Doçentlik Dosyası Hazırlama ve Başvuru Danışmanlığı

1. Giriş: Doçentlik ve Akademik Kariyer

Doçentlik, Türkiye’de ve dünyada üniversite öğretim üyeleri için kritik bir akademik unvandır. Akademik kariyerin sürdürülebilirliği ve ilerlemesi açısından, doçentlik unvanının kazanılması önemli bir dönüm noktasıdır (Yükseköğretim Kurulu, 2024). Başvuru süreci hem akademik üretkenliği hem de akademik yetkinliği çok boyutlu olarak ölçmektedir .

2. Doçentlik Başvuru Süreci: Temel Aşamalar

2.1. Başvuru Şartları ve Ön Hazırlık

Doçentlik başvurusu için adayların, öncelikle Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenen başvuru koşullarını sağlaması gerekir. Bu koşullar genel olarak; belirli bir sayıda ulusal ve uluslararası makale, kitap, atıf, bildiri, proje yürütücülüğü, eğitim-öğretim tecrübesi ve etik uygunluk gibi başlıklarda toplanır (ÜAK, 2024) .

2.2. Dosya İçeriği ve Belgelerin Hazırlanması

Doçentlik dosyasının içeriği aşağıdaki ana başlıkları kapsar:

• Akademik Özgeçmiş: Akademik eğitim, unvanlar, iş tecrübeleri, yayınlar, projeler, ödüller, akademik etkinlikler detaylı şekilde listelenmelidir.

• Bilimsel Yayınlar: Ulusal ve uluslararası makaleler, kitaplar, kitap bölümleri, bildiri ve posterler sistematik biçimde sıralanır.

• Atıflar ve Etki Analizi: Akademik çalışmaların aldığı atıflar, H-endeksi gibi göstergeler, varsa Web of Science veya Scopus gibi uluslararası veri tabanları referans alınarak raporlanır .

• Eğitim Faaliyetleri: Lisans, yüksek lisans, doktora dersleri, tez yönetimi, danışmanlıklar ve verilen seminerler açıkça gösterilmelidir.

• Projeler ve İdari Görevler: Yürütülen veya tamamlanan ulusal/uluslararası projeler, alınan fonlar ve görev alınan idari pozisyonlar dosyada belirtilir.

2.3. Belgelerin Doğruluğu ve Etik Kurallar

Tüm belgelerin eksiksiz, doğrulanabilir ve etik kurallar çerçevesinde hazırlanması gereklidir. Özellikle yayınlar ve atıflar konusunda şeffaflık ve özgünlük esastır (YÖK Akademik Etik Kurulu, 2023) .

3. Bilimsel Faaliyetlerin Analizi ve Sunumu

Başvuru dosyasının önemli bir kısmını bilimsel faaliyetlerin sistematik analizi ve nitelikli sunumu oluşturur. Adayın yayınları, bu yayınların atıf etkisi, projelerdeki rolü ve uluslararası görünürlüğü, nesnel verilerle desteklenmelidir. Meta-analizler, yayın portföyünün bilimsel alana katkısının öne çıkarılması açısından etkili yöntemlerdendir .

4. Başvuru Danışmanlığı: Uzmanlık ve Destek Süreçleri

4.1. Dosya İnceleme ve Geliştirme

Doçentlik danışmanlığı sürecinde; başvuruya uygunluk analizi, yayınların sınıflandırılması, atıf ve etki analizi, akademik özgeçmiş düzenlemesi ve etik uygunluk kontrolleri sağlanır. Ayrıca, adayın eksiklerini tamamlaması için bireysel yol haritası hazırlanır .

4.2. Bilimsel Yazım ve Düzeltme

Başvuru dosyasının akademik dil ve format açısından uygunluğu titizlikle değerlendirilir. Yayınların, bildirilerin ve başvuru dosyasındaki tüm metinlerin intihal içermemesi, dilbilgisi ve akademik yazım kurallarına uygunluğu sağlanır. Gerekirse, uzman bir editör desteği ile metinler düzeltilir (Şahin ve ark., 2022) .

4.3. Dijital ve Fiziksel Dosya Hazırlama

ÜAK başvuruları için dijital (PDF, Word, veri tabanı çıktıları vb.) ve gerektiğinde fiziki dosyalar profesyonel şekilde hazırlanır. Her belge, ÜAK’ın belirlediği şablona ve format kurallarına uygun olmalıdır .

4.4. Son Kontroller ve Başvuru

Danışmanlık kapsamında; dosyanın eksiksizliği, başvuru formlarının doldurulması, online sistem yüklemeleri ve başvurunun zamanında yapılması için adım adım takip sağlanır. Ayrıca, mülakata hazırlık ve olası jüri soruları için adaylara destek sunulur.

5. Sık Yapılan Hatalar ve Başarıya Yönelik İpuçları

• Yayın ve atıf eksikliği: En çok ret gerekçesi, yayın sayısının veya atıfların yetersiz olmasıdır.

• Eksik veya hatalı belge sunumu: Belgelerin doğru ve eksiksiz hazırlanması başvurunun temelidir.

• Yazım, dil ve intihal sorunları: Akademik yazım ve etik kurallarına aykırı, hatalı veya intihal içeren dosyalar elenir.

• Format ve sistem hataları: Online başvuru sisteminde yapılan format veya yükleme hataları başvurunun olumsuz değerlendirilmesine neden olabilir (ÜAK, 2024; YÖK, 2023) .

6. Sonuç ve Öneriler

Doçentlik başvurusu, uzun soluklu bir akademik birikimin doğru, eksiksiz ve nitelikli biçimde sunulmasıyla başarıya ulaşır. Bu süreçte, uzman danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak, başvurunun kalitesini ve kabul şansını belirgin şekilde artırır. Danışman desteğiyle, adaylar hem içerik hem de teknik açıdan daha güçlü dosyalar sunabilmektedir .

---

Kaynakça

1. Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2024). Doçentlik Başvuru ve Atama Kriterleri. https://www.yok.gov.tr

2. Üniversitelerarası Kurul (ÜAK). (2024). Doçentlik Başvuru Rehberi. https://www.uak.gov.tr

3. Garfield, E. (2006). The history and meaning of the journal impact factor. JAMA, 295(1), 90-93.

4. YÖK Akademik Etik Kurulu. (2023). Akademik Etik İlkeleri.

5. Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.

6. Altuntaş, Y., & Doğan, S. (2021). Akademik kariyer planlamasında danışmanlık hizmetlerinin rolü. Eğitim ve Bilim, 46(207), 245-260.

7. Şahin, M., Uslu, M., & Gök, A. (2022). Bilimsel metinlerde intihal ve etik. Türk Kütüphaneciliği, 36(2), 240-259.

8. ÜAK. (2024). Doçentlik Başvuru Kılavuzu ve Belgeler.

9. ÜAK, 2024; YÖK, 2023.

10. Kaya, H., & Yılmaz, B. (2020). Akademik danışmanlık hizmetlerinin doçentlik başvurularındaki önemi. Akademik Dergiler, 18(3), 112-124.

Doçentlik Nedir?

Doçentlik, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında akademik kariyerin önemli bir basamağıdır. Adaylar, uzmanlık alanlarında bilimsel yetkinliklerini kanıtlamak ve öğretim üyeliğinde ilerlemek amacıyla doçentlik başvurusu yaparlar. 2025 yılı itibariyle doçentlik başvurusu, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenen kriterler doğrultusunda gerçekleştirilmektedir.

---

2025 Doçentlik Başvuru Kriterleri

2025 yılı için geçerli doçentlik başvuru kriterleri, ÜAK tarafından güncellenmiştir ve alan bazında farklılık gösterebilir. Ancak genel hatlarıyla başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken temel kriterler şunlardır:

1. Başvuru Koşulları

• Türkiye’de veya yurt dışında denkliği kabul edilen bir yükseköğretim kurumundan doktora, tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik unvanı almış olmak.

• Başvuru sırasında istenen bilimsel faaliyet puanını toplamak.

• Akademik ve etik uygunluk şartlarını taşımak.

2. Akademik Yayın ve Çalışmalar

• Adaydan SCI, SCI-Expanded, SSCI, AHCI gibi indeksli dergilerde en az bir özgün makale yayınlamış olması beklenir (bazı alanlarda bu sayı daha fazla olabilir).

• Alanına göre ulusal/uluslararası kitap veya kitap bölümü, atıf, bildiri, proje yürütücülüğü veya sanatsal faaliyet gibi ek akademik faaliyetler puanlanır.

• Yayınlarda etik kurallara uygunluk, ulusal ve uluslararası standartlara uyum zorunludur.

3. Dil Şartı

• YÖKDİL, YDS veya ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen sınavlardan en az 55 puan veya muadil bir puan almak gereklidir. (Bazı alanlarda daha yüksek puan istenebilir; örn. tıp ve mühendislikte genellikle 65 puan.)

4. Akademik Değerlendirme ve Jüri Süreci

• Başvurular ÜAK’ın ilgili doçentlik komisyonları tarafından incelenir.

• Uygun bulunan adaylar, alan jürileri tarafından yazılı eser değerlendirmesine alınır.

• 2023 sonrası uygulamaya konan yeni sistemde, çoğu alanda sözlü sınav kaldırılmıştır; yalnızca eser incelemesi yapılır.

• Tüm belgeler elektronik ortamda ÜAK sistemine yüklenir.

5. Başvuru Belgeleri

• Doktora/uzmanlık diploması

• Yabancı dil sonuç belgesi

• Özgeçmiş ve yayın listesi

• Bilimsel çalışma ve yayın dosyası

• ÜAK tarafından belirlenen formlar ve başvuru dilekçesi

---

2025 Doçentlikte Öne Çıkan Değişiklikler ve Dikkat Edilecek Hususlar

• Puanlama sistemi: Her alan için ayrı ayrı belirlenen ve güncellenen asgari puan eşiği vardır. Yeterli puan toplanmadan başvuru kabul edilmez.

• Etik ihlal denetimi: Tüm başvurularda intihal, duplikasyon, sahtecilik gibi etik ihlaller dikkatle incelenmektedir.

• Dijital başvuru: Tüm süreçler ÜAK’ın e-doçentlik sistemi üzerinden yürütülmektedir. Evrak eksikliği başvurunun reddine neden olabilir.

• Uluslararası yayın ve atıf önemi: SCI, SSCI, AHCI dışındaki dergilerdeki yayınlar daha az puan getirir; atıf sayısı da yükseltilmiştir.

• Sanatsal veya tasarım alanlarında sanat/tasarım eserleri ve projeler öne çıkar.

---

Doçentlik Başvurusunda Danışmanlık Hizmetinin Önemi

Doçentlik başvurusu, her yıl güncellenen ve karmaşıklaşan kriterler nedeniyle detaylı bilgi, titiz belge hazırlığı ve stratejik bir planlama gerektirir. Başvuruda danışmanlık hizmeti almak, adaylara şu avantajları sağlar:

• Kriterlerin doğru yorumlanması: Alanınıza ve yılın güncel mevzuatına göre gerekli asgari puan ve belgelerin eksiksiz hazırlanması sağlanır.

• Yayın portföyü analizi: Mevcut yayınlarınızın başvuruya uygunluğu kontrol edilir, eksik veya riskli alanlar belirlenir ve gerekli düzenlemeler önerilir.

• Etik ve intihal risklerinin önlenmesi: Belgelerde etik ve akademik bütünlük açısından ön inceleme yapılır.

• Sistemsel destek: E-doçentlik başvuru portalında evrak yükleme ve teknik destek sunulur.

• Başvuru dosyasının bütünsel kontrolü: Tüm evraklar, formlar ve bilimsel dosya akademik bir bakış açısıyla gözden geçirilir.

2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURUSU: KAPSAMLI BİR AKADEMİK İNCELEME

GİRİŞ

Türkiye’de akademik unvanların alınma süreci, yükseköğretim sisteminin önemli yapıtaşlarından birini oluşturmaktadır. Doçentlik, akademik kariyer basamaklarında yer alan önemli ve saygın bir unvandır. Bu unvanı almak isteyen öğretim elemanlarının ya da akademisyen adaylarının belirli mevzuata, yönetmeliklere ve kılavuzlara uygun şekilde başvuru yapmaları esastır. 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu da diğer dönemlerde olduğu gibi, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından hazırlanmış kapsamlı bir kılavuz çerçevesinde yürütülmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu kılavuz; başvuru şartları, başvuru işlemleri, gerekli belgeler, değerlendirme süreçleri ve sonuçların duyurulması gibi pek çok alt başlık içermektedir.

Bu makalenin amacı, 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu’nda (bundan sonra “Kılavuz” olarak anılacaktır) yer alan temel ilkeleri ve süreçleri kapsamlı bir şekilde ele alarak başvuru yapacak adaylara rehberlik etmektir. Ayrıca kılavuzda belirtilen şartların arka planını, hukuki dayanaklarını ve uygulamada karşılaşılabilecek muhtemel sorunları tartışarak konuya bütüncül bir bakış sağlamayı hedeflemektedir.

Burada sunulan değerlendirmeler, hem Kılavuz’dan doğrudan aktarılan bilgiler hem de Türkiye’nin yükseköğretim mevzuatı çerçevesindeki diğer düzenlemelerle ilişkilendirilerek yapılmıştır. Makale boyunca, gerek atıflarda gerekse de örneklerde akademik doğruluğa ve titizliğe riayet edilecektir. Bu sayede, doçentlik başvurusu yapmayı planlayan ya da bu süreçle ilgilenen araştırmacılara detaylı ve güvenilir bir kaynak sunmak amaçlanmaktadır.

---

1. DOÇENTLİK KAVRAMININ TARİHÇESİ VE ÖNEMİ

1.1. Genel Bakış

Doçentlik, Türkiye’de 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle çerçevesi çizilmiş bir akademik unvandır. Bu unvan, öğretim üyeliğinde “yardımcı doçentlik (ya da güncel mevzuattaki karşılığıyla doktor öğretim üyeliği)” basamağından sonra gelmekte ve profesörlüğe giden yolda önemli bir eşik teşkil etmektedir. Adaylar, gerekli bilimsel üretimi gerçekleştirdikten, belirli yayın ölçütlerini sağladıktan ve yabancı dil şartını yerine getirdikten sonra doçentlik unvanını elde edebilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

1.2. Türkiye’de Doçentlik Unvanının Yasal Altyapısı

Türkiye’de yükseköğretimle ilgili yasal düzenlemelerden ilki, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’dur. Bu kanun, üniversitelerin ve akademik unvanların mevzuat temelini oluşturmaktadır. Kanunda, doçentlik koşullarına ve süreçlerine ilişkin hükümler yer almakla birlikte, ayrıntılı düzenlemeler Doçentlik Yönetmeliği ve ÜAK tarafından yayımlanan kılavuzlarla netleştirilmektedir. 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu da bu yönetmelik ve mevzuat hükümlerine dayanarak hazırlanmıştır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

1.3. Doçentlik Unvanının Akademik Kariyerdeki Yeri

Doçentlik unvanının kazanılması, adayın belirli bilimsel yeterlik düzeyine ulaştığının resmen tescili anlamına gelir. Akademik yapılanmada, doçentler hem araştırma hem de öğretimde önemli görevler üstlenir. Üniversitelerde proje yürütme, bilimsel araştırma, lisansüstü öğrenci danışmanlığı gibi faaliyetlerin yanı sıra idari sorumluluklar üstlenmek de doçentliğin getirdiği roller arasındadır. Dolayısıyla, doçentlik başvurusu sadece bir bürokratik süreç değil, aynı zamanda akademik yetkinliği kanıtlama ve yeni sorumluluklar alma yolunda atılan ciddi bir adımdır.

---

2. 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURUSUNUN YASAL DAYANAĞI

2.1. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, doçentlik sürecini şekillendiren temel metinlerden biridir. Kanunun 24. maddesinde, doçentlik başvurusu yapacak adaylara yönelik temel çerçeve çizilmiştir. Bu maddede, “bir lisans diploması aldıktan sonra doktora ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta veya veteriner hekimlikte uzmanlık unvanını almış olmak ya da ilgili sanat dallarında yeterlik kazanmış olmak” doçentlik başvurularının asgari ön koşulu olarak belirtilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca yabancı dil yeterliği, yayın ve diğer akademik çalışmalar da bu kanun çerçevesinde hükme bağlanmıştır.

2.2. Doçentlik Yönetmeliği

Doçentlik Yönetmeliği, doçentlik başvurusu ve değerlendirme süreçlerinin nasıl yürütüleceğini daha ayrıntılı şekilde düzenler. Bu yönetmelikte, doçentlik jürilerinin oluşumu, eser inceleme süreci, etik denetim, başarısızlık durumunda izlenmesi gereken prosedür ve benzeri konular açıklığa kavuşturulmuştur. Aynı yönetmelik, üniversitelerin belirli durumlarda hangi hak ve yükümlülüklere sahip olduğunu da belirgin hale getirir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

2.3. ÜAK (Üniversitelerarası Kurul) Kararları

ÜAK, doçentlik süreçlerinde en yetkili karar organlarından biridir. Üniversitelerarası Kurul’un ilgili komisyonları, başvuruların toplanması, jüri atama işlemleri, eser inceleme raporlarının değerlendirilmesi ve kararların ilanı gibi süreçlerde aktif rol almaktadır. ÜAK’ın ayrıca etik ihlal ve benzeri disiplin konularında aldığı kararlar da doçentlik sürecini doğrudan etkilemektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

---

3. 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU KOŞULLARI VE AÇIKLAMALARI

3.1. Başvuru Tarihleri ve Süreç Takvimi

2025 Mart Dönemi için başvurular, 20 Mart 2025 günü başlamış ve 28 Mart 2025 günü mesai bitimine kadar devam etmiştir. Bu tarihler arasında, adayların Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden başvurularını tamamlamaları ve gerekli ücretleri ödemeleri beklenmektedir. Başvuru ücreti, 2025 Mart Dönemi için 5.771,57 TL olarak belirlenmiştir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu miktarın, belirtilen süre içinde doğru yöntemle (yalnızca sanal pos uygulaması üzerinden, ATM veya banka şubesi gibi alternatif yollar kullanılmadan) yatırılması büyük önem taşır. Aksi takdirde başvuru geçersiz sayılmaktadır.

Adaylar, başvurularını internet ortamında sonlandırdıktan sonra bazı durumlarda fiziki evrak göndermekle de yükümlü olabilirler. Bu noktada, Kılavuz’da kimlerin hangi belgeleri göndermesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Örneğin, öğrenim bilgisi veya yabancı dil belgesi ilgili kurumların sisteminde otomatik olarak doğrulanamayan adayların, söz konusu belgelerin aslı veya onaylı suretini ÜAK’a göndermesi gerekebilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2. Asgari Başvuru Şartları

3.2.1. Öğrenim Koşulları

Başvuru yapabilmek için adayın, lisans diplomasının ardından doktora ya da tıpta (veya diş hekimliğinde, eczacılıkta, veteriner hekimlikte) uzmanlık diplomasına sahip olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra belirli sanat dalları için sanatta yeterlik belgesi de kabul edilmektedir. Kılavuz’da özellikle yurt dışı diplomalara ilişkin denklik şartları ayrıntılı şekilde yer almaktadır. Buna göre yurt dışında alınan lisans, yüksek lisans veya doktora diplomalarının, ilgili kurumlar tarafından denkliğinin onaylanmış olması zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Belli istisnai durumlarda, adayların bazı mezuniyet şartlarından muaf tutulması mümkündür. Örneğin, ÜAK tarafından doğrudan doktora/bütünleşik doktora denklik belgesi verilen adaylardan, yüksek lisans şartı aranmayabilmektedir. Benzer şekilde, yabancı uyruklu adaylardan Türkiye’de doktora/uzmanlık eğitimlerini tamamlayanların da lisans ve yüksek lisans denkliği aranmamaktadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2.2. Yabancı Dil Yeterliği

Doçentlik sürecinde dil yeterliliği, adayın akademik araştırmaları uluslararası boyutta takip edebilmesi ve yayımlayabilmesi açısından önemli görülmektedir. Bu nedenle, YÖK tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından en az 55 puan veya uluslararası kabul gören sınavlardan buna denk bir puan almak zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu yabancı dil, genellikle İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Rusça, Arapça, Çince, Japonca, Yunanca veya Farsçadan biri olarak belirlenmiştir. Başvurulan bilim alanı doğrudan bir yabancı dili içeriyorsa, sınavın farklı bir dilde verilmesi gerektiği Kılavuz’da vurgulanmaktadır.

Bazı uluslararası sınav belgelerinde, ÖSYM güncel eşdeğerlik tablolarına bakılır. TOEFL IBT ve PTE Academic gibi sınavlar, ÜAK tarafından verilen şifreli doğrulama aracılığıyla kontrol edilebilmektedir. Dolayısıyla bu sınavların sonuç belgelerini göndermek zorunlu olmamaktadır. Ancak diğer sınav türleri için, sınav belgesinin aslı veya onaylı suretini ÜAK’a iletmek gerekebilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

3.2.3. Yayın, Araştırma ve Bilimsel Çalışma Koşulları

Adayın doçentlik başvurusunda bulunabilmesi için, başvuru bilim/sanat alanının gerekliliklerine göre belirlenmiş yeterli sayıda ve nitelikte özgün bilimsel yayın ve çalışmaya sahip olması şarttır. 2547 sayılı Kanun’un 24. maddesi uyarınca, ÜAK’ın görüşü ve YÖK’ün kararıyla her bilim dalına özgü asgari koşullar düzenlenmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu koşullarda, adayın son beş yılda yapmış olması gereken yayınlar, katılması gereken bilimsel toplantılar, alması gereken atıf sayıları gibi kriterler yer alabilmektedir. Ayrıca puanlama sistemi, adayın hangi çalışmalardan kaç puan alacağına dair net bir rehber oluşturur. Örneğin, alan indekslerinde taranan dergilerde yayımlanan makalelere farklı, uluslararası kongrelerde sunulan bildiriler için farklı puanlar verilebilir.

Burada kritik nokta, adayın etkinlik ve yayınlarını doğru beyan etmesidir. Kılavuz’da, bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun davranılması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Daha önceki başvurularında etik ihlali tespit edilen adayların, yeniden başvuru yaparken etik ihlal kapsamına giren yayınlarını da listede göstermesi zorunludur [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Aksi halde, yanlış beyan nedeniyle başvurunun iptali ve disiplin yaptırımları söz konusu olabilir.

---

4. BAŞVURU SÜRECİ VE DOÇENTLİK BİLGİ SİSTEMİ (DBS)

4.1. Doçentlik Bilgi Sistemi’nin (DBS) Rolü

Doçentlik başvurularının tamamı, çevrimiçi bir platform olan Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden yürütülmektedir. Bu sistem sayesinde adaylar, kimlik bilgileri, öğrenim bilgileri, yabancı dil puanları ve diğer akademik faaliyetlerini tek bir platformda birleştirebilmektedir. Adayların girdiği veriler, YÖK, ÖSYM, ULAKBİM, TÜBİTAK gibi ilgili kurumların veri tabanlarıyla karşılaştırılarak doğruluk kontrolünden geçirilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Adayın mezuniyet yılı 1987 öncesi veya yurt dışı mezuniyet yılı 1996 öncesi ise, elektronik ortamda verinin bulunmaması nedeniyle diplomalar bizzat yüklenmek zorundadır. Aynı şekilde, yurt dışı diploması olup denkliği henüz sistemde görünmeyen adaylar da belgelerini fiziki olarak ÜAK’a göndermelidir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

4.2. “Başvuruyu Sonlandır” İşlemi ve Sonuçları

Adaylar, gerekli tüm bilgi ve belgeleri DBS’ye yükledikten sonra “Başvuruyu Sonlandır” butonuna basarak başvurularını kesinleştirmek durumundadırlar. Bu işlem yapıldıktan sonra, sistem üzerinde bilgi veya belge güncellemesi mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla, eksik veya hatalı bilgi sunan adayların başvurusu iptal edilir. Başvurusunu sonlandırdığı halde ödemeyi süresi içinde yapmayan adayların da başvuruları geçersiz sayılır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Özellikle belge göndermesi gereken adayların, bu belgeleri 28 Mart 2025 günü saat 17.30’a kadar elden teslim etmeleri veya kargoya vermeleri gerekmektedir. Posta/kargo kaynaklı gecikmelerden dolayı, yurt içi başvurularda 15 gün, yurt dışı başvurularda 30 gün ek bekleme süresi tanınmakla birlikte, gönderim tarihi mutlaka başvuru döneminin son günü olan 28 Mart olmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

4.3. Hataya Yer Vermemek İçin Alınması Gereken Önlemler

• Veri Doğrulaması: DBS’de otomatik olarak çekilen verilerle manuel girilen verilerin uyumlu olması şarttır. Adayın kendi yüklediği bilgiler ile kurum kaynaklı bilgiler çeliştiği takdirde başvuru iptal edilir.

• Belge Orijinalliği: Yüklenen veya gönderilen diploma, yabancı dil belgesi gibi evrakların noter ya da resmi kurum tarafından onaylı olması gerekir. Onaylı suret üzerindeki tarih, doçentliğe başvurulan yıl içerisinde olmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

• Süreler ve Tarihler: 20-28 Mart 2025 arası başvuru, 28 Mart 2025 mesai bitimi ödeme ve belge teslimi, 29 Mart – 7 Nisan arası geri çekme hakkı gibi tarihlere titizlikle uyulmalıdır.

---

5. BAŞVURUNUN GERİ ÇEKİLMESİ VE ÜCRET POLİTİKASI

5.1. Başvuru Geri Çekme Prosedürü

Aday, başvuru sonlandırma işlemini yaptıktan sonra, belirlenen süre içinde gerekçesiz olarak başvurusunu geri çekme talebinde bulunabilir. 2025 Mart Dönemi için bu süre, 29 Mart – 7 Nisan 2025 (23.59’a kadar) olarak belirlenmiştir. Geri çekme talebi yalnızca DBS üzerinden yapılabilmekte olup, mektup veya e-posta gibi yöntemlerle iletilen talepler kabul edilmemektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca, geri çekilen başvuru için ödenen ücret iade edilmemektedir.

5.2. Ücretin İadesinin Mümkün Olmadığı Durumlar

Başvurusunu süresi içinde tamamlayamayan veya asgari şartları sağlamadığı tespit edilerek başvurusu iptal edilen ya da başvurusunu kendi isteğiyle geri çeken adayların yatırdıkları ücretler iade ya da devredilmemektedir. Aynı şekilde, aynı işlem için birden fazla ödeme yapan ya da ücret gerektirmeyen bir işlem için ödeme yapan adaylar, herhangi bir iade veya mahsup talebinde bulunamazlar [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu kural, adayların başvuru işlemlerini daha dikkatli gerçekleştirmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

---

6. DEĞERLENDİRME SÜRECİ

6.1. Jüri Oluşturulması

Başvurusu kabul edilen adaylar için, Doçentlik Komisyonu tarafından bir jüri tayin edilir. Jüri, genellikle 5 veya 3 öğretim üyesinden oluşur ve adayın bilim/sanat alanıyla ilgili uzman akademisyenleri içerir. Jüri üyelerinin atamasından sonra, üyelerin değerlendirme görevi elektronik ortamda başlatılır. Jüri, adayın bütün akademik çalışmalarını inceler: makaleler, bildiri tam metinleri, kitap bölümleri, projeler, atıflar, sanatsal faaliyetler, danışmanlıklar vb. [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

Jüri üyeleri, ilk etapta adayın etik ihlal ya da asgari koşulların karşılanmaması durumlarını değerlendirir. Eğer bu konularda bir uygunsuzluk tespit edilirse, ilgili raporlar Doçentlik Komisyonu’na iletilir. Komisyon, adayın başvurusunu iptal edebilir veya etik inceleme süreci başlatabilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

6.2. Etik İnceleme

Akademik araştırma ve yayın etiği, doçentlik sürecinin en hassas noktalarındandır. İntihal, sahtecilik, tekrar yayım, haksız yazarlık, uydurma veri, yanıltıcı beyan gibi durumların tespiti halinde, adayın başvurusu iptal edilmekle kalmaz; gelecekteki başvuru hakları da belirli süreyle kısıtlanabilir. Dahası, hukuki ve idari yaptırımlar devreye girebilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu nedenle, adayların eser listelerini ve beyanlarını son derece şeffaf şekilde hazırlamaları gereklidir.

6.3. Eser İnceleme ve Raporlar

Adayın bilimsel yayın ve çalışmaları, jüri tarafından ayrıntılı biçimde incelenir. Jüri üyelerine, inceleme raporunu hazırlamaları için genellikle bir aylık süre tanınır. Her üye, adayın çalışmalarını “başarılı” veya “başarısız” olarak değerlendirirken, gerekçelerini de ayrıntılı biçimde raporlar [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Raporda adayın bilimsel katkısının orijinalliği, yayınlarının kalitesi, adayın bağımsız araştırma yapabilme yeteneği gibi hususlar dikkate alınır.

Beş kişiden oluşan bir jüride en az üç üyenin “başarılı” görüşü, üç kişiden oluşan jüride ise en az iki üyenin “başarılı” görüşü, adayın doçentlik unvanını almaya hak kazanması için yeterlidir. Eğer aday “başarısız” bulunursa, Kılavuz’da belirtilen kurallar uyarınca, ancak başvuru döneminden sonraki üçüncü dönemde yeniden başvuru yapma hakkı elde eder [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

6.4. İtiraz ve Sonraki Başvurular

Aday, jüri raporlarına veya ÜAK kararlarına karşı hukuki yollara başvurabilir. Bunun dışında, etik ihlal ya da asgari koşulları sağlamama nedeniyle başvurusu iptal edilen adayın, tekrar başvuru yapabilmesi için aradan belli sayıda dönem geçmesi gerekir. Örneğin, eser incelemesinde “başarısız” olan bir aday, başvuru dönemini izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu da adayın eksik görülen yönlerini tamamlaması için belirli bir süre tanır.

---

7. BAŞARILI OLAN ADAYLARIN SÜREÇLERİ: DOÇENTLİK BELGESİ VE ÜNVANIN KAZANIMI

7.1. Sonuçların Duyurulması

Jüri değerlendirmeleri tamamlanıp raporlar yüklendikten sonra, Doçentlik Komisyonu ve ÜAK Yönetim Kurulu inceleme yapar. Başarılı bulunan adayların sonuçları DBS üzerinden ilan edilir; ilan tarihinden sonraki beşinci günde, tebliğin yapılmış sayıldığı kabul edilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Adaylar, DBS’ye giriş yaparak sonuç raporlarını, jüri üyelerinin isimleri gizlenmiş şekilde inceleyebilirler.

7.2. Doçentlik Belgesi Düzenlenmesi

Aday, başarılı bulunduktan sonra herhangi bir ek talepte bulunmaksızın doçentlik belgesi düzenlenir. Bu belge, adayın ilgili bilim veya sanat alanında “doçent” unvanını kazandığını resmen gösterir. Belge genellikle ÜAK tarafından hazırlanır ve adayın belirttiği adrese gönderilir ya da elden teslim alınabilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

7.3. Doçentlik Unvanının Getirdiği Hak ve Yükümlülükler

Aday, doçent olduktan sonra akademik kariyerinde daha ileri düzeyde görev ve sorumluluklar alabilir. Fakültelerde ders verme, lisansüstü tez danışmanlığı, bilimsel proje yürütücülüğü gibi etkinliklerde söz sahibi olur. Ayrıca idari birimlerde görev alabilme imkânı da artar. Tüm bu fırsatların yanı sıra, “özerk ve bağımsız araştırma yapabilme” ilkesi çerçevesinde, doçentlik unvanının devamlılığının gerektirdiği akademik performansın korunması önemlidir.

---

8. GÜZEL SANATLAR TEMEL ALANINDAN BAŞVURULARDA ÖZEL DURUMLAR

Güzel Sanatlar temel alanından doçentliğe başvuran adaylar için, eserlerin çoğu zaman görsel, işitsel veya performans temelli olması sebebiyle farklı bir prosedür uygulanır. Adaylar, 50 MB’ı aşan dijital dosyaları DBS’ye yükleyemedikleri takdirde, bu eserleri CD, DVD veya taşınabilir bellek üzerinde ÜAK’a iletmek zorundadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Jüri değerlendirmesi sonrasında, bu materyaller de jüri üyelerine benzer şekilde iletilir. Böylece, adayın sanatsal faaliyetleri de objektif biçimde incelenebilir.

---

9. YURT DIŞI MEZUNİYET VE DENKLİK SORUNLARI

9.1. Denklik Belgesi Alma Süreci

Yurt dışında alınan lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinin Türkiye’de geçerli kabul edilebilmesi için, YÖK veya denkliği vermeye yetkili diğer kurumlar tarafından denklik işleminin yapılması gerekir. Kılavuz’da, denklik belgesi olmayan adayların başvurularının kabul edilmeyeceği açıkça belirtilmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Bu nedenle, yurt dışı mezunu adayların denklik başvurusunu mümkün olduğunca erken yapmaları tavsiye edilir. Aksi halde, denklik işlemi uzayabildiği gibi, başvuru dönemi kaçırılabilir.

9.2. Doğrudan/Bütünleşik Doktora Denklik Belgesi

10 Şubat 2021 tarihinden önce doktora denklik belgesi olup doğrudan/bütünleşik doktora yaptığını beyan eden adaylardan ek belgeler talep edilmektedir. Bu adayların, doktora yaptıkları üniversiteden aldıkları “doğrudan veya bütünleşik doktora yapıldığına dair belge”yi noter ya da dış temsilcilik onaylı şekilde sunmaları gerekir. Belgeler, başvuru süresi içerisinde ÜAK’a ulaştırılmalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Aksi takdirde, başvurunun iptali söz konusu olur.

9.3. Yabancı Uyruklu Adaylar

Yabancı uyruklu adaylar, Türkiye’de herhangi bir üniversitede tamamladıkları doktora veya uzmanlık derecelerinin yanı sıra, belirli şartlar altında lisans ve yüksek lisans denkliği aranmaksızın başvuru yapabilmektedirler. Ancak bunların da Kılavuz’da belirtilen yabancı dil şartını yerine getirmesi gerekmektedir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca Türkiye’de ikamet ettikleri süre içerisinde, başvuru takvimine uymak ve gerekli belgeleri zamanında ibraz etmek durumundadırlar.

---

10. ETİK İHLAL VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA İLKELERİ

10.1. İntihal ve Diğer Araştırma Etiği İhlalleri

Yükseköğretim sistemi, adaylardan bilimsel ve etik ilkelere tam uyum bekler. İntihal, sahtecilik, data manipülasyonu veya yayını tekrar tekrar kullanma gibi eylemler, ciddi yaptırımlara tabidir. Adayın daha önceki çalışmalarında etik ihlal yaptığı saptanmışsa ve bu ihlal doçentlik başvurusunda beyan edilmemişse, adayın başvurusu doğrudan iptal edilir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca tekrarlanan etik ihlaller, adayın uzun süreli başvuru yasağına maruz kalmasına yol açabilir.

10.2. Etik Beyan Yükümlülüğü

Aday, doçentlik başvurusunda kullandığı tüm çalışmalar için kendisinin veya ortak yazarlarının telif hakkını, yayın iznini ve araştırma etiği onaylarını almış olmalıdır. Özellikle insan veya hayvan deneklerle yapılan araştırmalar için etik kurul onayı aranır. Bu onay belgelerinin gerekli hallerde sunulması istenebilir. Adayların araştırma etiği kurallarına uyması, akademik topluluğun güvenilirliğini korumak adına kritik öneme sahiptir.

10.3. Yayınların Beyanı

Kılavuz’da, adayın bütün bilimsel yayınlarını (tezler, makaleler, bildiriler, projeler vb.) eksiksiz biçimde beyan etmesi zorunludur. Yayınların bir kısmını saklamak veya yanıltıcı beyanlarda bulunmak, başvurunun iptal nedenlerinden biri olarak belirtilmiştir [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Ayrıca yağmacı/şaibeli dergilerle ilgili olarak ÜAK’ın aldığı kararlara da dikkat edilmelidir. Bu tür dergilerdeki yayınlar, 30.12.2021 tarihli YÖK kararı gereğince, adayın başvurusunda dikkate alınmayabilir ya da beyannameye eklenmesi, etik beyan zorunluluğu açısından önem taşır.

---

11. ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİNİN HAZIRLANMASI

11.1. Form ve İçerik

DBS’de, adaylardan kapsamlı bir Özgeçmiş ve Eserler Listesi hazırlamaları beklenir. Bu listede, adayın lisans mezuniyetinden itibaren gerçekleştirdiği tüm akademik faaliyetleri kronolojik ve kategorik olarak yer almalıdır. Kılavuz’da, kitap, makale, bildiri, sanatsal faaliyet gibi çalışmaların nasıl sınıflandırılacağına ilişkin yönergeler bulunmaktadır [Üniversitelerarası Kurul, 2025]. Adayın özgeçmişinde ise eğitim bilgileri, akademik deneyimleri, aldığı ödüller ve benzeri bilgiler yer almalıdır.

11.2. Daha Önce Farklı Bir Bilim Alanından Doçent Olanlar

Bazı adaylar, daha önce başka bir bilim veya sanat alanından doçent unvanı almış olabilir. Bu durumda, ikinci kez doçentlik başvurusu yapan kişi, ilk doçentlik başvurusuna ait belgeleri yeni başvurusunda kullanamaz. ÜAK’ın kararları uyarınca, önceki dönem doçentlik eserleri yeni beyannameye dahil edilemez. Bu tür adaylardan, daha önce doçent oldukları başvuru dönemine ait özgeçmiş ve eserler listesini fiziki olarak ÜAK’a teslim etmeleri istenir [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

11.3. Güncelleme ve Kontrol

“Başvuruyu Sonlandır” işleminden sonra, özgeçmiş ve eser listesi üzerinde hiçbir düzeltme yapılamaması, listeyi oluştururken azami dikkati gerektirir. İlgili belgelerin güncel ve tam olması; farklı alanlarda yapılan yayınların veya çalışmaların doğru kategorize edilmesi; atıf, doi numarası, endeks bilgisi gibi metadataların eksiksiz girilmesi önemlidir. Bu bilgiler, jüri üyelerinin değerlendirme sürecini doğrudan etkiler.

---

12. SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Adaylar doçentlik başvurusu esnasında çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler. Bu sorunlar genellikle teknik, idari veya belge eksikliklerinden kaynaklanır.

1. Teknik Sorunlar: DBS’nin yoğunluk dönemlerinde yavaşlaması veya sistem hataları nedeniyle başvuru işlemi kesintiye uğrayabilir. Çözüm olarak başvuruyu son güne bırakmamak ve sistem mesajlarını dikkatle okumak önerilir.

2. Belge Eksikliği: Yabancı dil belgesi ya da denklik belgesi gibi temel belgelerindeki eksiklikler, başvurunun iptaline yol açabilir. Bu nedenle, adayların çok önceden bu belgeleri temin etmesi gerekir.

3. Yanlış Beyan: Eserlerin yanlış kategorize edilmesi, eksik veya fazla puanlanması da başvuru iptaline sebep olabilir. Etik ilkelere uygunluk ve doğru beyan esastır.

4. Ücret Yanlış Yatırma: Başvuru ücretini doğru hesaba veya doğru yöntemle yatırmayan adaylar, maalesef ücret iadesi alamamaktadır. Bu da mağduriyet yaratabilir, bu yüzden Kılavuz’da önerilen resmi ödeme kanallarının dışına çıkılmamalıdır [Üniversitelerarası Kurul, 2025].

---

13. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu, Türk akademisinin en önemli süreçlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreç, adayların akademik kariyerlerinde kritik bir eşiği aşmalarını sağlayacak bilgi ve belgelerin doğru biçimde sunulmasını gerektirir. Kılavuz, adaylara yol gösterici bir rehber olmakla birlikte, her adayın kendi alanına özgü gereklilikleri ve yayın koşullarını da dikkate alması önemlidir.

Bu makalede, Kılavuz’da yer alan ana başlıkları sistematik bir yaklaşımla ele aldık. Adayın gerek öğrenim şartlarını ve yabancı dil puanını, gerekse de yayın ve araştırma yeterliklerini ortaya koyabilmesi sürecin özüdür. Jüri değerlendirmesi ise, adayın bilimsel yetkinliğini teyit eden son adımdır. Bu aşamada etik ilkeler, doğru beyan ve yüksek araştırma standartları belirleyici rol oynar.

Doçentlik unvanını kazanan bir akademisyenin, üniversite bünyesinde araştırma, eğitim ve idari sorumluluk alanlarında etkinlik göstermesi beklenir. Bu unvan, akademik yükselişin yalnızca bir aşaması olup, sürekli bir bilimsel üretkenlik ve etik sorumluluk gerektirir. Dolayısıyla, doçentlik başvurusu esnasında sergilenen titizlik, akademik hayata dair bakış açısının da bir yansımasıdır.

Kılavuz’un incelenmesi ve bu makaledeki özet bilgilerin dikkate alınmasıyla, 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvurusu daha öngörülebilir ve sorunsuz bir şekilde tamamlanabilir. Adayların akademik yolculuklarında başarılar dilemekle birlikte, daima hatırlanması gereken nokta, unvanların geçici, bilimsel katkının ise kalıcı olduğudur.

---

KAYNAKÇA

• Üniversitelerarası Kurul. (2025). 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Kılavuzu. Ankara: ÜAK Yayınları.

---

ANAHTAR KELİMELER

 

SCI-SSCI yayın yapmanın ipuçları

 

1. GİRİŞ

Akademik dünyada, bir araştırmanın değeri ve bilimsel camiadaki görünürlüğü yalnızca çalışmanın içeriğiyle değil, aynı zamanda yayımlandığı derginin uluslararası tanınırlığıyla da ölçülür. Science Citation Index (SCI) ve Social Sciences Citation Index (SSCI), bu anlamda en prestijli indeksler arasında yer alır (Karasar, 2020). SCI; fen, mühendislik ve tıp gibi alanları kapsarken, SSCI; sosyoloji, psikoloji, eğitim, işletme, ekonomi ve iletişim gibi sosyal bilimler alanlarını içerir (Day & Gastel, 2012).

Her iki indeks de Clarivate Analytics (önceki adıyla Thomson Reuters) tarafından yönetilen Web of Science platformunda yer almakta ve akademik yayınların atıf analizini sağlayarak bilimsel etkiyi ölçmektedir. Bu indekslerde yayımlanan makaleler, çoğu üniversite ve araştırma kurumunun akademik yükselme ve değerlendirme kriterlerinde büyük önem taşır (Creswell, 2018). Dolayısıyla, SCI-SSCI kapsamındaki dergilerde makale yayımlamak, araştırmacının uluslararası düzeyde kabul görmesi ve itibar kazanması bakımından kritik bir adımdır.

Bu kapsamlı rehberde, SCI-SSCI kapsamında yayın yapmanın tüm aşamalarına dair detaylı bilgiler, stratejiler ve bol örnekli açıklamalar bulacaksınız. Metin, araştırma konusu seçiminden hakem değerlendirme süreçlerine, dergi seçimi yöntemlerinden atıf yönetimine kadar pek çok konuyu bütüncül bir bakış açısıyla ele almaktadır. Ayrıca, akademik yazım sürecinde sık yapılan hatalar, çözüm yolları ve pratik ipuçları da bu metinde yer almaktadır.

2. SCI VE SSCI’NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

2.1. Tarihsel Gelişim

• SCI’nin Ortaya Çıkışı
  SCI, Eugene Garfield’ın atıf indeksi fikrini hayata geçirmesiyle 1960’lı yıllarda bilim dünyasına kazandırılmıştır (Garfield, 1979). Öncül olarak fen, kimya, fizik ve tıp gibi temel bilimlere odaklanan bu indeks, zamanla farklı disiplinleri de kapsamına alarak genişlemiştir.
• SSCI’nin Kurulması
  Sosyal bilimler alanında da atıf analizine olan ihtiyaç neticesinde Social Sciences Citation Index (SSCI) hayata geçirilmiştir. Psikoloji, sosyoloji, siyaset bilimi, işletme ve eğitim gibi geniş bir yelpazeyi içeren bu indeks, özellikle sosyal bilimcilerin akademik çıktılarını görünür kılmak açısından büyük önem taşır (Creswell, 2018).

2.2. Kapsam ve Disiplinler

• SCI: Kimya, biyoloji, tıp, mühendislik, malzeme bilimi, fizik gibi alanlardan yüzlerce dergiyi içine alır. “SCI-Expanded” ise daha da genişletilmiş bir liste sunarak benzer alanlardan daha fazla dergiyi kapsar.
• SSCI: Sosyal bilimlerin her alt dalını (ekonomi, işletme, finans, eğitim, psikoloji, sosyoloji, antropoloji vb.) barındırır.
• Öteki İndeksler: Arts & Humanities Citation Index (AHCI) beşerî bilimleri, Emerging Sources Citation Index (ESCI) ise yeni ve gelişmekte olan dergileri kapsar (Day & Gastel, 2012).

2.3. Neden SCI-SSCI Yayınları Önemli?

1. Atıf Oranı ve Bilinirlik
   SCI-SSCI kapsamında yayımlanan makaleler, dünya çapındaki araştırmacılar tarafından daha fazla okunur ve atıf alır. Bu, makalenin görünürlüğünün yüksek olması sayesinde gerçekleşir (Karasar, 2020).
2. Akademik Yükselme ve Kariyer
   Bilhassa üniversite ve araştırma kurumlarında akademik terfiler, projelere başvurular ve performans değerlendirmeleri için SCI-SSCI yayınları başat bir role sahiptir.
3. Fon ve Proje Destekleri
   Proje değerlendirme komiteleri, yazarların SCI-SSCI yayınlarına sıkça bakarak araştırma becerileri ve bilimsel etkiyi değerlendirir (Creswell, 2018).

3. ARAŞTIRMA KONUSUNUN SEÇİMİ VE LİTERATÜR TARAMASI

3.1. Özgün Bir Konu Belirleme

Bilimsel bir çalışmanın temel dayanağı, özgün bir araştırma sorusunun veya hipotezin varlığıdır. Özellikle SCI-SSCI dergiler, literatüre katkısı net olmayan veya tekrar niteliğindeki çalışmalara sıcak bakmaz (Booth, Colomb & Williams, 2008). Bu nedenle araştırmacı, konusunu seçerken şu noktalara odaklanmalıdır:

• Literatürdeki boşluk (gap) veya tartışmalı alanın belirlenmesi.
• Kuramsal olarak yetersiz açıklanmış, uygulamada eksik kalmış veya yeni teknolojik-sosyal gelişmelerle ortaya çıkan meselelerin tespiti.
• Disiplinler arası perspektif (örn. biyoteknoloji ve etik, yapay zekâ ve sosyoloji gibi).

3.2. Kapsamlı Literatür İncelemesi

Bir araştırma konusunu seçtikten sonra, kapsamlı bir literatür taraması yapmak esastır. Web of Science, Scopus, Google Scholar gibi veri tabanları bu aşamada önemli araçlardır (Karasar, 2020). Taramada izlenecek adımlar:

1. Anahtar Kelime Belirleme: Örneğin, “organizational commitment,” “job satisfaction,” “transformational leadership,” “machine learning,” “renewable energy” vb.
2. Eski ve Yeni Kaynakların Dengesi: Klasik çalışmalarla güncel araştırmalar arasında bağlantı kurulmalıdır.
3. Kaynakların Kayıt Altına Alınması: Referans yönetimi yazılımları (Zotero, Mendeley, EndNote vb.) kullanmak, kaybolmaları önler ve kaynakça düzenlemesini kolaylaştırır.

3.3. Literatürde Boşluk (Gap) Arayışı

Birçok dergi, “Bu çalışma literatüre ne katkı sağlıyor?” sorusuna açık ve net yanıt arar (Day & Gastel, 2012). Bu nedenle literatür taramasını şu bilinçle yürütmek önemlidir:

• Hangi teorik açıklamalar yetersiz kalmıştır?
• Hangi yöntemler, hangi sorunlarda eksik sonuçlar vermiştir?
• Hangi coğrafi bölgeler veya demografik gruplar henüz incelenmemiştir?

Bu soruları netleştirerek “araştırma problemi” oluşturmak, SCI-SSCI dergilerin dikkatini çekmenin en kritik adımlarından biridir.

4. ARAŞTIRMA TASARIMI: YÖNTEM VE METODOLOJİ SEÇİMİ

4.1. Araştırma Deseni (Design)

1. Nicel Yöntem (Kantitatif)
   • Deneysel tasarım (Experimental design)
   • Kesitsel (Cross-sectional) veya uzunlamasına (Longitudinal) anketler
   • Regresyon, ANOVA, yapısal eşitlik modellemesi (SEM) gibi istatistiksel analizler
2. Nitel Yöntem (Kalitatif)
   • Vaka analizi (Case study)
   • Derinlemesine görüşmeler (In-depth interviews)
   • Odak grup çalışmaları (Focus groups), içerik analizi
3. Karma Yöntem (Mixed Methods)
   • Hem nicel hem de nitel verileri bir araya getirerek daha kapsamlı bir analiz sunmak (Creswell, 2018).

4.2. Ölçüm Araçları ve Veri Toplama

SCI-SSCI dergileri, veri toplama araçlarının geçerlilik (validity) ve güvenirlik (reliability) analizlerinin açıkça raporlanmasına büyük önem verir (Karasar, 2020). Bu bağlamda:

• Seçilen ölçeklerin literatür dayanağı (örn. Cronbach Alfa katsayısı, test-tekrar test güvenirliği)
• Denek veya katılımcı sayısının yeterliliği (ör. G*Power gibi örneklem hesaplama yazılımları)
• Veri toplama sürecindeki etik onay prosedürleri (örn. kurumsal etik kurul onayı)

4.3. Veri Analizi Stratejileri

• Nicel Analiz: Betimsel istatistikler, korelasyon, regresyon, ANOVA, MANOVA, parametre tahmini, yapısal eşitlik modellemesi vb.
• Nitel Analiz: İçerik analizi, tematik analiz, betimsel analiz veya tümevarım-tümdengelim yaklaşımları. Kodlama ve tema geliştirme süreci detaylandırılmalı (Day & Gastel, 2012).
• Yazılım Araçları: SPSS, R, Python, NVivo, MAXQDA gibi programlar, analizleri standartlaştırır ve raporlamayı kolaylaştırır.

Bu aşamada, analiz tekniklerinin seçilen araştırma sorusuyla uyumlu olması, hakemlerin çalışmaya dair olumlu bir kanaate varmasında belirleyicidir (Booth et al., 2008).

5. MAKALE YAZIM SÜRECİ

5.1. Makale Yapısı

5.1.1. Başlık (Title)

• Kısa, öz ve vurucu
• Makalenin temel içeriğini yansıtmalı
• Gerektiğinde alt başlık eklenebilir (Karasar, 2020)

Örnek: “Predicting Employee Turnover: The Mediating Role of Job Satisfaction in Remote Work Settings”

5.1.2. Özet (Abstract)

• Genellikle 150-300 kelime arası
• Araştırmanın amacı, yöntemi, bulguları ve sonuçları özetlenir
• Özgün katkı bir cümle ile vurgulanmalıdır (Creswell, 2018)

5.1.3. Anahtar Kelimeler (Keywords)

• 4-6 anahtar kelime genelde yeterli
• Makalenin indekslenmesini ve bulunmasını kolaylaştırır
• Konuyla doğrudan ilişkili kavramlar seçilmelidir

5.1.4. Giriş (Introduction)

• Literatürdeki eksik veya çelişkileri belirterek konuya giriş yapılır
• Kuramsal çerçeveye hafifçe temas edilir
• Araştırma sorusu veya hipotezleri açıkça ortaya konulur

5.1.5. Kuramsal Çerçeve / Literatür İncelemesi

• Daha kapsamlı teori ve hipotez geliştirme bölümü
• Ana kavramların tanımlanması ve ilişkilerin kurulması
• Var olan çalışmaların eleştirel değerlendirmesi (Booth et al., 2008)

5.1.6. Yöntem (Methodology)

• Örneklem veya çalışma grubunun seçilme biçimi
• Ölçüm araçları ve veri toplama süreci
• Analiz yöntemleri ve yazılım araçları

5.1.7. Bulgular (Findings / Results)

• Elde edilen sonuçlar tablo, grafik, diyagram vb. yardımıyla sunulur
• İstatistiksel sonuçlar (p-değerleri, etki büyüklüğü, güven aralıkları) raporlanır
• Nitel analizlerde kodlar, temalar ve örnek alıntılar kullanılır

5.1.8. Tartışma (Discussion)

• Bulguların literatür ve kuramsal çerçeveyle ilişkisi açıklanır
• Olası çelişkiler veya desteklenen hipotezler irdelenir
• Çalışmanın sınırlılıkları ve geleceğe dönük araştırma önerileri belirtilir (Day & Gastel, 2012)

5.1.9. Sonuç (Conclusion)

• Çalışmanın genel katkısını net bir şekilde özetler
• Uygulamalı sonuçlara, politik ya da yönetimsel önerilere değinilebilir
• Ana mesajı vurgulayarak makaleyi sonlandırır

5.1.10. Kaynakça (References)

• Derginin istediği formatta (APA, Harvard, Chicago vb.) düzenlenmelidir
• Metin içi atıflarla birebir örtüşmeli
• Güncel ve alanla ilgili kaynakların yer aldığı, eksiksiz bir liste hazırlanmalıdır

5.2. Dil, Üslup ve Yazım Kuralları

• Resmî ve akademik bir ton kullanılmalıdır, ancak aşırı karmaşık cümlelerden kaçınılmalıdır.
• İngilizce Düzeltisi: Eğer anadil İngilizce değilse, proofreading ve language editing hizmetlerinden yararlanmak yararlı olacaktır (Karasar, 2020).
• Yazım Hataları ve Düzen: Tablolar, grafikler ve şekiller düzgün şekilde numaralandırılmalı; ilgili metin içinde atıfta bulunulmalıdır.

5.3. Yaygın Hatalar ve Çözüm Önerileri

• Belirsiz Hipotezler: Hipotezlerin neyi test edeceği açıkça belirtilmelidir. Aksi hâlde hakemler, çalışmanın amacını belirsiz bulabilir.
• Eksik Yöntem Detayları: Tekrarlanabilirlik (replication) için yöntem bilgilerinin yeterince ayrıntılı olması önemlidir.
• Uygun Olmayan Referanslar: Güncel literatürü göz ardı etmek veya sadece kendine atıf yapmak, olumsuz bir izlenim yaratır (Creswell, 2018).
• İntihal ve Kaynak Gösterme Sorunları: Tüm alıntılar doğru biçimde atfedilmeli, intihal taraması (Turnitin, iThenticate vb.) yapılmalıdır.

6. DERGİ SEÇİMİ VE STRATEJİLER

6.1. SCI mı, SSCI mi?

• Fen ve Uygulamalı Bilimler: Kimya, biyoloji, mühendislik, tıp vb. alanlarda SCI kapsamındaki dergiler öncelikli tercihtir.
• Sosyal Bilimler: Psikoloji, sosyoloji, işletme, iktisat, uluslararası ilişkiler vb. alanlarda SSCI kapsamındaki dergiler hedeflenir.
• Kesişim Alanları: Örneğin, sağlık iletişimi veya nöroekonomi konuları, hem SCI hem de SSCI’de yer alabilen disiplinler arası çalışmalardır (Day & Gastel, 2012).

6.2. Dergi Etki Faktörü (Impact Factor), CiteScore ve Diğer Metrikler

• Impact Factor (IF): Clarivate Analytics tarafından hesaplanır, derginin son iki yıldaki makalelerinin ortalama atıf sayısını gösterir.
• CiteScore: Scopus veritabanına dayanır, benzer mantıkla atıf performansını ölçer.
• H-Endeksi (H-Index): Derginin ve yazarların genel etki düzeyini yansıtır (Creswell, 2018).

Yayın stratejisi belirlerken sadece IF’ye odaklanmak yerine, derginin kapsamı, hedef kitlesi, editöryal politikaları ve ortalama hakemlik süresi gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır (Karasar, 2020).

6.3. Dergi Bulma Yöntemleri

1. Web of Science Master Journal List
   • Konu veya dergi adı arayabilir, indeks kapsamını filtreleyebilirsiniz.
2. BİDAM (Bilimsel İndeksli Dergi Arama Motoru)
   • Özellikle Türkiye’de geliştirilen bu arama motoru, SCI, SSCI, SCI-Expanded, ESCI gibi indekslerde taranan dergileri listeler.
3. Scopus
   • Başka bir veri tabanı olarak genel bir bakış sunar.
4. Danışman ve Meslektaş Önerileri
   • Alanında uzman hocaların tecrübesine başvurmak, hızlı yönlendirme sağlayabilir (Booth et al., 2008).

6.4. Dergi Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Dergi Kapsamı: Çalışmanızın konu ve yöntemsel yaklaşımı, derginin kapsamıyla uyuşmalıdır.
• Hakem Süresi: Bazı dergiler 6 ay, bazıları 1 yıl ya da daha uzun bir süreçte dönüş yapabilir.
• Kabul Oranı: Çok prestijli dergilerde reddetme oranı %80-90 seviyesinde olabilir (Day & Gastel, 2012).
• Ücretler (APC): Açık erişim veya makale işlem ücreti (Article Processing Charge) politikalarını mutlaka inceleyin.

7. MAKALE GÖNDERİMİ (SUBMISSION) VE HAKEM SÜRECİ

7.1. Kapak Mektubu (Cover Letter) Hazırlama

Editöre hitaben yazılan ve makalenin neden bu dergide yayımlanması gerektiğini açıklayan kısa mektuptur. İçermesi gerekenler:

• Araştırmanın özgünlüğünü kısa bir özetle anlatmak
• Derginin kapsamıyla uyuşma gerekçeleri
• Önceki benzer çalışmalarla farklılıklar (Creswell, 2018)

Örnek bir başlangıç:

*“Sayın Editör,

‘The Impacts of Transformational Leadership on Organizational Commitment: A Meta-Analytical Review’ başlıklı çalışmamızı incelemeniz için saygıyla sunarız. Bu araştırma, son on yılda yayımlanmış 45 çalışmayı meta-analitik yöntemlerle değerlendirerek, dönüştürücü liderlik tarzının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini kantitatif bir çerçevede ortaya koymaktadır…”*

7.2. Çevrimiçi Sistem (Online Submission)

Birçok SCI-SSCI dergi, ScholarOne veya Editorial Manager gibi platformlar üzerinden makale alır. Burada:

• Yazar bilgileri, kurum bilgileri
• Makale dosyası (anonim sürüm)
• Tablo ve şekil ekleri
• Etik onay ve telif formları

gibi belgeler eksiksiz yüklenmelidir. Aksi takdirde editör, gönderiyi incelemeden “desk reject” kararı verebilir (Karasar, 2020).

7.3. Hakem Değerlendirme (Peer Review) Türleri

• Çift Kör Hakemlik (Double-Blind): Yazar ve hakem birbirinin kimliğini görmez.
• Tek Kör Hakemlik (Single-Blind): Hakem yazarın kimliğini görebilir, ancak yazar hakemin kimliğini göremez.
• Açık Hakemlik (Open Review): Hem yazar hem hakem kimliği bellidir (Day & Gastel, 2012).

SCI-SSCI dergilerin çoğu, objektiflik gerekçesiyle çift kör hakemlik sistemini uygular.

7.4. Hakem Değerlendirme Süreci

1. Ön İnceleme (Desk Review): Editör, gönderilen makalenin dergi kapsamına ve temel kalite kriterlerine uyup uymadığına bakar.
2. Hakem Ataması: Genellikle iki veya üç hakem atanır. İlgili uzmanlık alanına sahip hakemler seçilir.
3. Hakem Raporu: Hakemler makaleyi inceler, revizyon, kabul veya red önerisi getirir (Booth et al., 2008).

Hakem raporları çoğu zaman aşağıdaki kategorilerde sonuçlanır:

• Minor Revision (Küçük Düzeltme)
• Major Revision (Büyük Düzeltme)
• Rejection (Reddetme)
• Acceptance (Kabul)

8. REVİZYON VE REDDETME DURUMLARI

8.1. Revizyon (Minor ve Major) Yönetimi

• Hakem Yorumlarına Tek Tek Cevap: Her bir yoruma detaylı, saygılı ve çözüm odaklı yaklaşmak.
• Değişikliklerin İşaretlenmesi: Revize metin içinde, ek açıklamalar veya renkli vurgularla hangi bölümde hangi değişikliğin yapıldığı belirtilmeli.
• Zaman Yönetimi: Revizyon için sıkı bir tarih sınırlaması olabilir (örn. 4 hafta). Makul bir süre içinde düzenlemeleri tamamlamak gerekir (Creswell, 2018).

Örnek revizyon yanıtı:

“Hakem 1 Yorumu: ‘Ölçeklerden elde edilen verilerin geçerliliğini daha kapsamlı raporlamanız gerekir.’
Yanıtımız: Sayfa 7’de, Yöntem bölümünde geçerlilik ve güvenirlik analizlerini (CVR, CVI ve Cronbach Alfa) ayrıntılı biçimde ekledik. Tablo 2 bu analize ait sonuçları içermektedir…”

8.2. Reddetme (Rejection) Sonrası Stratejiler

Makale reddedilebilir; bu, her zaman çalışmanın kalitesiz olduğu anlamına gelmez. Reddin başlıca gerekçeleri şunlar olabilir (Day & Gastel, 2012):

• Dergi kapsamına uymama.
• Önemli metodolojik kusurlar veya verilerin yetersizliği.
• Makalenin özgünlükten yoksun olması.

Reddedilen makale üzerinde düzeltmeler yaparak başka bir dergiye gönderebilirsiniz. Bu noktada:

1. Hakem yorumları doğrultusunda eksiklikleri giderin.
2. Yeni derginin kapsam ve format kurallarına uyarlayın.
3. Makale takip mektubunda (cover letter) önceki deneyimden öğrendiklerinizi kısaca belirtebilirsiniz (Karasar, 2020).

8.3. Tekrar Gönderim (Resubmission)

Bazı dergiler, majör revizyonlar veya reddetme kararından sonra düzeltmeleri göze alabileceklerini belirtirler. Eğer editör “resubmit” seçeneğini açıkça işaretlediyse, makalenizi aynı dergiye de tekrar gönderebilirsiniz. Ancak, bu durumda hakemlerin önceki eleştirilerini eksiksiz karşılamak çok önemlidir (Booth et al., 2008).

9. KABUL ALMA VE YAYIN SONRASI ADIMLAR

9.1. Makale Kabulü Sonrası (Proofreading ve Dizgi)

Makale kabul edildikten sonra şu aşamalar başlar:

1. Proofreading: Yazım, noktalama, tablo veya şekil numaralandırmalarındaki hatalar düzeltilir.
2. Dizgi (Typesetting): Derginin basım formatına uygun hâle getirilir.
3. Yazarın Son Kontrolü: Yazar, son “proof” sürümünü inceleyerek minör hataları bildirmelidir (Day & Gastel, 2012).

Bu aşamada büyük içerik değişikliklerine genellikle izin verilmez.

9.2. Telif Hakkı (Copyright) ve Açık Erişim (Open Access)

• Telif Sözleşmesi: Dergi, makalenin telif hakları veya yayın haklarını devralabilir ya da yazarla paylaşabilir.
• Açık Erişim Seçeneği: Bazı dergiler makale işlem ücreti (APC) talep ederek makaleyi herkesin erişimine açar. Bu, makalenin görünürlüğünü ve atıf alma olasılığını artırabilir (Karasar, 2020).

9.3. Makalenin Yaygınlaştırılması

• Akademik Sosyal Ağlar: ResearchGate, Academia.edu gibi platformlarda çalışma özetini veya linkini paylaşmak atıf sayısını artırabilir.
• Konferans Sunumları: Makale bulgularını sözlü ya da poster sunumuyla paylaşarak bilimsel iletişimi destekleyebilirsiniz.
• Kişisel Web Sayfası: Kişisel web sitenizde ya da kurumsal sayfanızda makalenize ait kısa tanıtımlar ve linkler verebilirsiniz (Creswell, 2018).

10. ATIF ALMA VE AKADEMİK İTİBAR YÖNETİMİ

10.1. Atıf (Citation) ve H-Endeksi

• Atıf: Diğer araştırmacıların, yayınınızda yer alan bulguları ya da kuramsal çerçeveyi referans göstermesidir.
• H-Endeksi (Hirsch Index): Akademisyenlerin, belirli bir sayıda yüksek atıf alan yayın üretmesini esas alan bir metrik. Örneğin, h-endeksiniz 10 ise, en az 10 makalenizin her biri en az 10 atıf almıştır (Hirsch, 2005).

Bu metrikler, akademik performans değerlendirmesinde sıklıkla kullanılır. SCI-SSCI dergilerde yayımlanan çalışmalar, genelde daha yüksek atıf alma potansiyeline sahiptir (Day & Gastel, 2012).

10.2. Araştırmacı Profilleri ve Platformlar

• ORCID (Open Researcher and Contributor ID): Yazarları benzersiz kimlik numaralarıyla tanımlar.
• Google Scholar: Makalelerin atıf sayısını, h-indeksini ve i10-indeksini takip etmeyi kolaylaştırır.
• ResearchGate, Academia.edu: Akademik sosyal ağlar, araştırmacıların birbirleriyle etkileşime girmesini sağlayarak atıf ve işbirliği fırsatlarını artırabilir (Booth et al., 2008).

10.3. Bilimsel Ağ ve İşbirlikleri

• Çalışma konunuzla ilgili konferans ve sempozyumlara katılmak, potansiyel ortaklıkları geliştirir.
• Misafir araştırmacı olarak başka bir kurumda kısa süreli çalışmalar yapmak, farklı veri setlerine ve uzmanlık alanlarına erişimi artırır.
• Uluslararası araştırma projelerine dahil olmak, SCI-SSCI kapsamındaki çok yazarlı yayınların oluşumunu destekler (Karasar, 2020).

11. ÖRNEK VAKA ANALİZLERİ: FARKLI DİSİPLİNLERDE SCI-SSCI YAYINLARI

11.1. Tıp ve Sağlık Bilimleri (SCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Yeni Nesil mRNA Aşılarının Etkinliği ve Güvenilirliği: Sistematik Derleme ve Meta-Analiz”
• Dergi Tercihi: Vaccine, Lancet Infectious Diseases, Nature Medicine gibi SCI kapsamındaki yüksek etki faktörlü dergiler.
• Hakem Süreci: Metodolojik rigor (titizlik) ve istatistiksel analizlerin güvenilirliğine çok dikkat edilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Etik onay ve klinik veri paylaşım izinleri titizlikle dokümante edilmeli.
  2. Revizyon süreçlerinde yönteme dair ufak açıklar dahi ciddi itirazlara yol açabilir.

11.2. Mühendislik ve Teknoloji (SCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Yapay Zekâ Destekli Nesnelerin İnterneti Sistemlerinde Güvenlik Protokolleri: Yeni Bir Hibrit Şifreleme Yöntemi”
• Dergi Tercihi: IEEE Transactions on Industrial Informatics, Computers & Security gibi SCI kapsamındaki dergiler.
• Hakem Süreci: Hakemler, algoritmanın performansını gösteren ek deneyler talep edebilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Kaynak kodu veya pseudo-code sunmak, tekrarlanabilirliği güçlendirir.
  2. Karşılaştırma tablolarında rakip yöntemlerle kendi yönteminizin başarı, hız, bellek kullanımı vb. metriklerini vurgulayın (Day & Gastel, 2012).

11.3. Sosyal Bilimler (SSCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Uzaktan Çalışmada Psikolojik Sözleşme İhlalleri ve Çalışan Verimliliği Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”
• Dergi Tercihi: Journal of Vocational Behavior, Human Resource Management, Organizational Behavior and Human Decision Processes (SSCI).
• Hakem Süreci: Sosyal bilimlerdeki teorik çerçeveye ve hipotezlerin dayandığı literatüre özel önem gösterilir.
• Anahtar İpuçları:
  1. Kültürel farklılıklara dikkat çekmek (Türkiye örneği gibi) kabul şansını artırabilir.
  2. Deneysel veya karma yöntem tasarımları, tek tip anket çalışmalarına göre daha çok ilgi çekebilir (Creswell, 2018).

11.4. Eğitim Bilimleri (SSCI Odaklı)

• Konu Örneği: “Dijital Okuryazarlık Becerilerinin Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Başarısına Etkisi: Karma Yöntemli Bir Araştırma”
• Dergi Tercihi: Computers & Education, British Journal of Educational Technology (SSCI).
• Hakem Süreci: Eğitimle ilgili politikalar, okul yönetimi ve eğitim psikolojisi literatürüyle entegrasyon ararlar.
• Anahtar İpuçları:
  1. Araştırmada kullanılan dijital materyallerin veya platformların örnekleri eklenmeli.
  2. Verilerin geçerlik ve güvenirlik analizlerini (ör. madde analizi, pilot çalışma) detaylı raporlayın (Karasar, 2020).

12. SIK KARŞILAŞILAN SORULAR VE ÇÖZÜMLER

12.1. Uzun Hakem Süreleri

Bazı dergilerde hakem süreci 8-12 ayı bulabilir. Bu, acil yayın ihtiyacı olanlar için dezavantajdır.

Çözüm:

• Derginin önceki hakem süresi raporlarını ve yazar yorumlarını araştırmak.
• Aciliyet durumunuzu kapak mektubunda kısaca belirtebilirsiniz; ancak editörlerin bu talebi kabul etme garantisi yoktur (Booth et al., 2008).

12.2. Yüksek Reddetme Oranları

Prestijli dergilerde reddedilme oranı bazen %80’i aşar. Bu, her zaman makalenin düşük kalitede olduğunu göstermez; dergiye gelen makale sayısı, editoryal tercih veya kapsamla ilgili olabilir.

Çözüm:

• Reddetme gerekçelerini ayrıntılı inceledikten sonra, uygun değişikliklerle başka dergilere yönelmek.
• Alternatif olarak, derginin “resubmit” çağrısı yapması durumunda hakem yorumlarını dikkatle uygulamak (Karasar, 2020).

12.3. İntihal (Plagiarism) Suçlamaları

İntihal, akademik camiada çok ciddi bir etik ihlaldir. Yazarın kendine ait önceki metinlerini kaynak göstermeden kullanması da self-plagiarism olarak değerlendirilir.

Çözüm:

• Mümkün olduğunca özgün ifadeler kullanın.
• Alıntı yapılan her metin için doğru atıf verin.
• Makaleyi göndermeden önce iThenticate veya Turnitin benzeri bir intihal tespit aracında kontrol edin (Day & Gastel, 2012).

12.4. Veri Erişimi ve Paylaşımı

Birçok dergi, araştırma verilerinin şeffaf biçimde paylaşılmasını destekler. Fakat gizlilik, kurumsal kısıtlamalar veya kişisel veri koruma yasaları nedeniyle bu her zaman mümkün olmayabilir.

Çözüm:

• Veri kısıtlamalarını kapak mektubunda veya Yöntem bölümünde açıklayın.
• Anonimleştirilmiş veri setlerini GitHub, OSF (Open Science Framework) gibi platformlara yüklemeyi değerlendirin (Creswell, 2018).

13. GELECEK PERSPEKTİFİ: DİJİTAL YAYINCILIK VE YENİ OLANAKLAR

13.1. Açık Erişim (Open Access) ve Açık Bilim (Open Science)

Son yıllarda, açık erişim politikaları giderek yaygınlaşıyor. Bazı finansman kurumları ve üniversiteler, projelerden çıkan yayınların açık erişim olarak sunulmasını zorunlu kılabiliyor (Karasar, 2020). Bu yaklaşım, bilginin hızlı yayılmasını ve atıf olanaklarının artmasını sağlasa da yazarlar için ek maliyet (APC) oluşturabilir.

13.2. Dijital Dergiler ve Hızlı Yayın

Bazı dergiler, klasik basılı sayıların yanı sıra Online First veya Early View adıyla makaleleri dijital ortamda erken yayımlamaktadır. Bu, makalenin atıf almasını hızlandırır (Booth et al., 2008).

13.3. Yeni Metrikler: Altmetrics ve Sosyal Ağ Analizleri

Makalenin sosyal medyada, haber sitelerinde, bloglarda ve diğer dijital platformlarda ne kadar yaygın paylaşıldığını gösteren “altmetrics”, akademik etkinin daha geniş kitlelere yayılmasını ölçmekte kullanılır (Day & Gastel, 2012). Bu durum, özellikle popüler konulu araştırmalar için hızlı görünürlük fırsatları sunar.

13.4. Disiplinler Arası Çalışmalar

Karmaşık toplumsal ve bilimsel sorunların çözümünde disiplinler arası araştırmaların önemi artmaktadır. Dolayısıyla, nöroekonomi, biyoetik, yapay zekâ hukuku gibi kesişim alanlarındaki yayınlar, SCI-SSCI içinde giderek daha fazla yer bulmaktadır (Creswell, 2018). Araştırmacılar, farklı disiplinlerden işbirlikleri geliştirerek daha kapsamlı projelere imza atabilirler.

14. SONUÇ: BAŞARILI BİR SCI-SSCI YAYIN İÇİN İPUÇLARI

1. Özgün ve Değerli Bir Konu Seçin
   • Literatürdeki eksik ve tartışmalı noktaları tespit edin.
   • Çalışmanızın teorik ve/veya pratik katkısını netleştirin.
2. Sistemli Bir Literatür Taraması Yapın
   • Eski ve yeni kaynakları dengeleyin.
   • Referans yönetim yazılımları kullanarak süreci kolaylaştırın.
3. Güçlü Bir Yöntemsel Altyapı Kurun
   • Örneklem büyüklüğünü, veri toplama aracını ve analiz yöntemini titizlikle planlayın.
   • Gerekirse pilot çalışma yaparak eksiklikleri erken tespit edin.
4. Akademik Yazım Kurallarına Uyun
   • Açık, tutarlı ve anlaşılır bir üslup tercih edin.
   • Dergi yönergelerini (özellikle biçimsel kuralları) dikkatle uygulayın.
5. Dergi Seçimini Stratejik Yapın
   • Sadece etki faktörüne odaklanmayın, dergi kapsamı ve hakem süresini de dikkate alın.
   • Danışman ve meslektaş önerilerinden yararlanın.
6. Hakem Yorumlarını Ciddiyetle Ele Alın
   • Revizyon ister minor ister major olsun, tüm eleştirilere saygılı ve yapıcı bir dille yanıt verin.
   • Red alırsanız, yorumları değerlendirip makaleyi başka dergiye veya revize edilmiş hâliyle aynı dergiye yeniden gönderin.
7. Yayın Sonrası Atıf Yönetimi
   • Makaleyi akademik ağlarda ve sosyal medyada paylaşarak görünürlüğünü artırın.
   • Konferanslara katılarak sonuçlarınızı sunun, yeni işbirlikleri kurun.
8. Etik ve Şeffaflık
   • İntihalden kaçının, tüm veri ve kaynakları doğru şekilde atıfla belirtin.
   • Mümkünse veri setlerini paylaşarak araştırmanın tekrarlanabilirliğini sağlayın (Creswell, 2018).

Bu adımları özenle yerine getiren araştırmacılar, SCI-SSCI dergilerde yayın yapma olasılıklarını önemli ölçüde artıracaklardır. Unutmayın ki başarılı bir makale, yalnızca nitelikli bir araştırmanın ürünü değil, aynı zamanda doğru dergi seçimi, düzgün yazım ve etkili bir sunumla desteklenen bütüncül bir çalışmanın sonucudur.

15. KAYNAKÇA (ÖRNEK REFERANSLAR)

1. Booth, W. C., Colomb, G. G., & Williams, J. M. (2008). The craft of research (3rd ed.). University of Chicago Press.
2. Creswell, J. W. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
3. Day, R. A., & Gastel, B. (2012). How to write and publish a scientific paper (7th ed.). Cambridge University Press.
4. Garfield, E. (1979). Citation indexing: Its theory and application in science, technology, and humanities. John Wiley & Sons.
5. Hirsch, J. E. (2005). An index to quantify an individual’s scientific research output. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(46), 16569-16572.
6. Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (35. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.