve SSS belgesi, adaylara rehber niteliğinde bir kaynak sunar. Makalede dile getirilen tüm hususların dikkatle takip edilmesi, adayın başvurusunu güvenle tamamlamasını ve sonraki süreçlerde doğacak potansiyel sorunları büyük ölçüde azaltmasını sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu. Ankara: ÜAK Yayınları.
Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları. Ankara: ÜAK Yayınları.

ANAHTAR KELİMELER

2025 Mart dönemi doçentlik, sıkça sorulan sorular, yabancı dil sınavları, DBS, yayın kriterleri, yağmacı dergiler, başvuru ücreti, geri çekme işlemi, tez danışmanlığı, ÜAK

by wporganizasyon Uncategorized

2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURUSU: KAPSAMLI BİR AKADEMİK İNCELEME

GİRİŞ

Türkiye’de akademik unvanların alınma süreci, yükseköğretim sisteminin önemli yapıtaşlarından birini oluşturmaktadır. Doçentlik, akademik kariyer basamaklarında yer alan önemli ve saygın bir unvandır. Bu unvanı almak isteyen öğretim elemanlarının ya da akademisyen adaylarının belirli mevzuata, yönetmeliklere ve kılavuzlara uygun şekilde başvuru yapmaları esastır. 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu da diğer dönemlerde olduğu gibi, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından hazırlanmış kapsamlı bir kılavuz çerçevesinde yürütülmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu kılavuz; başvuru şartları, başvuru işlemleri, gerekli belgeler, değerlendirme süreçleri ve sonuçların duyurulması gibi pek çok alt başlık içermektedir.

Bu makalenin amacı, 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu’nda (bundan sonra “Kılavuz” olarak anılacaktır) yer alan temel ilkeleri ve süreçleri kapsamlı bir şekilde ele alarak başvuru yapacak adaylara rehberlik etmektir. Ayrıca kılavuzda belirtilen şartların arka planını, hukuki dayanaklarını ve uygulamada karşılaşılabilecek muhtemel sorunları tartışarak konuya bütüncül bir bakış sağlamayı hedeflemektedir.

Burada sunulan değerlendirmeler, hem Kılavuz’dan doğrudan aktarılan bilgiler hem de Türkiye’nin yükseköğretim mevzuatı çerçevesindeki diğer düzenlemelerle ilişkilendirilerek yapılmıştır. Makale boyunca, gerek atıflarda gerekse de örneklerde akademik doğruluğa ve titizliğe riayet edilecektir. Bu sayede, doçentlik başvurusu yapmayı planlayan ya da bu süreçle ilgilenen araştırmacılara detaylı ve güvenilir bir kaynak sunmak amaçlanmaktadır.

1. DOÇENTLİK KAVRAMININ TARİHÇESİ VE ÖNEMİ

1.1. Genel Bakış

Doçentlik, Türkiye’de 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle çerçevesi çizilmiş bir akademik unvandır. Bu unvan, öğretim üyeliğinde “yardımcı doçentlik (ya da güncel mevzuattaki karşılığıyla doktor öğretim üyeliği)” basamağından sonra gelmekte ve profesörlüğe giden yolda önemli bir eşik teşkil etmektedir. Adaylar, gerekli bilimsel üretimi gerçekleştirdikten, belirli yayın ölçütlerini sağladıktan ve yabancı dil şartını yerine getirdikten sonra doçentlik unvanını elde edebilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

1.2. Türkiye’de Doçentlik Unvanının Yasal Altyapısı

Türkiye’de yükseköğretimle ilgili yasal düzenlemelerden ilki, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’dur. Bu kanun, üniversitelerin ve akademik unvanların mevzuat temelini oluşturmaktadır. Kanunda, doçentlik koşullarına ve süreçlerine ilişkin hükümler yer almakla birlikte, ayrıntılı düzenlemeler Doçentlik Yönetmeliği ve ÜAK tarafından yayımlanan kılavuzlarla netleştirilmektedir. 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu da bu yönetmelik ve mevzuat hükümlerine dayanarak hazırlanmıştır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

1.3. Doçentlik Unvanının Akademik Kariyerdeki Yeri

Doçentlik unvanının kazanılması, adayın belirli bilimsel yeterlik düzeyine ulaştığının resmen tescili anlamına gelir. Akademik yapılanmada, doçentler hem araştırma hem de öğretimde önemli görevler üstlenir. Üniversitelerde proje yürütme, bilimsel araştırma, lisansüstü öğrenci danışmanlığı gibi faaliyetlerin yanı sıra idari sorumluluklar üstlenmek de doçentliğin getirdiği roller arasındadır. Dolayısıyla, doçentlik başvurusu sadece bir bürokratik süreç değil, aynı zamanda akademik yetkinliği kanıtlama ve yeni sorumluluklar alma yolunda atılan ciddi bir adımdır.

2. 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURUSUNUN YASAL DAYANAĞI

2.1. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, doçentlik sürecini şekillendiren temel metinlerden biridir. Kanunun 24. maddesinde, doçentlik başvurusu yapacak adaylara yönelik temel çerçeve çizilmiştir. Bu maddede, “bir lisans diploması aldıktan sonra doktora ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta veya veteriner hekimlikte uzmanlık unvanını almış olmak ya da ilgili sanat dallarında yeterlik kazanmış olmak” doçentlik başvurularının asgari ön koşulu olarak belirtilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca yabancı dil yeterliği, yayın ve diğer akademik çalışmalar da bu kanun çerçevesinde hükme bağlanmıştır.

2.2. Doçentlik Yönetmeliği

Doçentlik Yönetmeliği, doçentlik başvurusu ve değerlendirme süreçlerinin nasıl yürütüleceğini daha ayrıntılı şekilde düzenler. Bu yönetmelikte, doçentlik jürilerinin oluşumu, eser inceleme süreci, etik denetim, başarısızlık durumunda izlenmesi gereken prosedür ve benzeri konular açıklığa kavuşturulmuştur. Aynı yönetmelik, üniversitelerin belirli durumlarda hangi hak ve yükümlülüklere sahip olduğunu da belirgin hale getirir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

2.3. ÜAK (Üniversitelerarası Kurul) Kararları

ÜAK, doçentlik süreçlerinde en yetkili karar organlarından biridir. Üniversitelerarası Kurul’un ilgili komisyonları, başvuruların toplanması, jüri atama işlemleri, eser inceleme raporlarının değerlendirilmesi ve kararların ilanı gibi süreçlerde aktif rol almaktadır. ÜAK’ın ayrıca etik ihlal ve benzeri disiplin konularında aldığı kararlar da doçentlik sürecini doğrudan etkilemektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3. 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU KOŞULLARI VE AÇIKLAMALARI

3.1. Başvuru Tarihleri ve Süreç Takvimi

2025 Mart Dönemi için başvurular, 20 Mart 2025 günü başlamış ve 28 Mart 2025 günü mesai bitimine kadar devam etmiştir. Bu tarihler arasında, adayların Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden başvurularını tamamlamaları ve gerekli ücretleri ödemeleri beklenmektedir. Başvuru ücreti, 2025 Mart Dönemi için 5.771,57 TL olarak belirlenmiştir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu miktarın, belirtilen süre içinde doğru yöntemle (yalnızca sanal pos uygulaması üzerinden, ATM veya banka şubesi gibi alternatif yollar kullanılmadan) yatırılması büyük önem taşır. Aksi takdirde başvuru geçersiz sayılmaktadır.

Adaylar, başvurularını internet ortamında sonlandırdıktan sonra bazı durumlarda fiziki evrak göndermekle de yükümlü olabilirler. Bu noktada, Kılavuz’da kimlerin hangi belgeleri göndermesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Örneğin, öğrenim bilgisi veya yabancı dil belgesi ilgili kurumların sisteminde otomatik olarak doğrulanamayan adayların, söz konusu belgelerin aslı veya onaylı suretini ÜAK’a göndermesi gerekebilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2. Asgari Başvuru Şartları

3.2.1. Öğrenim Koşulları

Başvuru yapabilmek için adayın, lisans diplomasının ardından doktora ya da tıpta (veya diş hekimliğinde, eczacılıkta, veteriner hekimlikte) uzmanlık diplomasına sahip olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra belirli sanat dalları için sanatta yeterlik belgesi de kabul edilmektedir. Kılavuz’da özellikle yurt dışı diplomalara ilişkin denklik şartları ayrıntılı şekilde yer almaktadır. Buna göre yurt dışında alınan lisans, yüksek lisans veya doktora diplomalarının, ilgili kurumlar tarafından denkliğinin onaylanmış olması zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Belli istisnai durumlarda, adayların bazı mezuniyet şartlarından muaf tutulması mümkündür. Örneğin, ÜAK tarafından doğrudan doktora/bütünleşik doktora denklik belgesi verilen adaylardan, yüksek lisans şartı aranmayabilmektedir. Benzer şekilde, yabancı uyruklu adaylardan Türkiye’de doktora/uzmanlık eğitimlerini tamamlayanların da lisans ve yüksek lisans denkliği aranmamaktadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2.2. Yabancı Dil Yeterliği

Doçentlik sürecinde dil yeterliliği, adayın akademik araştırmaları uluslararası boyutta takip edebilmesi ve yayımlayabilmesi açısından önemli görülmektedir. Bu nedenle, YÖK tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından en az 55 puan veya uluslararası kabul gören sınavlardan buna denk bir puan almak zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu yabancı dil, genellikle İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Rusça, Arapça, Çince, Japonca, Yunanca veya Farsçadan biri olarak belirlenmiştir. Başvurulan bilim alanı doğrudan bir yabancı dili içeriyorsa, sınavın farklı bir dilde verilmesi gerektiği Kılavuz’da vurgulanmaktadır.

Bazı uluslararası sınav belgelerinde, ÖSYM güncel eşdeğerlik tablolarına bakılır. TOEFL IBT ve PTE Academic gibi sınavlar, ÜAK tarafından verilen şifreli doğrulama aracılığıyla kontrol edilebilmektedir. Dolayısıyla bu sınavların sonuç belgelerini göndermek zorunlu olmamaktadır. Ancak diğer sınav türleri için, sınav belgesinin aslı veya onaylı suretini ÜAK’a iletmek gerekebilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2.3. Yayın, Araştırma ve Bilimsel Çalışma Koşulları

Adayın doçentlik başvurusunda bulunabilmesi için, başvuru bilim/sanat alanının gerekliliklerine göre belirlenmiş yeterli sayıda ve nitelikte özgün bilimsel yayın ve çalışmaya sahip olması şarttır. 2547 sayılı Kanun’un 24. maddesi uyarınca, ÜAK’ın görüşü ve YÖK’ün kararıyla her bilim dalına özgü asgari koşullar düzenlenmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu koşullarda, adayın son beş yılda yapmış olması gereken yayınlar, katılması gereken bilimsel toplantılar, alması gereken atıf sayıları gibi kriterler yer alabilmektedir. Ayrıca puanlama sistemi, adayın hangi çalışmalardan kaç puan alacağına dair net bir rehber oluşturur. Örneğin, alan indekslerinde taranan dergilerde yayımlanan makalelere farklı, uluslararası kongrelerde sunulan bildiriler için farklı puanlar verilebilir.

Burada kritik nokta, adayın etkinlik ve yayınlarını doğru beyan etmesidir. Kılavuz’da, bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun davranılması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Daha önceki başvurularında etik ihlali tespit edilen adayların, yeniden başvuru yaparken etik ihlal kapsamına giren yayınlarını da listede göstermesi zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Aksi halde, yanlış beyan nedeniyle başvurunun iptali ve disiplin yaptırımları söz konusu olabilir.

4. BAŞVURU SÜRECİ VE DOÇENTLİK BİLGİ SİSTEMİ (DBS)

4.1. Doçentlik Bilgi Sistemi’nin (DBS) Rolü

Doçentlik başvurularının tamamı, çevrimiçi bir platform olan Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden yürütülmektedir. Bu sistem sayesinde adaylar, kimlik bilgileri, öğrenim bilgileri, yabancı dil puanları ve diğer akademik faaliyetlerini tek bir platformda birleştirebilmektedir. Adayların girdiği veriler, YÖK, ÖSYM, ULAKBİM, TÜBİTAK gibi ilgili kurumların veri tabanlarıyla karşılaştırılarak doğruluk kontrolünden geçirilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Adayın mezuniyet yılı 1987 öncesi veya yurt dışı mezuniyet yılı 1996 öncesi ise, elektronik ortamda verinin bulunmaması nedeniyle diplomalar bizzat yüklenmek zorundadır. Aynı şekilde, yurt dışı diploması olup denkliği henüz sistemde görünmeyen adaylar da belgelerini fiziki olarak ÜAK’a göndermelidir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

4.2. “Başvuruyu Sonlandır” İşlemi ve Sonuçları

Adaylar, gerekli tüm bilgi ve belgeleri DBS’ye yükledikten sonra “Başvuruyu Sonlandır” butonuna basarak başvurularını kesinleştirmek durumundadırlar. Bu işlem yapıldıktan sonra, sistem üzerinde bilgi veya belge güncellemesi mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla, eksik veya hatalı bilgi sunan adayların başvurusu iptal edilir. Başvurusunu sonlandırdığı halde ödemeyi süresi içinde yapmayan adayların da başvuruları geçersiz sayılır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Özellikle belge göndermesi gereken adayların, bu belgeleri 28 Mart 2025 günü saat 17.30’a kadar elden teslim etmeleri veya kargoya vermeleri gerekmektedir. Posta/kargo kaynaklı gecikmelerden dolayı, yurt içi başvurularda 15 gün, yurt dışı başvurularda 30 gün ek bekleme süresi tanınmakla birlikte, gönderim tarihi mutlaka başvuru döneminin son günü olan 28 Mart olmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

4.3. Hataya Yer Vermemek İçin Alınması Gereken Önlemler

Veri Doğrulaması: DBS’de otomatik olarak çekilen verilerle manuel girilen verilerin uyumlu olması şarttır. Adayın kendi yüklediği bilgiler ile kurum kaynaklı bilgiler çeliştiği takdirde başvuru iptal edilir.
Belge Orijinalliği: Yüklenen veya gönderilen diploma, yabancı dil belgesi gibi evrakların noter ya da resmi kurum tarafından onaylı olması gerekir. Onaylı suret üzerindeki tarih, doçentliğe başvurulan yıl içerisinde olmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].
Süreler ve Tarihler: 20-28 Mart 2025 arası başvuru, 28 Mart 2025 mesai bitimi ödeme ve belge teslimi, 29 Mart – 7 Nisan arası geri çekme hakkı gibi tarihlere titizlikle uyulmalıdır.

5. BAŞVURUNUN GERİ ÇEKİLMESİ VE ÜCRET POLİTİKASI

5.1. Başvuru Geri Çekme Prosedürü

Aday, başvuru sonlandırma işlemini yaptıktan sonra, belirlenen süre içinde gerekçesiz olarak başvurusunu geri çekme talebinde bulunabilir. 2025 Mart Dönemi için bu süre, 29 Mart – 7 Nisan 2025 (23.59’a kadar) olarak belirlenmiştir. Geri çekme talebi yalnızca DBS üzerinden yapılabilmekte olup, mektup veya e-posta gibi yöntemlerle iletilen talepler kabul edilmemektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca, geri çekilen başvuru için ödenen ücret iade edilmemektedir.

5.2. Ücretin İadesinin Mümkün Olmadığı Durumlar

Başvurusunu süresi içinde tamamlayamayan veya asgari şartları sağlamadığı tespit edilerek başvurusu iptal edilen ya da başvurusunu kendi isteğiyle geri çeken adayların yatırdıkları ücretler iade ya da devredilmemektedir. Aynı şekilde, aynı işlem için birden fazla ödeme yapan ya da ücret gerektirmeyen bir işlem için ödeme yapan adaylar, herhangi bir iade veya mahsup talebinde bulunamazlar [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu kural, adayların başvuru işlemlerini daha dikkatli gerçekleştirmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

6. DEĞERLENDİRME SÜRECİ

6.1. Jüri Oluşturulması

Başvurusu kabul edilen adaylar için, Doçentlik Komisyonu tarafından bir jüri tayin edilir. Jüri, genellikle 5 veya 3 öğretim üyesinden oluşur ve adayın bilim/sanat alanıyla ilgili uzman akademisyenleri içerir. Jüri üyelerinin atamasından sonra, üyelerin değerlendirme görevi elektronik ortamda başlatılır. Jüri, adayın bütün akademik çalışmalarını inceler: makaleler, bildiri tam metinleri, kitap bölümleri, projeler, atıflar, sanatsal faaliyetler, danışmanlıklar vb. [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Jüri üyeleri, ilk etapta adayın etik ihlal ya da asgari koşulların karşılanmaması durumlarını değerlendirir. Eğer bu konularda bir uygunsuzluk tespit edilirse, ilgili raporlar Doçentlik Komisyonu’na iletilir. Komisyon, adayın başvurusunu iptal edebilir veya etik inceleme süreci başlatabilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

6.2. Etik İnceleme

Akademik araştırma ve yayın etiği, doçentlik sürecinin en hassas noktalarındandır. İntihal, sahtecilik, tekrar yayım, haksız yazarlık, uydurma veri, yanıltıcı beyan gibi durumların tespiti halinde, adayın başvurusu iptal edilmekle kalmaz; gelecekteki başvuru hakları da belirli süreyle kısıtlanabilir. Dahası, hukuki ve idari yaptırımlar devreye girebilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu nedenle, adayların eser listelerini ve beyanlarını son derece şeffaf şekilde hazırlamaları gereklidir.

6.3. Eser İnceleme ve Raporlar

Adayın bilimsel yayın ve çalışmaları, jüri tarafından ayrıntılı biçimde incelenir. Jüri üyelerine, inceleme raporunu hazırlamaları için genellikle bir aylık süre tanınır. Her üye, adayın çalışmalarını “başarılı” veya “başarısız” olarak değerlendirirken, gerekçelerini de ayrıntılı biçimde raporlar [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Raporda adayın bilimsel katkısının orijinalliği, yayınlarının kalitesi, adayın bağımsız araştırma yapabilme yeteneği gibi hususlar dikkate alınır.

Beş kişiden oluşan bir jüride en az üç üyenin “başarılı” görüşü, üç kişiden oluşan jüride ise en az iki üyenin “başarılı” görüşü, adayın doçentlik unvanını almaya hak kazanması için yeterlidir. Eğer aday “başarısız” bulunursa, Kılavuz’da belirtilen kurallar uyarınca, ancak başvuru döneminden sonraki üçüncü dönemde yeniden başvuru yapma hakkı elde eder [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

6.4. İtiraz ve Sonraki Başvurular

Aday, jüri raporlarına veya ÜAK kararlarına karşı hukuki yollara başvurabilir. Bunun dışında, etik ihlal ya da asgari koşulları sağlamama nedeniyle başvurusu iptal edilen adayın, tekrar başvuru yapabilmesi için aradan belli sayıda dönem geçmesi gerekir. Örneğin, eser incelemesinde “başarısız” olan bir aday, başvuru dönemini izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu da adayın eksik görülen yönlerini tamamlaması için belirli bir süre tanır.

7. BAŞARILI OLAN ADAYLARIN SÜREÇLERİ: DOÇENTLİK BELGESİ VE ÜNVANIN KAZANIMI

7.1. Sonuçların Duyurulması

Jüri değerlendirmeleri tamamlanıp raporlar yüklendikten sonra, Doçentlik Komisyonu ve ÜAK Yönetim Kurulu inceleme yapar. Başarılı bulunan adayların sonuçları DBS üzerinden ilan edilir; ilan tarihinden sonraki beşinci günde, tebliğin yapılmış sayıldığı kabul edilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Adaylar, DBS’ye giriş yaparak sonuç raporlarını, jüri üyelerinin isimleri gizlenmiş şekilde inceleyebilirler.

7.2. Doçentlik Belgesi Düzenlenmesi

Aday, başarılı bulunduktan sonra herhangi bir ek talepte bulunmaksızın doçentlik belgesi düzenlenir. Bu belge, adayın ilgili bilim veya sanat alanında “doçent” unvanını kazandığını resmen gösterir. Belge genellikle ÜAK tarafından hazırlanır ve adayın belirttiği adrese gönderilir ya da elden teslim alınabilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

7.3. Doçentlik Unvanının Getirdiği Hak ve Yükümlülükler

Aday, doçent olduktan sonra akademik kariyerinde daha ileri düzeyde görev ve sorumluluklar alabilir. Fakültelerde ders verme, lisansüstü tez danışmanlığı, bilimsel proje yürütücülüğü gibi etkinliklerde söz sahibi olur. Ayrıca idari birimlerde görev alabilme imkânı da artar. Tüm bu fırsatların yanı sıra, “özerk ve bağımsız araştırma yapabilme” ilkesi çerçevesinde, doçentlik unvanının devamlılığının gerektirdiği akademik performansın korunması önemlidir.

8. GÜZEL SANATLAR TEMEL ALANINDAN BAŞVURULARDA ÖZEL DURUMLAR

Güzel Sanatlar temel alanından doçentliğe başvuran adaylar için, eserlerin çoğu zaman görsel, işitsel veya performans temelli olması sebebiyle farklı bir prosedür uygulanır. Adaylar, 50 MB’ı aşan dijital dosyaları DBS’ye yükleyemedikleri takdirde, bu eserleri CD, DVD veya taşınabilir bellek üzerinde ÜAK’a iletmek zorundadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Jüri değerlendirmesi sonrasında, bu materyaller de jüri üyelerine benzer şekilde iletilir. Böylece, adayın sanatsal faaliyetleri de objektif biçimde incelenebilir.

9. YURT DIŞI MEZUNİYET VE DENKLİK SORUNLARI

9.1. Denklik Belgesi Alma Süreci

Yurt dışında alınan lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinin Türkiye’de geçerli kabul edilebilmesi için, YÖK veya denkliği vermeye yetkili diğer kurumlar tarafından denklik işleminin yapılması gerekir. Kılavuz’da, denklik belgesi olmayan adayların başvurularının kabul edilmeyeceği açıkça belirtilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu nedenle, yurt dışı mezunu adayların denklik başvurusunu mümkün olduğunca erken yapmaları tavsiye edilir. Aksi halde, denklik işlemi uzayabildiği gibi, başvuru dönemi kaçırılabilir.

9.2. Doğrudan/Bütünleşik Doktora Denklik Belgesi

10 Şubat 2021 tarihinden önce doktora denklik belgesi olup doğrudan/bütünleşik doktora yaptığını beyan eden adaylardan ek belgeler talep edilmektedir. Bu adayların, doktora yaptıkları üniversiteden aldıkları “doğrudan veya bütünleşik doktora yapıldığına dair belge”yi noter ya da dış temsilcilik onaylı şekilde sunmaları gerekir. Belgeler, başvuru süresi içerisinde ÜAK’a ulaştırılmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Aksi takdirde, başvurunun iptali söz konusu olur.

9.3. Yabancı Uyruklu Adaylar

Yabancı uyruklu adaylar, Türkiye’de herhangi bir üniversitede tamamladıkları doktora veya uzmanlık derecelerinin yanı sıra, belirli şartlar altında lisans ve yüksek lisans denkliği aranmaksızın başvuru yapabilmektedirler. Ancak bunların da Kılavuz’da belirtilen yabancı dil şartını yerine getirmesi gerekmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca Türkiye’de ikamet ettikleri süre içerisinde, başvuru takvimine uymak ve gerekli belgeleri zamanında ibraz etmek durumundadırlar.

10. ETİK İHLAL VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA İLKELERİ

10.1. İntihal ve Diğer Araştırma Etiği İhlalleri

Yükseköğretim sistemi, adaylardan bilimsel ve etik ilkelere tam uyum bekler. İntihal, sahtecilik, data manipülasyonu veya yayını tekrar tekrar kullanma gibi eylemler, ciddi yaptırımlara tabidir. Adayın daha önceki çalışmalarında etik ihlal yaptığı saptanmışsa ve bu ihlal doçentlik başvurusunda beyan edilmemişse, adayın başvurusu doğrudan iptal edilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca tekrarlanan etik ihlaller, adayın uzun süreli başvuru yasağına maruz kalmasına yol açabilir.

10.2. Etik Beyan Yükümlülüğü

Aday, doçentlik başvurusunda kullandığı tüm çalışmalar için kendisinin veya ortak yazarlarının telif hakkını, yayın iznini ve araştırma etiği onaylarını almış olmalıdır. Özellikle insan veya hayvan deneklerle yapılan araştırmalar için etik kurul onayı aranır. Bu onay belgelerinin gerekli hallerde sunulması istenebilir. Adayların araştırma etiği kurallarına uyması, akademik topluluğun güvenilirliğini korumak adına kritik öneme sahiptir.

10.3. Yayınların Beyanı

Kılavuz’da, adayın bütün bilimsel yayınlarını (tezler, makaleler, bildiriler, projeler vb.) eksiksiz biçimde beyan etmesi zorunludur. Yayınların bir kısmını saklamak veya yanıltıcı beyanlarda bulunmak, başvurunun iptal nedenlerinden biri olarak belirtilmiştir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca yağmacı/şaibeli dergilerle ilgili olarak ÜAK’ın aldığı kararlara da dikkat edilmelidir. Bu tür dergilerdeki yayınlar, 30.12.2021 tarihli YÖK kararı gereğince, adayın başvurusunda dikkate alınmayabilir ya da beyannameye eklenmesi, etik beyan zorunluluğu açısından önem taşır.

11. ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİNİN HAZIRLANMASI

11.1. Form ve İçerik

DBS’de, adaylardan kapsamlı bir Özgeçmiş ve Eserler Listesi hazırlamaları beklenir. Bu listede, adayın lisans mezuniyetinden itibaren gerçekleştirdiği tüm akademik faaliyetleri kronolojik ve kategorik olarak yer almalıdır. Kılavuz’da, kitap, makale, bildiri, sanatsal faaliyet gibi çalışmaların nasıl sınıflandırılacağına ilişkin yönergeler bulunmaktadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Adayın özgeçmişinde ise eğitim bilgileri, akademik deneyimleri, aldığı ödüller ve benzeri bilgiler yer almalıdır.

11.2. Daha Önce Farklı Bir Bilim Alanından Doçent Olanlar

Bazı adaylar, daha önce başka bir bilim veya sanat alanından doçent unvanı almış olabilir. Bu durumda, ikinci kez doçentlik başvurusu yapan kişi, ilk doçentlik başvurusuna ait belgeleri yeni başvurusunda kullanamaz. ÜAK’ın kararları uyarınca, önceki dönem doçentlik eserleri yeni beyannameye dahil edilemez. Bu tür adaylardan, daha önce doçent oldukları başvuru dönemine ait özgeçmiş ve eserler listesini fiziki olarak ÜAK’a teslim etmeleri istenir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

11.3. Güncelleme ve Kontrol

“Başvuruyu Sonlandır” işleminden sonra, özgeçmiş ve eser listesi üzerinde hiçbir düzeltme yapılamaması, listeyi oluştururken azami dikkati gerektirir. İlgili belgelerin güncel ve tam olması; farklı alanlarda yapılan yayınların veya çalışmaların doğru kategorize edilmesi; atıf, doi numarası, endeks bilgisi gibi metadataların eksiksiz girilmesi önemlidir. Bu bilgiler, jüri üyelerinin değerlendirme sürecini doğrudan etkiler.

12. SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Adaylar doçentlik başvurusu esnasında çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler. Bu sorunlar genellikle teknik, idari veya belge eksikliklerinden kaynaklanır.

Teknik Sorunlar: DBS’nin yoğunluk dönemlerinde yavaşlaması veya sistem hataları nedeniyle başvuru işlemi kesintiye uğrayabilir. Çözüm olarak başvuruyu son güne bırakmamak ve sistem mesajlarını dikkatle okumak önerilir.
Belge Eksikliği: Yabancı dil belgesi ya da denklik belgesi gibi temel belgelerindeki eksiklikler, başvurunun iptaline yol açabilir. Bu nedenle, adayların çok önceden bu belgeleri temin etmesi gerekir.
Yanlış Beyan: Eserlerin yanlış kategorize edilmesi, eksik veya fazla puanlanması da başvuru iptaline sebep olabilir. Etik ilkelere uygunluk ve doğru beyan esastır.
Ücret Yanlış Yatırma: Başvuru ücretini doğru hesaba veya doğru yöntemle yatırmayan adaylar, maalesef ücret iadesi alamamaktadır. Bu da mağduriyet yaratabilir, bu yüzden Kılavuz’da önerilen resmi ödeme kanallarının dışına çıkılmamalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

13. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu, Türk akademisinin en önemli süreçlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreç, adayların akademik kariyerlerinde kritik bir eşiği aşmalarını sağlayacak bilgi ve belgelerin doğru biçimde sunulmasını gerektirir. Kılavuz, adaylara yol gösterici bir rehber olmakla birlikte, her adayın kendi alanına özgü gereklilikleri ve yayın koşullarını da dikkate alması önemlidir.

Bu makalede, Kılavuz’da yer alan ana başlıkları sistematik bir yaklaşımla ele aldık. Adayın gerek öğrenim şartlarını ve yabancı dil puanını, gerekse de yayın ve araştırma yeterliklerini ortaya koyabilmesi sürecin özüdür. Jüri değerlendirmesi ise, adayın bilimsel yetkinliğini teyit eden son adımdır. Bu aşamada etik ilkeler, doğru beyan ve yüksek araştırma standartları belirleyici rol oynar.

Doçentlik unvanını kazanan bir akademisyenin, üniversite bünyesinde araştırma, eğitim ve idari sorumluluk alanlarında etkinlik göstermesi beklenir. Bu unvan, akademik yükselişin yalnızca bir aşaması olup, sürekli bir bilimsel üretkenlik ve etik sorumluluk gerektirir. Dolayısıyla, doçentlik başvurusu esnasında sergilenen titizlik, akademik hayata dair bakış açısının da bir yansımasıdır.

Kılavuz’un incelenmesi ve bu makaledeki özet bilgilerin dikkate alınmasıyla, 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu daha öngörülebilir ve sorunsuz bir şekilde tamamlanabilir. Adayların akademik yolculuklarında başarılar dilemekle birlikte, daima hatırlanması gereken nokta, unvanların geçici, bilimsel katkının ise kalıcı olduğudur.

KAYNAKÇA

Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu. Ankara: ÜAK Yayınları.

ANAHTAR KELİMELER

by wporganizasyon Uncategorized

SPOR BİLİMLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

Özet
Spor Bilimleri Temel Alanı, egzersiz fiziolojisinden antrenman bilimlerine, motor gelişimden spor sosyolojisine, spor psikolojisinden rekreasyona ve beden eğitimi öğretmenliğine kadar uzanan çok geniş bir disiplini kapsar. Bu geniş spektrum, adayın bilimsel üretkenliğini ve uygulamalı çalışmalarını farklı boyutlarda sergilemesini gerektirir. 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, doktora sonrası araştırma ve yayın faaliyetlerinin belirli asgari koşullara ve puanlama sistemine bağlı olduğunu öngörür. Adayın en az 100 puan toplaması ve bu puanın en az 90’ını doktora unvanının alınmasından sonra elde etmesi, aynı zamanda tez tabanlı yayınların 20 puanla sınırlandırılması, uluslararası makalelerde belirli asgari puanların yakalanması ve TR Dizin kapsamındaki ulusal makalelerden yeterli puan alınması, doçentlik unvanına hak kazanmanın temel koşulları arasında yer alır. Bu makalede, Spor Bilimleri Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları tüm ayrıntılarıyla ele alınacak ve hem akademik hem de sportif başarının puanlama sistemine nasıl yansıdığı açıklanacaktır. Ayrıca, örnek bir puanlama senaryosu ile adayın bu şartları nasıl yerine getirebileceği gösterilecektir.

1. Giriş

Spor, insan sağlığını ve performansını artırmaktan rekabetçi müsabakalara kadar farklı düzeylerde önem taşıyan sosyal bir olgudur. Beden eğitimi, egzersiz, antrenman, motor becerilerin geliştirilmesi, rekreasyon, spor yönetimi, spor psikolojisi ve sosyolojisi gibi alt alanları barındıran Spor Bilimleri, disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alınır. Türkiye’de, Spor Bilimleri Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmak isteyen araştırmacılar, doktora derecesini veya eşdeğer uzmanlık eğitimlerini tamamladıktan sonra, yayın ve uygulama alanında çok yönlü çalışmalarını göstererek akademik unvanlara başvurabilirler.

Üniversitelerarası Kurul (UAK), bu başvuruların standartlarını belirleyen ve her temel alana özgü puanlama sistemini yöneten kurumdur. Spor Bilimleri Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu kapsamda güncellenmiş ve tablolar halinde ilan edilmiştir. Aday, doktora sonrası dönemde ürettiği yayınlar ve akademik/uygulamalı faaliyetler üzerinden en az 100 puana ulaşmalı, bu 100 puanın 90’ının doktora sonrası döneme ait olması ve “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığından alınan puanların bu 90 puan hesabına katılmaması gibi kritik koşulları karşılamalıdır.

Bunların yanı sıra, Spor Bilimleri alanına özgü düzenlemeler de mevcuttur. Örneğin, SPORT Discus gibi indekslerde yer alan makalelerden puan elde etmek mümkündür. Ayrıca, olimpik branşlarda yüksek derecede sportif başarı veya antrenörlük belgesine sahip olmak da ekstra puan getirir. Bu makalede, tüm bu kategoriler ayrıntılı biçimde ele alınacak, adayın hangi etkinliklerden kaç puan alabileceği, hangi asgari zorunlulukların bulunduğu ve başvuru dosyasını nasıl hazırlaması gerektiği üzerinde durulacaktır.

2. Asgari 100 Puan ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

Öncelikle, adayın en az 100 puan toplaması gerekir. Bu puanın en az 90’ı, doktora unvanının alındığı tarihten sonra gerçekleştirilen çalışmalardan (3. madde “Tez Yayınları” hariç) elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesindeki faaliyetleriyle en fazla 10 puan alabilir ve tez kaynaklı yayınlardan toplanan puanlar da doktora sonrası 90 puan hesabına dahil edilmez.

Her çalışma sadece bir kategoride puanlanır. Çok yazarlı makalelerde puan, makale yazarlarının katkısına göre paylaştırılır:

İki yazarlı makalede başlıca yazar, makalenin puanının 0.8’ini, ikinci yazar ise 0.5’ini alır.
Üç ve daha fazla yazarlı makalede başlıca yazar, toplam puanın yarısını alır. Kalan yarı, diğer yazarlarca eşit paylaşılır.
Başlıca yazarın belirtilmediği çok yazarlı makalelerde puan, yazarlar arasında eşit paylaştırılır.
Bildiri ve kitap gibi diğer yayın türlerinde puan, yazarlar arasında eşit bölünür.

Bu kurallar, Spor Bilimleri’nde ekip çalışması yapan araştırmacıların puan bölüşümünü adil biçimde düzenlemeyi amaçlar. Adayın “başlıca yazar” olarak makale yayımlaması, bağımsız veya öncü araştırmacı kimliğini gösterir.

3. Uluslararası Makale (Madde 1)

Adayın doktora sonrası, tez dışı makaleleri şu şekilde puanlanır:

SCIE veya SSCI kapsamındaki dergiler
- Q1: 30 puan
- Q2: 20 puan
- Q3: 15 puan
- Q4: 10 puan
AHCI kapsamındaki dergi: 20 puan
ESCI, Scopus veya SPORT Discus kapsamındaki dergi: 10 puan
Diğer uluslararası indeksli dergi: 5 puan
Editöre mektup, araştırma notu, özet, kitap kritiği (bu indekslerde): 3 puan

Asgari Zorunluluk: Doktora sonrası, (a) veya (b) bendinden (yani SCIE/SSCI veya AHCI) bir makalede başlıca yazar olmak kaydıyla en az 30 puan elde etmek gerekir. Metnin orijinalinde “a veya b bentlerinden birinde başlıca yazar olmak üzere en az 30 puan almak” ifadesi geçer. Bu, Q1/Q2/Q3/Q4 (SCIE/SSCI) veya AHCI makalelerde başlıca yazar olarak belirli bir puan eşiğine ulaşmayı zorunlu kılar. Örneğin, Q1 tek yazarlı bir makale 30 puan kazandırabilir ve bu koşulu tek seferde karşılar. Yazarlar çoksa paylaştırma kuralına dikkat edilmelidir.

4. Ulusal Makale (Madde 2)

Tez dışı, doktora sonrası yayımlanan ulusal makaleler:

TR Dizin kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 10 puan
Diğer hakemli dergilerde makale: 4 puan
Hakemli dergide editöre mektup, özet, araştırma notu, kitap kritiği: 2 puan

Zorunluluk: Doktora sonrası, ikisi TR Dizin kapsamındaki dergi olmak üzere en az üç ulusal makale gerekir. Yani aday, en az 2 makalesini TR Dizin’de yayımlamalı ve toplam 3 ulusal yayına sahip olmalıdır. Yabancı uyruklu adaylar veya yurt dışı denkliği talep edenler, TR Dizin’de makale çıkaramıyorsa aynı sayıda yayını 1. maddenin a, b veya c (yani SCIE/SSCI/AHCI, ESCI, Scopus, SPORT Discus) kapsamında gerçekleştirmelidir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın (Madde 3)

Adayın yüksek lisans veya doktora tezine dayalı yayınları, bu madde altında puanlanır. Örneğin:

SCIE/SSCI/AHCI makale: 20 puan
ESCI, Scopus, SPORT Discus makale: 10 puan
Diğer uluslararası indeks: 5 puan
TR Dizin: 8 puan
BKCI kitap: 20 puan
BKCI kitapta bölüm: 10 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap: 3 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap bölümü: 2 puan
CPCI’da yayımlanmış bildiri: 3 puan
Diğer uluslararası/ulusal toplantı bildirisi: 2 puan

Zorunluluk: (a-h) bentlerinden en az bir yayın olması gerekir. Aday en fazla 20 puan toplayabilir ve doktora sonrası 90 puan hesabına bu puanlar katılmaz.

6. Kitap (Madde 4)

Doktora sonrası, tez dışı kitap çalışmaları şu şekilde puanlanır:

BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan
BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap bölümü: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü (yayımlanan kitabın tüm bölümleri doçentlik alanıyla ilgili) yayımlama mecburiyeti söz konusudur. Bu kategoriden en fazla 20 puan elde edilebilir; c ve d bentlerinden alınabilecek toplam puan 5’i aşamaz.

7. Atıf (Madde 5)

Adayın eserlerine yapılan atıfların puanlaması:

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, SPORT Discus, Scopus: 3 puan
BKCI kapsamındaki kitap: 2 puan
TR Dizin kapsamındaki dergide: 2 puan
Diğer uluslararası/ulusal kaynaklarda: 1 puan

Doktora sonrası yayınlara en az 5 puanlık atıf almak ve bu kategoriden en fazla 10 puan toplayabilmek mümkündür. Kişi kendi eserine atıf yapmışsa sayılmaz.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı (Madde 6)

Doktora tezi danışmanlığı: 5 puan
Yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

En fazla 10 puanlık katkı yapılabilir. Eş danışmansanız yarı puan geçerlidir.

9. Bilimsel Araştırma Projesi (Madde 7)

AB Çerçeve Programı/TÜBİTAK (öğrenci projesi hariç): koordinatör veya yürütücü 15 puan, araştırmacı 10 puan, danışman 5 puan
Uluslararası destekli proje: 10 puan
Kamu/özel kuruluş ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan
Üniversite BAP projesi yürütücüsü (tez hariç): 3 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir.

10. Bilimsel Toplantı (Madde 8)

Doktora sonrasındaki tez dışı çalışmalar:

Uluslararası bilimsel toplantıda CPCI’da yayımlanmış tam metin/özet: 5 puan
Diğer uluslararası/ulusal toplantılarda tam metin/özet: 3 puan

Bu maddeden en fazla 10 puan, en az 5 puan alınmalıdır. Aynı toplantıya ait birden fazla bildiri için yalnızca bir tanesi puanlanır.

11. Eğitim-Öğretim (Madde 9)

Doktora sonrası;

4 farklı yarıyılda (dönemlik) ders vermek: 2 puan
2 farklı yılda (yıllık program) ders vermek: 2 puan

En az 2 puan gerekli, en çok 6 puan alınabilir. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak çalışanlara doğrudan 2 puan verilir.

12. Patent/Faydalı Model (Madde 10)

Tescil edilmiş uluslararası patent: 20 puan
Tescil edilmiş ulusal patent: 10 puan
Tescil edilmiş faydalı model: 5 puan
Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Puan, patent sahipleri arasında bölünür.

13. Ödül (Madde 11)

YÖK Yılın Doktora Tezi, YÖK Üstün Başarı, TÜBİTAK Bilim/Teşvik (UBYT hariç), TÜBA GEBİP/TESEP ödülleri: 25 puan

En fazla 25 puan elde edilebilir.

14. Editörlük (Madde 12)

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dergi editörlüğü: 2 puan
BKCI/Scopus kapsamındaki kitap editörlüğü: 1 puan
TR Dizin dergi editörlüğü: 1 puan

En fazla 4 puan.

15. Sportif Başarı ve Temsil (Madde 13)

Spor Bilimleri’nde akademik yeterliliğin yanı sıra sportif performans ve kariyer de önem taşıyabilir. Bu madde, adayın geçmişindeki üst düzey sportif başarılarını veya antrenörlük derecelerini puanlamayı amaçlar.

Yaz-Kış Olimpiyat Oyunları ve Paralimpik Oyunları
- Sporcu olarak altın madalya: 15 puan
- Sporcu olarak gümüş madalya: 10 puan
- Sporcu olarak bronz madalya: 5 puan
Yaz-Kış Üniversite Oyunları (Universiade), Avrupa-Dünya Şampiyonaları
- Altın madalya: 10 puan
- Gümüş madalya: 5 puan
- Bronz madalya: 3 puan
Olimpik branşlarda en az üçüncü kademe antrenörlük belgesine sahip olmak: 5 puan
Olimpik branşlarda A Milli Sporcu belgesi: 2 puan

Bu kategoriyle aday en fazla 15 puan alabilir. Bu düzenleme, profesyonel veya yarı profesyonel seviyede spora katılımı ve başarıyı akademik değerlendirmeye dahil eder.

16. Diğer (Madde 14)

Web of Science h-indeksi ≥ 5: 5 puan
YÖK’ün kabul ettiği sıralamalarda ilk 300 üniversitede 6 ay araştırma/öğretim: 5 puan

Toplamda en çok 10 puan getirir. H-indeksi, adayın atıf profilini ve yayın etkinliğini yansıtır; yurtdışı deneyimi de küresel bakış açısını gösterir.

17. Uygulama Örneği: Dr. C’nin Puanlama Senaryosu

Aşağıda, Spor Bilimleri alanında doktora sonrası çalışmalar yürüten hayalî Dr. C’nin, bu kriterlerle nasıl 100 puan elde edebileceğine dair bir örnek anlatılmıştır:

Uluslararası Makale (Madde 1) Kapsamında
- Dr. C, Q2 kapsamındaki (SCIE) bir dergide tek yazarlı makale yayımlamıştır. Q2 = 20 puan, tek yazarlı olduğu için tam puan 20 alır ve bu makalede başlıca yazardır.
- Bir Q3 makaleyi iki yazarlı yayınlamıştır, başlıca yazar ise puanın yarısı = 15 puanın yarısı = 7.5 puan.
- Bir ESCI makale tek yazarlı olarak yayımlamıştır: 10 puan.
Toplam uluslararası makale puanı: 20 + 7.5 + 10 = 37.5 puan. “En az 30 puan” ve “Q1/Q2/Q3 dergide başlıca yazar” koşulu (Q2 tek yazarlı 20 puanla) karşılanmıştır. Daha yüksek puan için bir Q1 yayın eklenirse 30 puan, paylaştırmaya bağlı olarak puanı artırabilir.
Ulusal Makale (Madde 2) Kapsamında
- Dr. C, TR Dizin’de 2 makale tek yazarlı (10 + 10 = 20 puan). Böylece a bendinden 20 puanlık zorunluluk sağlanır.
- Ayrıca 1 makaleyi diğer hakemli dergide yayımlamıştır (4 puan).
- Bu şekilde, 3 ulusal makale elde etmiş olur. Toplam ulusal makale puanı: 24 puan.
Lisansüstü Tezden Üretilmiş Yayın (Madde 3)
- Dr. C, tezinden SPORT Discus kapsamındaki bir dergide makale çıkarmıştır (10 puan). En fazla 20 puan alınabilir; Dr. C sadece 10 puan elde eder. Tez yayın puanları, doktora sonrası 90 puan hesabına katılmaz.
Kitap (Madde 4)
- Dr. C, “c) Diğer uluslararası/ulusal kitap” bentlerinden 1 kitap yazmış (5 puan) ve “d) Diğer kitapta bölüm” 1 bölüm (3 puan). Ancak c+d toplamda 5 puan sınırı var. Dr. C bu toplamdan 5 puan alabilir.
- Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü şartı olduğu için, Dr. C bu şekilde gerekliliği karşılar.
Atıf (Madde 5)
- Dr. C’nin SCIE makalelerine 2 atıf (örneğin biri Q2, biri Q3) almış olması: her atıf 3 puan = 6 puan. Doktora sonrası yayınlardan en az 5 puan alır, 10 puan üst sınır aşılmadığı için 6 puan puanlama yapılabilir.
Tez Danışmanlığı (Madde 6)
- Dr. C, 1 doktora tezi (5 puan) ve 1 yüksek lisans tezi (3 puan) yönetmiştir. Toplam 8 puan. En fazla 10 puanlık katkıya müsaade var.
Proje (Madde 7)
- Dr. C, TÜBİTAK projesinde araştırmacı olarak (10 puan), üniversitedeki bir BAP projesinde yürütücü (3 puan). Toplam 13 puan.
- Bu maddeden en fazla 20 puan alınır.
Bilimsel Toplantı (Madde 8)
- Dr. C, uluslararası bir kongrede CPCI’da yayımlanmış bildiriden 5 puan elde etmiştir, ayrıca bir ulusal kongrede 3 puanlık bildiri sunmuştur, ama en fazla 10 puan. Dr. C iki bildiriyi toplayıp 8 puana ulaşabilir veya 5 + 3 = 8 puan. Doktora sonrası en az 5 puan olmalı, bu sağlanır.
Eğitim-Öğretim (Madde 9)
- Dr. C, 4 farklı yarıyılda lisans derslerine girmiştir (2 puan), en az 2 puan gerekliliği vardır. Daha fazlası da 6’yı geçemez.
Patent/Faydalı Model (Madde 10)

Dr. C’nin patent çalışması yoksa 0 puan. Eğer bir faydalı model tescil ettiyse 5 puan ekleyebilirdi.

Ödül (Madde 11)

Dr. C herhangi bir ödül almamışsa 0 puan. Almış olsaydı en fazla 25 puan elde edebilirdi.

Editörlük (Madde 12)

Dr. C, TR Dizin’de taranan bir dergide editörlük yapıyorsa 1 puan alır, en çok 4 puan.

Sportif Başarı ve Temsil (Madde 13)

Dr. C geçmişte A Milli Sporcu belgesi almış (2 puan). Ya da Olimpik branşlarda 3. kademe antrenörlük (5 puan) gibi. En fazla 15 puan toplanabilir.

Diğer (Madde 14)

Dr. C, Web of Science’a göre h-indeksi 5 ise 5 puan daha ekleyebilir. Yurt dışında 6 ay araştırma yaptıysa 5 puan ekler, fakat toplam 10 puanı geçemez.

Genel toplama bakıldığında, Dr. C rahatlıkla 100 puan barajını aşabilir ve doktora sonrası 90 puan koşulunu yerine getirebilir. Tek dikkat edilmesi gereken, tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlandırılması ve bu puanların doktora sonrası 90’a katılmamasıdır.

18. Sonuç ve Değerlendirme

Spor Bilimleri Temel Alanı, beden eğitimi ve sporun bilimsel yönünü pek çok boyutta inceleyen disiplinlerarası bir sahadır. Burada doçentlik unvanına başvurmayı amaçlayan adayların, UAK tarafından ilan edilmiş 2025 Mart dönemi kriterlerine dikkat ederek doktora/uzmanlık sonrasına odaklı bir yayın, proje ve uygulama planı oluşturmaları gerekir.

Özellikle dikkat çeken maddeler:

Uluslararası Makaleler: SCIE/SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4) veya AHCI makalelerde başlıca yazar olup en az 30 puan toplama ve Q1/Q2/Q3 dergide en az bir başlıca yazar makalesiyle 20 puan alma koşulu.
Ulusal Makaleler: TR Dizin makalelerinden en az 20 puan, doktora sonrası en az 3 ulusal yayın (2’si TR Dizin) gerekliliği.
Tez Kaynaklı Yayınların 20 Puanla Sınırlandırılması: Doktora sonrası bağımsız araştırma vurgusu önemlidir.
Kitap: Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü yayımlamak, bu kategoride 20 puan üst sınır.
Sportif Başarı: Olimpik oyunlar, Universiade, Avrupa-Dünya şampiyonaları vb. dereceleriyle akademik puan kazanma olanağı, Spor Bilimleri’nin kendine özgü bir kategorisi olarak öne çıkar.
Genel 100 Puan Barajı ve Doktora Sonrası 90 Puan: Aday, doktora öncesi çalışmalarıyla en fazla 10 puan kazanabilir, geri kalan 90 puan doktora sonrası elde edilen faaliyetlerle sağlanmalıdır.

Böyle bir sistem, Spor Bilimleri Temel Alanı’nda çalışan akademisyenlerin hem uluslararası etki düzeyini yükseltmelerini (yüksek etki faktörlü dergilerde makaleler, uluslararası iş birlikleri) hem de ulusal sportif uygulamalar ve yayınlarla Türkiye’deki bilimsel camiaya katkı sunmalarını teşvik eder. Sportif başarı ve antrenörlük belgeleriyle akademik ölçütleri birleştiren bu model, Spor Bilimleri’nin hem teori hem uygulama tarafını destekleyen özgün bir yapıya sahiptir.

Anahtar Kelimeler: Spor Bilimleri, Doktora Sonrası, SCIE/SSCI, SPORT Discus, TR Dizin, Uluslararası Makale, Sportif Başarı, Antrenörlük, Lisansüstü Tez, Patent, Proje, Tez Danışmanlığı, H-indeksi, Puanlama Sistemi, Beden Eğitimi, Egzersiz Bilimleri, Rekreasyon

by wporganizasyon Uncategorized

ZİRAAT, ORMAN VE SU ÜRÜNLERİ TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER

Giriş
Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Temel Alanı, doğal kaynakların yönetimi, tarımsal üretim, ormancılık uygulamaları, su ürünleri yetiştiriciliği, gıda güvenliği ve benzeri pek çok alt disiplini kapsayan geniş bir çalışma alanıdır. Bu alanda doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından yayımlanan 2025 Mart dönemi kriterlerini yerine getirmeli, belirtilen puanlama sistemine göre asgarî 100 puanı toplamalıdır. Ayrıca, bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanının alınmasından sonra yapılan çalışmalardan (tez kaynaklı yayınlar hariç) elde edilmelidir. Aşağıda, söz konusu puanlama sisteminin ana hatları, ilgili şartlar ve puan dağılımları özetlenmektedir.

1. Uluslararası Makale

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

a) SCIE veya SSCI kapsamındaki dergide yayımlanmış makale
- Q1: 30 puan
- Q2: 20 puan
- Q3: 15 puan
- Q4: 10 puan
b) AHCI kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 20 puan
c) ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 10 puan
d) Diğer uluslararası indekslerde taranan dergide yayımlanmış makale: 5 puan
e) Bu maddenin a, b, c veya d bentleri kapsamındaki dergide yayımlanmış editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrasında, (a) bendinden en az 30 puan almak; ayrıca Q1, Q2 veya Q3 dergilerde en az bir makalede başlıca yazar olmak suretiyle en az 20 puan toplamak gerekir. Yani adayın SCIE/SSCI (Q1, Q2, Q3) yayınlarıyla belirli bir miktar puan elde etmesi ve bunlardan en az birinde başlıca yazar olması zorunludur.

2. Ulusal Makale

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

a) TR Dizin kapsamındaki dergide yayımlanmış makale: 10 puan
b) Diğer hakemli dergide yayımlanmış makale: 4 puan
c) Hakemli dergide yayımlanmış editöre mektup, araştırma notu, özet veya kitap kritiği: 2 puan

Zorunluluk: Doktora sonrasında, (a) bendinden en az 20 puan almak gerekir. Yani aday, TR Dizin kapsamındaki dergilerde yayımlanan makaleleriyle en az 20 puan toplamak zorundadır. Yabancı uyruklu adaylar veya yurtdışı doçentlik denkliği başvurusu yapanlar, TR Dizin kapsamında yayın yapamamışlarsa aynı sayıdaki yayını 1. maddenin a, b veya c bentlerinde gerçekleştirmelidirler.

3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Adayın kendi lisansüstü tezleriyle ilgili olmak kaydıyla;

SCIE/SSCI/AHCI makale: 20 puan
ESCI/Scopus makale: 10 puan
Diğer uluslararası indeks: 5 puan
TR Dizin makale: 8 puan
BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan
BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan
Uluslararası bilimsel toplantıda (CPCI) yayımlanan tam metin/özet: 3 puan
Diğer uluslararası/ulusal toplantıda yayımlanan tam metin/özet: 2 puan

Zorunluluk: (a-h) bentleri kapsamındaki yayınlardan en az bir tane bulunması gerekir. Bu başlıktan en fazla 20 puan alınabilir ve tez kaynaklı çalışmalar, doktora sonrası 90 puan hesabına dahil edilmez.

4. Kitap

Adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla;

a) BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan
b) BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan
c) Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan
d) Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Puan Sınırı: Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir; ayrıca (c) veya (d) bentlerinden en fazla 5 puan elde edilir. Ders kitabı dışındaki özgün bilimsel kitaplar dikkate alınır ve aynı kitaptaki bölümlerden sadece biri puanlanabilir.

5. Atıf

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamında atıf: 3 puan
BKCI kapsamındaki kitapta atıf: 2 puan
TR Dizin kapsamındaki dergide atıf: 2 puan
Diğer uluslararası/ulusal yayınlarda atıf: 1 puan

Doktora sonrası yapılmış yayınlardan en az 5 puan toplanmalı, bu kategoriden en fazla 10 puan alınabilir. Kendi eserine öz atıf geçersizdir, bir eser için aynı yayında birden fazla atıf da tek atıf sayılır.

6. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Doktora tezi danışmanlığı: 5 puan
Yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

Toplam 10 puanı geçemez. İkinci/eş danışman ise yarı puan alır.

7. Bilimsel Araştırma Projesi

AB Çerçeve/TÜBİTAK projesi (öğrenci projesi hariç): Koordinatör/yürütücü 15 puan, araştırmacı 10 puan, danışman 5 puan
Uluslararası destekli proje (derleme/rapor hariç): 10 puan
Kamu/özel kuruluş ArGe/Ür-Ge projesi: 5 puan
Üniversite BAP (tez/uzmanlık hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Bu maddeden en fazla 60 puan alınabilir (bu temel alan için diğer alanlara kıyasla üst sınır 60’tır).

8. Bilimsel Toplantı

Tez dışı çalışmaların bilimsel toplantılarda sunulması:

Uluslararası toplantıda (CPCI) yayımlanan bildiri: 5 puan
Diğer uluslararası/ulusal toplantıda sunulan ve yayımlanan bildiri: 3 puan

Doktora sonrası en az 5 puan, en çok 10 puanla sınırlı. Aynı toplantıda birden fazla bildiri sadece bir kez puanlanabilir.

9. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası;

4 farklı yarıyıl ders vermek (dönemlik program): 2 puan
2 farklı yıl ders vermek (yıllık program): 2 puan

En az 2 puan, en fazla 6 puan. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak çalışmak, otomatik 2 puan sayılır.

10. Patent/Faydalı Model

Uluslararası patent (tescilli): 20 puan
Ulusal patent (tescilli): 10 puan
Faydalı model (tescilli): 5 puan
Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu sahiplik durumunda puan bölünür.

11. Ödül

YÖK Doktora Tezi Ödülü: 25 puan
YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan
TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan
TÜBİTAK Teşvik Ödülü: 25 puan
TÜBA GEBİP, TÜBA TESEP: 25 puan

En fazla 25 puan toplanabilir.

12. Editörlük

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dergide editörlük: 2 puan
BKCI/Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan
TR Dizin dergide editörlük: 1 puan

En fazla 4 puan alınabilir.

13. Diğer

Web of Science’a göre h-indeksi en az 5: 5 puan
YÖK’ün tanıdığı sıralamada ilk 300 üniversitede 6 ay araştırma/öğretim: 5 puan

Toplamda en fazla 10 puan elde edilebilir.

14. Sonuç ve Anahtar Noktalar

Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Temel Alanı nda doçentlik başvurusu yapacak adayların, doktora sonrasında en az 90 puanı topladıklarından emin olmaları gerekir. Uluslararası makale kategorisinde SCIE/SSCI (Q1, Q2, Q3) makalelerden en az 30 puan ve bunların içinden “en az bir makalede başlıca yazar olarak 20 puan” elde etme şartı özellikle dikkat çekicidir. Ulusal makale kategorisinde ise TR Dizin dergilerinden en az 20 puan toplanmalıdır.

Her kategori, alanın uygulamalı doğasını ve bilimsel çeşitliliğini yansıtır. Aday, proje faaliyetleri (maks. 60 puan) veya atıflar (maks. 10 puan) gibi ek alanlardan da puan kazanabilir. Aynı zamanda, tez kaynaklı yayınların 20 puanla sınırlanması, doktora sonrası özgün çalışmaların önemini vurgular. Patent/faydalı model ve ödüller gibi farklı kategorilere başvurmak, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri alanında endüstri iş birliğini ve yenilikçi projeleri destekler.

Adayların bu kriterleri planlı şekilde karşılamaları, yayımladıkları makalelerde puan paylaşımına dikkat etmeleri (tek yazarlı, iki yazarlı vb.), tez sonrası yayın portföyünü bilinçli kurgulamaları ve özel zorunlulukları (ör. Q1/Q2/Q3 makale, TR Dizin makale) yerine getirmeleri, doçentlik yolunda başarıya ulaşmalarını kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Ziraat, Orman, Su Ürünleri, Doçentlik, SCIE, SSCI, Q1, Q2, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Proje, Patent, h-indeksi, Puanlama Sistemi, Başlıca Yazar, Doktora Sonrası, Bilimsel Toplantı, Atıf, Eğitim-Öğretim.

by wporganizasyon Uncategorized

SOSYAL, BEŞERİ VE İDARİ BİLİMLER TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR REHBER VE ÖRNEK SENARYO

Özet
Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, adayın doktora derecesini aldıktan sonraki akademik üretkenliğini ve bağımsız araştırma yeterliliğini değerlendirmeyi amaçlayan çok boyutlu bir sistemden oluşur. Bu sistem, adayın uluslararası hakemli dergilerdeki makalelerinden ulusal dergilerdeki çalışmalara, lisansüstü tezlerden üretilen yayınlardan kitap ve kitap bölümlerine, atıf sayısından bilimsel proje deneyimlerine, bilimsel toplantı bildiri sunumlarından eğitim-öğretim faaliyetlerine, patent/faydalı model başvurularından çeşitli ödüllere ve editörlük görevlerine kadar uzanan geniş bir puanlama şemasını içerir. Adayın 100 puanlık barajı aşması gerekir ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması zorunludur. Bazı kategorilerde asgarî koşullar (örneğin uluslararası makalelerden en az 10 puan, ulusal makalelerden en az 5 yayın vs.) bulunur; ayrıca Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema veya Halkla İlişkiler alanlarından başvuranlar için film, festival veya dizi/belgesel çalışmalarına dair özel puanlama kuralları öngörülmüştür. Bu makalede, söz konusu puanlama sistemi özetlenecek; ardından örnek bir aday üzerinden (Dr. B) nasıl 100 puanlık eşiği aşabileceği senaryolaştırılarak anlatılacaktır.

1. Giriş

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler (SBİB), toplumun ve insanın incelenmesini merkeze alan geniş disiplinlerden oluşur. Tarih, sosyoloji, psikoloji, kamu yönetimi, iktisat, işletme, uluslararası ilişkiler, iletişim, edebiyat, coğrafya, felsefe gibi alanları bünyesinde barındıran SBİB, kuramsal ve uygulamalı araştırmalarla insanı ve toplumu farklı boyutlardan anlamaya çalışır. Türkiye’de doçentlik başvurusu yapmak isteyen SBİB araştırmacıları, doktora derecelerini tamamladıktan sonra, belirli nitelik ve nicelikte akademik çıktı sunarak doçentlik unvanına hak kazanırlar.

Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından her temel alan için yayımlanan doçentlik kriterleri, adayın doktora sonrası araştırma performansını çok çeşitli yönlerden değerlendirmeyi hedefler. Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu çerçevede hazırlanmaktadır. Aday, doktora sonrasında yüksek etki düzeyine sahip uluslararası makaleler yayımlayarak, ulusal dergilerde çalışmalar yaparak, kitap bölümleri kaleme alarak veya editörlük faaliyetlerinde bulunarak 100 puanlık barajı aşmaya çalışır. Aynı zamanda, en az 90 puanın doktora sonrasında üretilmiş çalışmalarla elde edilmesi gerekir.

Bu makalede, öncelikle Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını ana başlıklarıyla özetleyecek; ardından örnek bir senaryo ile adayın nasıl 100 puanlık eşiği geçebileceğini sergileyeceğiz. Böylece, bu alanda doçentlik hazırlığı yapan araştırmacılara pratik bir rehber sunmayı amaçlıyoruz.

2. Genel Çerçeve: 100 Puan Barajı ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

SBİB Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapacak bir aday, 1) beyan ettiği çalışmaların ilgili bilim alanına dair olması ve 2) en az 100 puan toplaması gerekir. Bu 100 puanın en az 90’ı, doktora unvanını aldıktan sonra gerçekleştirilen faaliyetlerden (Tez Yayınları hariç) elde edilmiş olmalıdır (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesi çalışmalarından da en fazla 10 puan kullanabilir.

Ek olarak, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığına giren çalışmaların topladığı puan, doktora/tez sonrası 90 puan hesabına katılmaz. Dolayısıyla, aday tezinden ürettiği makaleler, bildiriler, kitap bölümleri vb. çalışmaları belirli bir ölçüde kullanabilir, ancak asıl vurgu doktora sonrası bağımsız araştırmalara yöneliktir.

Bir faaliyet yalnızca tek bir kategoride puanlanır. Bir makale, hem “Uluslararası Makale” hem “Lisansüstü Tezden Üretilmiş Yayın” olarak çifte sayılmak suretiyle puan kazanamaz. Tek yazarlı çalışmalarda yazar tam puan elde ederken, çok yazarlı çalışmalarda puan eşit bölünür.

3. Uluslararası Makale (Madde 1)

Doktora sonrası en az 10 puan alma zorunluluğu vardır (Q1/Q2/Q3/Q4 veya AHCI, ESCI/Scopus vb.). Uluslararası makale kategorisi şu şekilde puanlanır:

SCIE veya SSCI (Q1): 30 puan
SCIE veya SSCI (Q2): 20 puan
SCIE veya SSCI (Q3): 15 puan
SCIE veya SSCI (Q4): 10 puan
AHCI kapsamındaki dergide makale: 20 puan
ESCI veya Scopus kapsamındaki dergide makale: 10 puan
Diğer uluslararası indeksli dergide makale: 5 puan
Editöre mektup/araştırma notu/özet/kitap kritiği (bu indekslerde): 3 puan

Özellikle Q1 ve Q2 dergiler, yüksek prestijleri nedeniyle önemli puan kazandırır. SBİB alanında SSCI, AHCI, ESCI gibi dizinler sıklıkla kullanılır. Doktora sonrası belli miktarda uluslararası yayına sahip olmaya dair bu koşul, adayın dünya çapındaki literatüre katkısını ölçmeyi hedefler.

4. Ulusal Makale (Madde 2)

SBİB alanında Türkiye’deki akademik camiaya katkı önemlidir. Doktora sonrası, TR Dizin kapsamındaki dergilerde ve diğer hakemli dergilerde yayınlar puanlanır:

TR Dizin kapsamındaki dergide makale (10 puan)
Diğer hakemli dergide makale (4 puan)
Editöre mektup vs. (2 puan)

Zorunluluk: Doktora sonrası en az beş ulusal makale, bunlardan 3’ü tek yazarlı ve hepsi farklı dergilerde yayımlanmış olmalıdır. Aday bu koşulu sağlayamıyorsa, “1. maddenin a veya b bendlerinden (Q1/Q2/AHCI) biri tek yazarlı olmak üzere en az üç yayın” yapması gerekir. Yani, ulusal makalelerde yeterli sayıya ulaşamayan aday, çok daha yüksek düzeydeki uluslararası makalelerle bu açığı kapatabilir.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın (Madde 3)

Adayın doktora tezine dayanarak ürettiği çalışmalar bu kategoriye girer. Burada SCIE, SSCI, AHCI (20 puan), ESCI/Scopus (10 puan), TR Dizin (8 puan) veya diğer indeksli dergiler (5 puan) gibi derecelendirmeler mevcuttur. Ayrıca, tez kaynaklı kitaplar veya kitap bölümleri de (BKCI kitap 20 puan, BKCI kitapta bölüm 10 puan, vb.) bulunur. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir ve “a-h” bentlerinden en az bir yayının olması zorunludur. Fakat bu puanlar, doktora sonrası 90 puan hesabına katılmaz.

6. Kitap (Madde 4)

Ders kitabı hariç, özgün bilimsel kitaplar ile aynı kitaptaki bölümlerden yalnızca biri puanlanır:

BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan
BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan
Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Zorunluluk: Doktora sonrası en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü (yayımlanan kitabın tüm bölümleri başvurulan doçentlik alanı ile ilgili olmalı) şarttır. Bu kategoriden en fazla 20 puan alınabilir.

7. Atıf (Madde 5)

Adayın eserlerine yapılan atıflar:

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus: 3 puan
BKCI kitap atıf: 2 puan
TR Dizin dergide atıf: 2 puan
Diğer ulusal/uluslararası yayınlarda atıf: 1 puan

Doktora sonrası yayınlardan en az 5 puan almak, en fazla 10 puan bu kategoriden elde etmek mümkündür.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı (Madde 6)

Her tamamlanmış doktora tezi 5, yüksek lisans tezi 3 puan kazandırır. En fazla 10 puanla sınırlıdır. İkinci danışmansa puanın yarısı alınır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi (Madde 7)

AB Çerçeve veya TÜBİTAK projelerinde yürütücü (15 puan), araştırmacı (10 puan) veya danışman (5 puan) olmak, uluslararası destekli projelerde 10 puan, kamu/özel ArGe projelerinde 5 puan, üniversite BAP projesi yürütücüsü olarak 3 puan elde edilir. En fazla 20 puanla sınırlıdır.

10. Bilimsel Toplantı (Madde 8)

Doktora sonrası en az 5 puan kazanılması gereken bu kategoride, uluslararası toplantıda CPCI’da basılı bildiriler 5 puan, diğer ulusal/uluslararası toplantılarda 3 puan verilir. Aynı toplantıda sunulan birden fazla çalışma için yalnızca birine puan verilir. En fazla 10 puan alınabilir.

11. Eğitim-Öğretim (Madde 9)

Doktora sonrası,

Dönemlik programlarda 4 farklı yarıyılda ders vermek: 2 puan
Yıllık programlarda 2 farklı yılda ders vermek: 2 puan

En az 2 puan, en çok 6 puan alınabilir. Doktora sonrası 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapmak otomatik 2 puan kazandırır.

12. Patent/Faydalı Model (Madde 10)

Tescilli uluslararası patent: 20 puan
Tescilli ulusal patent: 10 puan
Tescilli faydalı model: 5 puan
Kişisel patent başvurusu: 2 puan

Çoklu sahiplikte puan paylaştırılır.

13. Ödül (Madde 11)

YÖK Yılın Doktora Tezi, YÖK Üstün Başarı, TÜBİTAK Bilim/Teşvik, TÜBA GEBİP/TESEP gibi prestijli ödüller 25 puan değeri taşır. En fazla 25 puan elde edilebilir.

14. Editörlük (Madde 12)

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus kapsamındaki dergide editörlük: 2 puan
BKCI veya Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan
TR Dizin dergisinde editörlük: 1 puan

Toplam en fazla 4 puan.

15. Diğer (Madde 13)

h-indeksi (WoS) en az 5: 5 puan
YÖK’ün kabul ettiği sıralama kuruluşlarında ilk 300 üniversitede 6 ay yurt dışı faaliyet: 5 puan
Ulusal/uluslararası film festivalinde jüri/yürütücü/koord./danışmanlık: 5 puan
Kısa film/uzun metraj filmde yönetmenlik/danışmanlık: 5 puan
Ulusal TV/sinema/dijital platformda dizi/belgesel gibi içeriklerde alanla ilgili görev almak: 5 puan

Bu maddeden en fazla 20 puan alınabilir. Özellikle Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi disiplinlerden başvuranlar, bu maddenin (c, d, e) bentlerinden en az 10 puan elde etmelidir.

16. Örnek Senaryo: Dr. B’nin Doçentlik Hazırlığı

Aşağıda, Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda “İletişim Çalışmaları” alt dalından doçentlik başvurusu yapmayı planlayan Dr. B adlı kurmaca bir adayın, nasıl 100 puanlık barajı aşabileceğine dair bir senaryo sunulmuştur.

Doktora Sonrası Uluslararası Makaleler (≥ 10 puan)
- Dr. B, doktora sonrasında 2 adet SSCI kapsamındaki Q2 dergide makale yayımlamıştır (20 puan × 2 = 40 puan). Bu makalelerin ikisi de çok yazarlıdır; 3 yazar varsa, puan 40/3 = 13.3’er puan. Ancak eşit bölündüyse Dr. B yaklaşık 13.3 puan elde eder. Dr. B bu noktada tek yazarlı bir AHCI makale (20 puan) ekleyerek puanını yükseltmek isteyebilir.
Ulusal Makaleler (≥ 5 yayın, 3’ü tek yazarlı, farklı dergiler)
- Dr. B, TR Dizin’de 3 makale yayımlamıştır (her biri 10 puan olmak üzere 30 puan). İkisi tek yazarlıdır.
- Ayrıca 2 makale daha diğer hakemli dergilerde çıkarmıştır (4 + 4 = 8 puan). Bunların 1’i tek yazarlı olsun.
  Böylece 5 makale hedefi, 3 tanesi tek yazarlı, farklı dergilerde sağlanır. Toplam puan: 38 puan.
Tezden Üretilmiş Yayın (En Fazla 20 Puan)
- Dr. B doktora tezinden bir ESCI makale (10 puan) ve bir TR Dizin makale (8 puan) çıkarır, toplamda 18 puan. Bu 18 puan “doktoradan sonra 90 puan” hesabına dahil edilmez, ama genel toplamda kullanılabilir.
Kitap (Doktora Sonrası ≥ 1 Kitap veya 2 Kitap Bölümü)
- Dr. B, BKCI kapsamında olmayan ama uluslararası bir yayınevince basılan 1 kitap (5 puan) ve 1 kitap bölümü (3 puan) yazar. Bu kategoride en fazla 20 puan alınabilir; c veya d bentlerinden toplam 5 puan sınırı da gözetilir. Dr. B bu şekilde 5+3=8 puan alır, c/d bentlerinden en fazla 5 puan kuralına takılmaz çünkü 8 puanı aşıyor – bu, 5 puanla sınırlı. Dolayısıyla 5 puanla sınırlı kalır.
Atıf (≥ 5 Puan)
- Dr. B’nin doktora sonrası makalelerine 2 atıf ESCI, 1 atıf SSCI’den gelmiştir (3+3+3=9 puan). 10 puan üst sınırı olduğu için 9 puan bu kategoride kullanır.
Tez Danışmanlığı (En Fazla 10 Puan)
- Dr. B, 1 doktora tezi (5 puan) ve 1 yüksek lisans tezi (3 puan) danışmanlığını tamamlamış, toplam 8 puan elde eder.
Proje (En Fazla 20 Puan)
- Dr. B, AB Çerçeve Programı projesinde araştırmacı olarak görev almıştır (10 puan). Ayrıca bir TÜBİTAK projesinde danışmanlık yapmıştır (5 puan). Toplam 15 puan.
Bilimsel Toplantı (≥ 5 Puan)
- Dr. B, uluslararası bir konferansta tam metin bildiriyi CPCI’da yayımlamış, 5 puan almıştır. En az 5 puan koşulunu böylece tamamlar.
Eğitim-Öğretim (≥ 2 Puan, En Fazla 6 Puan)
- Dr. B, 4 farklı yarıyılda lisansüstü ders vermiştir; 2 puan alır ve asgari koşulu sağlar.
Patent/Faydalı Model

Dr. B, bu kategoride çalışması yok. 0 puan.

Ödül

Dr. B henüz büyük ödül almamıştır, 0 puan.

Editörlük (En Fazla 4 Puan)

Dr. B, TR Dizin kapsamındaki bir derginin editör yardımcısı olarak görev yapar. 1 puan.

Diğer (≥ 10 Puan Görsel İletişim vb. Alanlar İçin)

Dr. B “İletişim Çalışmaları” alanında doçentlik için, film/festival kategorisinden en az 10 puan almalıdır. Örneğin, ulusal bir film festivalinde jüri üyeliği (5 puan) ve bir kısa filmde danışmanlık (5 puan) yaparak toplam 10 puanla bu koşulu karşılar.

Özetle Dr. B, puanlarını kabaca şöyle sıralayabilir:

Uluslararası Makaleler:
- Q2 makaleler + AHCI makale → yaklaşık 40–50 puan
Ulusal Makaleler: 38 puan
Tez Kaynaklı Yayınlar: 18 puan (ama 20 puan sınırı var, 18 < 20)
Kitap/Bölümler: 5 puan sınırı, Dr. B burada 5 puanla sınırlanabilir
Atıf: 9 puan
Tez Danışmanlığı: 8 puan
Proje: 15 puan
Bilimsel Toplantı: 5 puan
Eğitim-Öğretim: 2 puan
Editörlük: 1 puan
Diğer: 10 puan (film/festival vs.)

Dr. B’nin bu tablo ile 100 puan barajını aştığı ve her madde için öngörülen alt koşulları (uluslararası makale ≥10 puan, ulusal makaleler 5 tane, tez kaynağı ≤20 puan, atıf ≥5 puan, bildiri ≥5 puan, vb.) karşıladığı anlaşılabilir.

17. Sonuç

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, doktora sonrası süreci vurgulayan ve adayın çok yönlü akademik etkinliğini ölçmeyi amaçlayan kapsamlı bir puanlama sistemi sunar. Adayın en az 100 puana ulaşması ve bu puanın 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olması, doçentlik unvanına yükselme aşamasında bağımsız ve özgün araştırma becerisini kanıtlaması bakımından önemlidir.

Bu sistemde:

Uluslararası Makale kategorisinden en az 10 puan,
Ulusal Makale kategorisinden 5 yayın (3’ü tek yazarlı, farklı dergiler),
Kitap kategorisinde en az 1 kitap veya 2 kitap bölümü,
Bilimsel toplantı bildirilerinden ≥ 5 puan,
Atıflardan ≥ 5 puan,
Eğitim-Öğretim faaliyetlerinden ≥ 2 puan
gibi alt koşullar dikkat çeker. Görsel İletişim Tasarımı, İletişim Çalışmaları, Reklamcılık, Sinema, Halkla İlişkiler gibi alanlardan başvuranlar için ise film, festival, dizi vb. çalışmalar üzerinden en az 10 puan alınması gerekliliği göze çarpar.

Bu koşulların her biri, SBİB alanında akademik üretimi nitelik ve nicelik olarak geliştirmeye, ulusal ve uluslararası alanda etki yaratmaya dönük olarak yapılandırılmıştır. Başvuru dosyasını hazırlarken adayın puanlarını tablo halinde düzenlemesi, hangi maddede asgari yükümlülükler olduğunu gözeterek yayın stratejisini planlaması, tez kaynağından gelen yayınların 20 puan sınırını aşmamasına dikkat etmesi son derece önemlidir.

Sonuç olarak, doçent adayının yeterli sayı ve nitelikte ulusal/uluslararası makale, kitap/bölüm, atıf, bilimsel toplantı bildirisi, proje ve öğretim faaliyetlerini bir araya getirmesi, 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusunun başarıyla sonuçlanmasına katkı sunacaktır. Bu makalede sunulan örnek senaryolar ve özet bilgiler, adayların kendi akademik profil ve projelerini tasarlarken başvurabilecekleri pratik bir rehber niteliğindedir.

Kaynakça

UAK (2025). Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Sosyal, Beşerî ve İdarî Bilimler, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Lisansüstü Tez, Kitap, Atıf, Proje, Eğitim-Öğretim, Patent, Başlıca Yazar, SBİB.

by wporganizasyon Uncategorized

All posts by wporganizasyon

TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİKSEL ANALİZ TEKNİKLERİ VE SPSS UYGULAMALARI

1. GİRİŞ VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2. TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİĞİN ROLÜ

3. ARAŞTIRMA TÜRLERİ VE UYGUN İSTATİSTİKSEL YÖNTEM SEÇİMİ

3.1. Gözlemsel Araştırmalar

3.2. Deneysel Araştırmalar

3.3. Klinik Araştırmalar

4. VERİ TÜRLERİ VE ÖLÇÜM DÜZEYLERİ

4.1. Nitel ve Nicel Veriler

4.2. Ölçek Türleri

5. İSTATİSTİKSEL ANALİZ SÜRECİ

5.1. Hipotez Oluşturma

5.2. İstatistiksel Hata Türleri

5.3. Güç Analizi ve Örneklem Büyüklüğü

6. TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER VE TEMEL KAVRAMLAR

6.1. Merkezi Eğilim Ölçüleri

6.2. Dağılım Ölçüleri

6.3. Grafiksel Sunumlar

7. KARŞILAŞTIRMALI İSTATİSTİKSEL ANALİZ YÖNTEMLERİ

7.1. Parametrik Testler

7.2. Nonparametrik Testler

7.3. Kategorik Verilerde Analiz

8. İLİŞKİ VE KORELASYON ANALİZLERİ

8.1. Korelasyon Katsayıları

8.2. Regresyon Analizleri

9. ÇOKLU DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER

9.1. Çoklu Regresyon

9.2. Faktör Analizi

9.3. Kümeleme Analizi

10. HAYATTA KALMA ANALİZLERİ VE KLİNİK UYGULAMALAR

10.1. Kaplan-Meier ve Log-Rank Testi

10.2. Cox Regresyonu

11. SPSS YAZILIMI İLE UYGULAMALAR

11.1. SPSS’e Veri Girişi

11.2. Tanımlayıcı İstatistikler Uygulamaları

11.3. Hipotez Testleri Uygulamaları

11.4. Regresyon ve Korelasyon Uygulamaları

11.5. İleri Seviye Analizler

12. SPSS SONUÇLARININ YORUMLANMASI VE RAPORLANMASI

13. TIBBİ ARAŞTIRMALARDA İSTATİSTİKSEL HATALAR VE DOĞRU YORUMLAMA

14. ETİK İLKELER VE YAYINLARDA İSTATİSTİKSEL DOĞRULUK

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

16. KAYNAKÇA

Doçentlik Dosyası Hazırlama Süreci: Anahtar Kavramlar ve Uygulamalar

Doçentlik Süreci ve Yönetmelik

Bilim Alanları ve Anahtar Kelimeler

Doçentlik Kılavuzu ve Başvuru Yardım Dosyaları

Doçentlik Bilgi Sistemine Yüklenecek Evraklar

Üniversitelerarası Kurulca Kabul Edilen Yabancı Diller

Kısaca Anahtar Kelimeler:

Doçentlik Dosyası Hazırlama ve Başvuru Danışmanlığı

1. Giriş: Doçentlik ve Akademik Kariyer

2. Doçentlik Başvuru Süreci: Temel Aşamalar

2.1. Başvuru Şartları ve Ön Hazırlık

2.2. Dosya İçeriği ve Belgelerin Hazırlanması

2.3. Belgelerin Doğruluğu ve Etik Kurallar

3. Bilimsel Faaliyetlerin Analizi ve Sunumu

4. Başvuru Danışmanlığı: Uzmanlık ve Destek Süreçleri

4.1. Dosya İnceleme ve Geliştirme

4.2. Bilimsel Yazım ve Düzeltme

4.3. Dijital ve Fiziksel Dosya Hazırlama

4.4. Son Kontroller ve Başvuru

5. Sık Yapılan Hatalar ve Başarıya Yönelik İpuçları

6. Sonuç ve Öneriler

Kaynakça

Doçentlik Nedir?

2025 Doçentlik Başvuru Kriterleri

1. Başvuru Koşulları

2. Akademik Yayın ve Çalışmalar

3. Dil Şartı

4. Akademik Değerlendirme ve Jüri Süreci

5. Başvuru Belgeleri

2025 Doçentlikte Öne Çıkan Değişiklikler ve Dikkat Edilecek Hususlar

Doçentlik Başvurusunda Danışmanlık Hizmetinin Önemi

GİRİŞ

1. DOÇENTLİK JÜRİLERİNİN OLUŞTURULMASI VE JÜRİ BİLGİLERİNİN AÇIKLANMASI

1.1. Jüri Belirleme Süreci

1.2. Jüri Bilgilerinin Erişime Açılması ve Tebligat

2. JÜRİ ÜYELERİNİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖREVİ VE ESER İNCELEME RAPORLARI