Tag Mühendislik

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI

MÜHENDİSLİK TEMEL ALANI 2025 MART DÖNEMİ DOÇENTLİK BAŞVURU ŞARTLARI: KAPSAMLI BİR İNCELEME 

Özet
Bu makalede, Mühendislik Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu yapmak isteyen adaylar için belirlenmiş olan akademik kriterler ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından ortaya konan bu kriterler, adayların doktora (veya eşdeğer nitelikteki sanatta yeterlik) eğitiminden sonra yaptıkları akademik çalışmaları, proje faaliyetlerini, lisansüstü tez danışmanlıklarını, atıfları ve çeşitli diğer kategorileri puanlayarak değerlendirmeyi amaçlar. Mühendislik alanının uygulamalı yapısı, bilime ve endüstriye yönelik katkıları göz önünde bulundurularak, “uluslararası makale”, “ulusal makale”, “tez kaynaklı yayınlar”, “kitap”, “atıf”, “tez danışmanlığı”, “bilimsel araştırma projeleri”, “bilimsel toplantılar”, “eğitim-öğretim” faaliyetleri, “patent/faydalı model”, “ödül”, “editörlük” ve “diğer” gibi çok çeşitli başlıklar oluşturulmuştur.

Özellikle “Uluslararası Makale” kategorisindeki SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus kapsamındaki dergiler, mühendislikte yaygın olarak kullanılan ve uluslararası kabul görmüş dizinlerdir. Bu kapsamda doçent adaylarının yüksek etki faktörlü (impact factor) dergilerde makale yayımlamasını teşvik etmek amacıyla Q1, Q2, Q3 ve Q4 gibi alt sınıflandırmalara göre farklı puanlar verilmektedir. “Ulusal Makale” kategorisinde ise TR Dizin kapsamındaki dergiler ya da diğer hakemli dergilerde yayımlanan çalışmalar belli puanlarla değerlendirilir. Ayrıca doktora sonrası süreçte bir Q1/Q2/Q3 makalede “başlıca yazar” olma, aynı şekilde doktora sonrası dönemde TR Dizin’den en az 10 puan toplama gibi koşullar, doçentlik başvurularında önem taşır.

Bu makalede, hem her bir kategoride hangi tür çalışmaların ne kadar puan getirdiği hem de başvuru için gerekli olan asgari eşiğin (toplam 100 puan, bunun en az 90’ının doktora sonrası elde edilmesi) nasıl sağlanabileceği açıklanacaktır. “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı altında alınabilecek puanın 20 ile sınırlı tutulması ve bunun genel toplamda doktora sonrası üretkenliği vurgulaması da ele alınan diğer konular arasındadır. Patent veya faydalı model tescilleri, TÜBİTAK/AB projelerinde yer almak, lisansüstü tez danışmanlığı yapmak, bilimsel toplantılara bildiri sunmak ve atıf almak gibi çok yönlü akademik faaliyetlere dair puanlama ayrıntıları da bu incelemenin kapsamına girmektedir. Böylece, Mühendislik Temel Alanı’nda 2025 Mart dönemi doçentlik başvurusu planlayan adaylar, hangi faaliyetlere odaklanarak planlı bir kariyer yolu çizebileceklerini görebileceklerdir.

1. Giriş

Mühendislik temel alanı, uygulamalı bilimlerin geniş yelpazesini içeren, endüstri ve toplumun ihtiyaçlarına yönelik çözümler üreten disiplinleri bünyesinde barındırır. Makine, elektrik-elektronik, bilgisayar, kimya, inşaat, endüstri, malzeme, gıda, çevre, biyomedikal, enerji gibi pek çok alt dalı kapsayan mühendislik alanında doçentlik unvanı almak, adayın bağımsız araştırma ve uygulama yetkinliğini uluslararası düzeyde kanıtlaması anlamına gelir.

Türkiye’de doçentlik süreçleri, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde, Üniversitelerarası Kurul (UAK) tarafından belirlenmiş ölçütlerle yönetilir. Bu ölçütler zaman zaman güncellenerek alanın gereksinimlerine uygun biçimde şekillenir. Mühendislik Temel Alanı için 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları da bu sistemin güncel versiyonudur. Adaydan, doktora tezini tamamladıktan sonra çeşitli kategorilerde puan toplaması; uluslararası ve ulusal makale yayımlaması, patent, lisansüstü tez danışmanlığı, bilimsel proje yürütme, atıf alma, bilimsel toplantılara katılma gibi faaliyetleriyle akademik yetkinliğini ortaya koyması beklenir.

Bu makalenin hedefi, Mühendislik Temel Alanı’na özgü 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartlarını düzenli bir biçimde sunmak; adayların hangi kategorilerde kaç puan elde edebilecekleri, gerekli asgari puanların nasıl toplanacağı ve başvuruda hangi belgelerin aranacağı hakkında rehberlik etmektir. Metin boyunca, hem tabloda belirtilen puan değerlerine hem de adayın karşılaması gereken asgari koşullara değinilecek, özellikle “en az 90 puanın doktora sonrası dönemde elde edilmiş olması” ve “Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olarak en az 40 puan” koşulu gibi kritik noktalara vurgu yapılacaktır.

Sonuç olarak, bu metin, doktora sonrası akademik faaliyet planlaması yapan ve Mühendislik Temel Alanı’nda doçentlik unvanına başvurmak isteyen araştırmacılar için kapsamlı bir rehber olacaktır. Adayların, tabloda yer alan her kategoriye dair çalışmalarını zamanında ve planlı şekilde gerçekleştirmeleri, 2025 Mart dönemi başvuru sürecinde yüksek bir başarı şansına sahip olmalarını sağlayacaktır.

2. Asgari 100 Puan ve Doktora Sonrası 90 Puan Koşulu

Mühendislik Temel Alanı’ndan doçentlik başvurusu yapacak adayların, beyan ettikleri eser ve faaliyetlerinden en az 100 puan toplamaları zorunludur. Ancak bu puanın en az 90’ı, doktora unvanının alındığı tarihten sonra gerçekleştirilen çalışmalardan gelmelidir (UAK, 2025, https://www.uak.gov.tr). Aday, doktora öncesindeki eserlerle de puan kazansa bile, bunlar 10 puanı aşamaz.

Buna ek olarak, “3. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” başlığı kapsamında elde edilen puanlar, doktora sonrasına ait 90 puan hesabına katılmaz. Bu uygulama, adayın tez dışı, bağımsız çalışmalara odaklanmasını teşvik eder. Ayrıca, çalışılan disiplinin gerektirdiği “doktora sonrası araştırmacı” yeterliliğini kanıtlamak açısından anlamlı bir sınır çizgisidir.

Her çalışma, tabloda yer alan kategorilerden yalnızca birinde puanlanır. Aynı eser üzerinden iki kategoride birden puan almak mümkün değildir. Ayrıca, tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alırken, iki yazarlı makalelerde “başlıca yazar” 0.8, ikinci yazar 0.5 kat çarpanı kullanır. Üç ve daha fazla yazarlı makalelerde, başlıca yazar puanın yarısını alır, kalan yarı diğer yazarlarca eşit paylaşılır. Başlıca yazarın tanımlanmadığı durumlarda, puan eşit olarak bölünür.

Bu noktada, “başlıca yazar” kavramı önemlidir. Aday, tek yazarlı bir makalede otomatik olarak başlıca yazardır. İki yazarlı makalelerde ilk sırada yer alıyorsa veya doktora öğrencilere danışmanlığını yaptığı makalelerde (öğrencilerle birlikte) birincil yazar olarak listeleniyorsa, “başlıca yazar” kabul edilir. Bu uygulama, adayın makaledeki en büyük bilimsel sorumluluğu üstlendiğini belgelemek amacıyla geliştirilmiştir.

3. Uluslararası Makale

Doktoradan sonra Mühendislik alanında uluslararası atıf dizinlerinde yer alan dergilerde makale yayımlamak, adayın küresel literatürdeki görünürlüğünü ve araştırma kalitesini ortaya koyar. Bu kategori, SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus veya diğer uluslararası indeksler kapsamında taranan dergilerde yayınları içerir.

3.1. SCIE veya SSCI (Q1, Q2, Q3, Q4)

  • Q1: 30 puan

  • Q2: 20 puan

  • Q3: 15 puan

  • Q4: 10 puan

Mühendislik alanında SCIE (Science Citation Index Expanded) çok yaygındır; bazı disiplinlerde SSCI (Social Sciences Citation Index) üzerinden de yayın yapılabilir. Q1 en yüksek etki faktörlü dergileri kapsar.

3.2. AHCI

AHCI (Arts and Humanities Citation Index) kapsamında mimarî tarih, mühendislik etiği gibi sosyal/bilimsel kesişim noktalarında makaleler olabilir. Bu makaleler 20 puan değerindedir.

3.3. ESCI veya Scopus

Bu indekslerdeki dergilerde yayımlanmış her makale 10 puan getirir. Mühendislikte Scopus çok geniş bir kapsama sahiptir.

3.4. Diğer Uluslararası İndeksler

SCIE, SSCI, AHCI, ESCI veya Scopus dışındaki uluslararası indeksli dergiler 5 puan değerindedir.

3.5. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet, Kitap Eleştirisi

Uluslararası nitelikli dergilerde yayınlanmış bu tür kısa yazılar 3 puanla sınırlıdır.

3.6. Doktora Sonrası Zorunluluk (≥ 40 Puan) ve Başlıca Yazar Koşulu

Doktora unvanı alındıktan sonra, SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde başlıca yazar olarak en az bir makale yayımlanması ve bu maddeden toplam 40 puan almak zorunludur (UAK, 2025). Bu, doçentlik adayının yüksek düzeyli dergilerde bağımsız araştırmacı niteliğini göstermesini amaçlar. Yani, sadece Q4 veya ESCI gibi orta kategorilerde makale yayınlayarak bu gerekliliği karşılamak mümkün değildir; mutlaka Q1–Q3 yayınlar olmalıdır.

Örnek olarak, Q1 sınıfında bir makale (başlıca yazar) 30 puan getirebilir. Aday 40 puana ulaşmak için ek bir Q2/Q3 veya Q4/ESCI makale vb. ekleyebilir. Tabii çok yazarlı makalelerde puanın paylaşımı da hesaba katılmalıdır.

4. Ulusal Makale

Türkiye’de yayınlanan hakemli dergiler, TR Dizin gibi dizinlere kayıtlı olanlar da dahil, mühendislik alanındaki ulusal üretimi gösterir.

4.1. TR Dizin Kapsamındaki Dergiler

TR Dizin (TÜBİTAK ULAKBİM) hakemli dergilerdeki makaleler 10 puan değerindedir. Doktora sonrasında en az 10 puan almak zorunludur. Örneğin, tek bir TR Dizin dergisindeki makale (tek yazarlı) 10 puan kazandırabilir. Çok yazarlıysa puan paylaşılacaktır.

4.2. Diğer Hakemli Dergiler

Bunlar 4 puan değerindedir. Hakemli dergi olduğunun kanıtlanması gerekir. TR Dizin’e kıyasla daha düşük puan söz konusudur.

4.3. Editöre Mektup, Araştırma Notu, Özet veya Kitap Kritiği (Ulusal)

2 puan olarak belirlenmiştir. Mühendislikte kısa teknik notlar, editöre mektup vb. bu kategoride yer alır.

4.4. Yabancı Uyruklu Adaylar ve Yurt Dışı Denkliği

TR Dizin koşulunu karşılayamayan adaylar, bunun yerine aynı sayıda yayını uluslararası makale kategorisinde (1. maddenin a, b veya c bentleri) yapmış olmalıdır.

5. Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın

Bu başlık, adayın doktora tezine veya yüksek lisans tezine dayalı yayınlarını kapsar. Adayın tez çalışmasını görünür kılması değerlidir; ancak doktora sonrası bağımsızlığı vurgulamak için puanı 20 ile sınırlandırılmıştır.

5.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI makale: 20 puan

  • ESCI veya Scopus makale: 10 puan

  • Diğer uluslararası indeks: 5 puan

  • TR Dizin: 8 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

  • CPCI’da yayımlanan tam metin/özet bildiriler: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal toplantılarda basılı bildiriler: 2 puan

5.2. Zorunluluk ve Üst Sınır

Bu maddeden en az bir yayın yapmak gerekir. Fakat toplamda 20 puanı aşamaz (UAK, 2025). Örneğin, aday SCIE kapsamındaki bir tez makalesi ile 20 puan alarak bu kategoriyi doldurabilir.

6. Kitap

Mühendislikte kitap çalışmaları, ders kitabı dışındaki özgün monografiler veya derleme kitaplarda bölüm yazma şeklinde görülebilir.

6.1. BKCI Kapsamındaki Kitap ve Bölüm

  • BKCI kapsamındaki kitap: 20 puan

  • BKCI kapsamındaki kitapta bölüm: 10 puan

Dünyaca tanınan yayınevlerinde basılmış, Book Citation Index (BKCI) tarafından taranan kitaplar akademik prestiji yansıtır.

6.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Kitap ve Bölüm

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap: 5 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitapta bölüm: 3 puan

Bu kategori, ders kitabı niteliğinde olmayan özgün bilimsel kitapları kapsar.

6.3. Puan Sınırı

Kitap kategorisinden en fazla 20 puan alınabilir. c veya d bentlerinden toplam 5 puanla sınırlıdır. Aynı kitaptaki bölümlerden sadece biri puanlanabilir.

7. Atıf

Mühendislik alanında atıflar, adayın yayınlarının başka araştırmacılarca ne kadar kullanıldığını, bilimsel etkinin derecesini gösterir.

7.1. Puan Değerleri

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus atıf: 3 puan

  • BKCI kapsamındaki kitap atıf: 2 puan

  • TR Dizin dergi atıf: 2 puan

  • Diğer uluslararası/ulusal kitap/dergide atıf: 1 puan

Doktora sonrası yayınlara atıf üzerinden en az 5 puan toplamak gerekir. Bu kategoriden en fazla 10 puan elde edilebilir. Kişinin kendine yaptığı atıflar veya aynı yayında tekrar eden atıflar geçersizdir.

8. Lisansüstü Tez Danışmanlığı

Mühendislik fakültelerinde, doktora ve yüksek lisans tezlerinin yönetimi adayın akademik gelişmişliğinin göstergesidir.

8.1. Puan Değerleri

  • Doktora tezi: 5 puan

  • Yüksek lisans tezi: 3 puan

Toplam 10 puan sınırı vardır (UAK, 2025). İkinci danışman yarı puan kazanır.

9. Bilimsel Araştırma Projesi

TÜBİTAK, AB projeleri, uluslararası destekli projeler, kamu/özel ArGe projeleri veya üniversite BAP projeleri bu başlığa girer.

9.1. Puan Değerleri

  • AB/TÜBİTAK projesi (öğrenci projesi hariç): koordinatör/yürütücü: 15 puan, araştırmacı: 10 puan, danışman: 5 puan

  • Uluslararası destekli proje: 10 puan

  • Kamu/özel ArGe projesi: 5 puan

  • Üniversite BAP projesi (tez hariç) yürütücülüğü: 3 puan

Toplamda 30 puan aşılmaz. Mühendislik alanında proje deneyimi, endüstri ile iş birliği veya büyük konsorsiyumlarda yer almak çok yaygındır.

10. Bilimsel Toplantı

Kongre, sempozyum, konferans gibi etkinliklerde sunulan bildiriler, mühendislikteki yeni bulguların paylaşılması açısından önemlidir.

10.1. Uluslararası Toplantı (CPCI)

Bu tür toplantıda sunulan ve CPCI’da (Conference Proceedings Citation Index) yayımlanan bildiri 5 puan. Doktora sonrası bu kategoriden en az 5 puan toplamak gerekir, en fazla 10 puan elde edilebilir.

10.2. Diğer Uluslararası/Ulusal Toplantılar

Bildiri 3 puan değerindedir. Toplantının bilimsel nitelik taşıdığını gösteren resmî görevlendirme aranır. Aynı toplantıdan yalnızca 1 bildiri puanlanabilir.

11. Eğitim-Öğretim

Doktora sonrası adayın ders verme ve akademik kadroda çalışma deneyimi, eğitim faaliyetlerindeki yeterliliğini gösterir.

11.1. Ders Verme

  • 4 farklı yarıyılda (dönemlik) ön lisans/lisans/lisansüstü ders: 2 puan

  • 2 farklı yılda (yıllık program) ders: 2 puan

Bu maddeden en az 2 puan alınması zorunlu, en fazla 6 puan elde edilebilir. Doktora sonrasında 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olanlar otomatik 2 puan kazanır.

12. Patent/Faydalı Model

Mühendislikte patent ve faydalı model başvuruları oldukça önemlidir. Endüstriye yönelik inovasyon, buluş, tasarım vb. koruma belgeleri bu kategoride puanlanır.

12.1. Puan Değerleri

  • Uluslararası patent: 20 puan

  • Ulusal patent: 10 puan

  • Faydalı model: 5 puan

  • Kişisel patent başvurusu (değerlendirmeye alınmış): 2 puan

Çoklu sahiplikte puan paylaşılır.

13. Ödül

  • YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü: 25 puan

  • YÖK Üstün Başarı Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Bilim Ödülü: 25 puan

  • TÜBİTAK Teşvik Ödülü (UBYT hariç): 25 puan

  • TÜBA GEBİP, TÜBA TESEP: 25 puan

Aday en fazla 25 puan alabilir. Mühendislikte TÜBİTAK Bilim veya Teşvik Ödülü gibi prestijli ödüller, adayın bilimsel saygınlığını güçlendirir.

14. Editörlük

  • SCIE, SSCI, AHCI, ESCI, Scopus dergide editörlük: 2 puan

  • BKCI/Scopus kapsamındaki kitapta editörlük: 1 puan

  • TR Dizin dergide editörlük: 1 puan

Toplam 4 puanla sınırlıdır (UAK, 2025). Mühendislik alanında dergi editörlüğü, adayın yayın süreçlerini yönetme becerisini gösterir.

15. Diğer

  • Web of Science’a göre h-indeksi ≥ 5: 5 puan

  • İlk 300’de yer alan üniversitede 6 ay kesintisiz araştırma/öğretim: 5 puan

Toplam 10 puan alınabilir. Mühendislikte h-indeksi adayın atıf profilini yansıtır.

16. Kritik Zorunluluklar ve Başvuru Stratejisi

16.1. Doktora Sonrası 90 Puan

Adayın 100 puan toplamış olması yetmez; bu puanın en az 90’ı, doktora sonrası dönemde elde edilmiş olmalıdır. Dolayısıyla, doktora öncesi yayın veya faaliyetlerle en fazla 10 puan kapatılabilir.

16.2. Uluslararası Makale Koşulu (≥ 40 Puan ve Q1–Q3)

Doktora sonrası, SCIE/SSCI kapsamındaki Q1, Q2 veya Q3 dergilerde en az bir makalede başlıca yazar olmak ve bu maddeden toplam 40 puan kazanmak zorunludur. Bu zorunluluk, adayın mühendislik alanındaki üst düzey dergilerde bağımsız araştırmasını göstermesini hedefler.

16.3. Ulusal Makale Koşulu (≥ 10 Puan)

Doktora sonrası süreçte TR Dizin kapsamındaki dergilerden en az 10 puan almak mecburidir. Bu, ulusal literatüre katkıyı teşvik eder.

16.4. Lisansüstü Tez Yayınlarını Sınırlandırma (≤ 20 Puan)

Aday, tez konusundan elde ettiği yayınlarla en fazla 20 puan alabilir. Tez dışı faaliyetler, doktora sonrası bağımsızlığı vurgular.

16.5. Bilimsel Toplantı ve Atıf

  • Bilimsel toplantı kategorisinden doktora sonrası en az 5 puan toplamak, en çok 10 puan almak mümkündür.

  • Atıf kategorisinden en az 5 puan alınmalı, en çok 10 puanla sınırlıdır.

Bunlar, adayın yayınlarının etki düzeyi ve bilimsel iletişimini gösterir.

16.6. Proje Faaliyetleri ve Tez Danışmanlığı

  • Proje kategorisinden en fazla 30 puan elde edilebilir. AB/TÜBİTAK projelerinde yürütücü olmak 15 puan gibi yüksek değer taşır.

  • Tez danışmanlığından en fazla 10 puan elde edilebilir (doktora tezi 5 puan, yüksek lisans 3 puan).

Mühendislikte endüstri iş birlikleri ve proje deneyimi önem arz eder.

16.7. Patent ve Faydalı Model

Patent/faydalı model çalışması yaparak 20 puana kadar alınabilir (uluslararası patent). Kişisel başvuru, değerlendirmeye alınmışsa 2 puan getirir. Mühendislikte teknoloji odaklı yeniliklerin yaygınlığı, bu kategorinin önemini artırır.

16.8. Başlıca Yazar Tanımı ve Puan Paylaşımı

İki yazarlı makalede başlıca yazar 0.8 katsayıyla puan alır, ikinci yazar 0.5 katsayı alır. Üç veya daha fazla yazarlı makalelerde başlıca yazar 0.5, diğer yazarlar kalan 0.5’i eşit paylaşır. Eğer makalede başlıca yazar tanımı yoksa, puan eşit dağıtılır. Doktora danışmanı, öğrencilerle birlikte yazmışsa ve (a) tek yazar; (b) ilk sırada; (c) danışman-lisansüstü öğrenci çalışması durumundaysa başlıca yazar kabul edilir.

16.9. Dosya Hazırlığı ve Belgelendirme

Doçentlik başvurusu yapılırken, her kategoride elde edilen puanlar belgelerle kanıtlanır. Makale kopyaları, dergi indeks bilgileri, konferans bildiri özetleri, proje kabullerini gösteren dokümanlar, patent tescil belgeleri, tez danışmanlık onayları vb. eksiksiz sunulmalıdır. Aday, 90 puanının doktora sonrası dönemde olduğunu, “Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın” kategorisindeki çalışmaların 20 puanı geçmediğini net biçimde göstermelidir.

17. Örnek Senaryolar

17.1. Q1 Yayınlı Aday

  • 1 adet Q1 makale (tek yazarlı): 30 puan

  • 1 adet Q2 makale (tek yazarlı): 20 puan

  • TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 10 puan

  • 2 adet uluslararası bildiri (CPCI): 2×5 = 10 puan

  • 1 adet AB projesinde yürütücü: 15 puan

  • 5 puan atıf alınması (ör. SCIE atıf 3 + SCIE atıf 3, toplam 6 puan ama en fazla 10)

Bu adayın Uluslararası Makale kategorisinden 50 puanı var (30 + 20). Doktora sonrası Q1, Q2 ile zaten 40 puan koşulu aşıldı. Ulusal makalede 10 puan var, toplantılardan 10 puan, projeden 15 puan, atıflardan en az 5 puan. Toplam rahat 100 puanı aşıyor.

17.2. Q3 Yayınla Doçentlik Hedefi

  • 2 adet Q3 makale (tek yazarlı): 2×15 = 30 puan

  • 1 adet Q2 makalede ikinci yazar (başlıca yazar değil): 0.5 katsayı varsa puan 10 → 5 puan kazandırır

  • TR Dizin makalesi (tek yazarlı): 10 puan

  • 1 adet yüksek lisans tezi danışmanlığı: 3 puan

  • 2 uluslararası bildiri (CPCI): 5 + 5 = 10 puan

  • Atıflar: 5 puan

Toplamda 30 (iki Q3) + 5 (Q2 ikinci yazar) + 10 (TR Dizin) + 3 (tez danışmanlığı) + 10 (bildiriler) + 5 (atıf) = 63 puan. Doktora sonrası projede yürütücü (15 puan) ve 1 patent başvurusu (2 puan) eklerse 63 + 15 + 2 = 80 puan. Hala 20 puana ihtiyaç var. Belki ikinci bir TR Dizin makalesi (10 puan) ve 1 BAP projesi (3 puan) + ulusal dergide ikinci makale (4 puan) + 3 atıf puanı eklenebilir. Bunlar planlanmazsa 100’e ulaşmak zor olabilir. Ayrıca Q3 makalelerle 40 puan koşuluna ulaşmak için 2 adet Q3 tek yazarlı (15+15=30) yetmez; aday Q1 veya Q2 başlıca yazar makalesine ihtiyaç duyacaktır.

17.3. Patent Ağırlıklı Yol

  • 1 adet Q1 makale başlıca yazar: 30 puan

  • 1 adet ESCI makale tek yazarlı: 10 puan

  • 1 TR Dizin makale: 10 puan

  • Uluslararası patent (tek): 20 puan

  • Bilimsel toplantıdan 5 puan

  • Atıf 5 puan

  • Projeden 10 puan

Toplam 30+10+10+20+5+5+10 = 90 puan. Doktora öncesi bir makale 10 puan eklerse 100’e erişir. Doktora sonrası yeterliliği gösterirken de 90 puan geçerliliği sağlanır. Tek dikkat edilmesi gereken, “Q1, Q2 veya Q3 dergide başlıca yazar olarak en az 40 puan alma” koşulu. Yukarıdaki tabloda sadece 30 puanı var. Bu nedenle bir Q2 makale (tek yazarlı, 20 puan) eklenmesi gerekebilir.

18. Sonuç

Mühendislik Temel Alanı 2025 Mart dönemi doçentlik başvuru şartları, Türkiye’deki mühendislik araştırmalarını uluslararası standartlara taşıma hedefiyle, adayların doktora sonrası akademik ve endüstriyel üretkenliğini vurgulayan bir puanlama sistemi öngörür. Yüksek etki faktörlü (Q1, Q2, Q3) dergilerde yayımlanan makalelerden 40 puan almayı şart koşmak, adayın küresel ölçekte kabul görmüş çalışmalara imza atmasını teşvik eder. Aynı zamanda, TR Dizin kapsamındaki ulusal dergilerde en az 10 puan koşulu, yerel bilimsel literatürü destekler.

Lisansüstü tezlerden üretilen yayınların 20 puanla sınırlanması, doçentlik hedefinde tez haricindeki bağımsız çalışmaları özendirmek amacını yansıtır. Patent, proje yürütücülüğü, tez danışmanlığı, bilimsel toplantılarda sunum, atıf gibi çok yönlü faaliyetler, 100 puanlık baraja ulaşırken adayın araştırma çeşitliliğini ve uygulama sahasını genişletmesine olanak tanır. Ayrıca editörlük, ödüller, eğitim-öğretim tecrübesi gibi kategoriler, adayın farklı akademik yetkinliklerini ölçmeyi hedefler.

Bir diğer kritik nokta, doçentlik başvurusunda kullanılan 100 puanın en az 90’ının doktora sonrasında elde edilmiş olmasıdır. Bu, doktora eğitimi tamamlandıktan sonra “bağımsız araştırmacı” kimliğinin yeterince geliştiğini göstermenin bir yoludur. Başlıca yazar tanımı, çok yazarlı makalelerde puan paylaşımı, hangi makalenin doktora sonrası sayılacağı gibi detaylar, adayın stratejik yayın planı yapmasını gerekli kılar.

Sonuç olarak, Mühendislik Temel Alanı’nda doçentlik başvurusu yapmayı düşünen akademisyenlerin, doktora sonrası dönemde Q1–Q3 sınıfı dergilerde başlıca yazar olarak makaleler yayımlamaları, TR Dizin dergilerindeki ulusal çalışmalardan asgari 10 puan kazanmaları, tez kaynaklı yayınlarını 20 puanla sınırlamaları, patent/faydalı model gibi yenilikçi çıktılarla ek puan kazanmaları ve proje/atıf/bildiri gibi alanlarda faaliyet göstererek 100 puan barajına ulaşmaları gerekmektedir. Belirlenen tüm bu kurallar, Türkiye’de mühendislik alanındaki akademik kaliteyi yükseltme ve uluslararası rekabet gücünü artırma amacı güden bir sistemin parçası olarak değerlendirilmelidir.

Kaynakça

  • UAK (2025). Mühendislik Temel Alanı 2025 Mart Dönemi Doçentlik Başvuru Şartları. https://www.uak.gov.tr

Anahtar Kelimeler

Mühendislik, Doçentlik, Uluslararası Makale, TR Dizin, Patent, Proje, Lisansüstü Tez, Atıf, Q1/Q2/Q3, Başlıca Yazar, Doktora Sonrası, Bilimsel Toplantı, Ulusal Makale, Tez Danışmanlığı, Puanlama Sistemi

by wporganizasyon Uncategorized

SCI-SSCI yayın yapmanın ipuçları

SCI-SSCI yayın yapmanın ipuçları

 

  1. GİRİŞ

Akademik dünyada, bir araştırmanın değeri ve bilimsel camiadaki görünürlüğü yalnızca çalışmanın içeriğiyle değil, aynı zamanda yayımlandığı derginin uluslararası tanınırlığıyla da ölçülür. Science Citation Index (SCI) ve Social Sciences Citation Index (SSCI), bu anlamda en prestijli indeksler arasında yer alır (Karasar, 2020). SCI; fen, mühendislik ve tıp gibi alanları kapsarken, SSCI; sosyoloji, psikoloji, eğitim, işletme, ekonomi ve iletişim gibi sosyal bilimler alanlarını içerir (Day & Gastel, 2012).

Her iki indeks de Clarivate Analytics (önceki adıyla Thomson Reuters) tarafından yönetilen Web of Science platformunda yer almakta ve akademik yayınların atıf analizini sağlayarak bilimsel etkiyi ölçmektedir. Bu indekslerde yayımlanan makaleler, çoğu üniversite ve araştırma kurumunun akademik yükselme ve değerlendirme kriterlerinde büyük önem taşır (Creswell, 2018). Dolayısıyla, SCI-SSCI kapsamındaki dergilerde makale yayımlamak, araştırmacının uluslararası düzeyde kabul görmesi ve itibar kazanması bakımından kritik bir adımdır.

Bu kapsamlı rehberde, SCI-SSCI kapsamında yayın yapmanın tüm aşamalarına dair detaylı bilgiler, stratejiler ve bol örnekli açıklamalar bulacaksınız. Metin, araştırma konusu seçiminden hakem değerlendirme süreçlerine, dergi seçimi yöntemlerinden atıf yönetimine kadar pek çok konuyu bütüncül bir bakış açısıyla ele almaktadır. Ayrıca, akademik yazım sürecinde sık yapılan hatalar, çözüm yolları ve pratik ipuçları da bu metinde yer almaktadır.

  1. SCI VE SSCI’NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

2.1. Tarihsel Gelişim

  • SCI’nin Ortaya Çıkışı
    SCI, Eugene Garfield’ın atıf indeksi fikrini hayata geçirmesiyle 1960’lı yıllarda bilim dünyasına kazandırılmıştır (Garfield, 1979). Öncül olarak fen, kimya, fizik ve tıp gibi temel bilimlere odaklanan bu indeks, zamanla farklı disiplinleri de kapsamına alarak genişlemiştir.
  • SSCI’nin Kurulması
    Sosyal bilimler alanında da atıf analizine olan ihtiyaç neticesinde Social Sciences Citation Index (SSCI) hayata geçirilmiştir. Psikoloji, sosyoloji, siyaset bilimi, işletme ve eğitim gibi geniş bir yelpazeyi içeren bu indeks, özellikle sosyal bilimcilerin akademik çıktılarını görünür kılmak açısından büyük önem taşır (Creswell, 2018).

2.2. Kapsam ve Disiplinler

  • SCI: Kimya, biyoloji, tıp, mühendislik, malzeme bilimi, fizik gibi alanlardan yüzlerce dergiyi içine alır. “SCI-Expanded” ise daha da genişletilmiş bir liste sunarak benzer alanlardan daha fazla dergiyi kapsar.
  • SSCI: Sosyal bilimlerin her alt dalını (ekonomi, işletme, finans, eğitim, psikoloji, sosyoloji, antropoloji vb.) barındırır.
  • Öteki İndeksler: Arts & Humanities Citation Index (AHCI) beşerî bilimleri, Emerging Sources Citation Index (ESCI) ise yeni ve gelişmekte olan dergileri kapsar (Day & Gastel, 2012).

2.3. Neden SCI-SSCI Yayınları Önemli?

  1. Atıf Oranı ve Bilinirlik
    SCI-SSCI kapsamında yayımlanan makaleler, dünya çapındaki araştırmacılar tarafından daha fazla okunur ve atıf alır. Bu, makalenin görünürlüğünün yüksek olması sayesinde gerçekleşir (Karasar, 2020).
  2. Akademik Yükselme ve Kariyer
    Bilhassa üniversite ve araştırma kurumlarında akademik terfiler, projelere başvurular ve performans değerlendirmeleri için SCI-SSCI yayınları başat bir role sahiptir.
  3. Fon ve Proje Destekleri
    Proje değerlendirme komiteleri, yazarların SCI-SSCI yayınlarına sıkça bakarak araştırma becerileri ve bilimsel etkiyi değerlendirir (Creswell, 2018).
  1. ARAŞTIRMA KONUSUNUN SEÇİMİ VE LİTERATÜR TARAMASI

3.1. Özgün Bir Konu Belirleme

Bilimsel bir çalışmanın temel dayanağı, özgün bir araştırma sorusunun veya hipotezin varlığıdır. Özellikle SCI-SSCI dergiler, literatüre katkısı net olmayan veya tekrar niteliğindeki çalışmalara sıcak bakmaz (Booth, Colomb & Williams, 2008). Bu nedenle araştırmacı, konusunu seçerken şu noktalara odaklanmalıdır:

  • Literatürdeki boşluk (gap) veya tartışmalı alanın belirlenmesi.
  • Kuramsal olarak yetersiz açıklanmış, uygulamada eksik kalmış veya yeni teknolojik-sosyal gelişmelerle ortaya çıkan meselelerin tespiti.
  • Disiplinler arası perspektif (örn. biyoteknoloji ve etik, yapay zekâ ve sosyoloji gibi).

3.2. Kapsamlı Literatür İncelemesi

Bir araştırma konusunu seçtikten sonra, kapsamlı bir literatür taraması yapmak esastır. Web of Science, Scopus, Google Scholar gibi veri tabanları bu aşamada önemli araçlardır (Karasar, 2020). Taramada izlenecek adımlar:

  1. Anahtar Kelime Belirleme: Örneğin, “organizational commitment,” “job satisfaction,” “transformational leadership,” “machine learning,” “renewable energy” vb.
  2. Eski ve Yeni Kaynakların Dengesi: Klasik çalışmalarla güncel araştırmalar arasında bağlantı kurulmalıdır.
  3. Kaynakların Kayıt Altına Alınması: Referans yönetimi yazılımları (Zotero, Mendeley, EndNote vb.) kullanmak, kaybolmaları önler ve kaynakça düzenlemesini kolaylaştırır.

3.3. Literatürde Boşluk (Gap) Arayışı

Birçok dergi, “Bu çalışma literatüre ne katkı sağlıyor?” sorusuna açık ve net yanıt arar (Day & Gastel, 2012). Bu nedenle literatür taramasını şu bilinçle yürütmek önemlidir:

  • Hangi teorik açıklamalar yetersiz kalmıştır?
  • Hangi yöntemler, hangi sorunlarda eksik sonuçlar vermiştir?
  • Hangi coğrafi bölgeler veya demografik gruplar henüz incelenmemiştir?

Bu soruları netleştirerek “araştırma problemi” oluşturmak, SCI-SSCI dergilerin dikkatini çekmenin en kritik adımlarından biridir.

  1. ARAŞTIRMA TASARIMI: YÖNTEM VE METODOLOJİ SEÇİMİ

4.1. Araştırma Deseni (Design)

  1. Nicel Yöntem (Kantitatif)
    • Deneysel tasarım (Experimental design)
    • Kesitsel (Cross-sectional) veya uzunlamasına (Longitudinal) anketler
    • Regresyon, ANOVA, yapısal eşitlik modellemesi (SEM) gibi istatistiksel analizler
  2. Nitel Yöntem (Kalitatif)
    • Vaka analizi (Case study)
    • Derinlemesine görüşmeler (In-depth interviews)
    • Odak grup çalışmaları (Focus groups), içerik analizi
  3. Karma Yöntem (Mixed Methods)
    • Hem nicel hem de nitel verileri bir araya getirerek daha kapsamlı bir analiz sunmak (Creswell, 2018).

4.2. Ölçüm Araçları ve Veri Toplama

SCI-SSCI dergileri, veri toplama araçlarının geçerlilik (validity) ve güvenirlik (reliability) analizlerinin açıkça raporlanmasına büyük önem verir (Karasar, 2020). Bu bağlamda:

  • Seçilen ölçeklerin literatür dayanağı (örn. Cronbach Alfa katsayısı, test-tekrar test güvenirliği)
  • Denek veya katılımcı sayısının yeterliliği (ör. G*Power gibi örneklem hesaplama yazılımları)
  • Veri toplama sürecindeki etik onay prosedürleri (örn. kurumsal etik kurul onayı)

4.3. Veri Analizi Stratejileri

  • Nicel Analiz: Betimsel istatistikler, korelasyon, regresyon, ANOVA, MANOVA, parametre tahmini, yapısal eşitlik modellemesi vb.
  • Nitel Analiz: İçerik analizi, tematik analiz, betimsel analiz veya tümevarım-tümdengelim yaklaşımları. Kodlama ve tema geliştirme süreci detaylandırılmalı (Day & Gastel, 2012).
  • Yazılım Araçları: SPSS, R, Python, NVivo, MAXQDA gibi programlar, analizleri standartlaştırır ve raporlamayı kolaylaştırır.

Bu aşamada, analiz tekniklerinin seçilen araştırma sorusuyla uyumlu olması, hakemlerin çalışmaya dair olumlu bir kanaate varmasında belirleyicidir (Booth et al., 2008).

  1. MAKALE YAZIM SÜRECİ

5.1. Makale Yapısı

5.1.1. Başlık (Title)

  • Kısa, öz ve vurucu
  • Makalenin temel içeriğini yansıtmalı
  • Gerektiğinde alt başlık eklenebilir (Karasar, 2020)

Örnek: “Predicting Employee Turnover: The Mediating Role of Job Satisfaction in Remote Work Settings”

5.1.2. Özet (Abstract)

  • Genellikle 150-300 kelime arası
  • Araştırmanın amacı, yöntemi, bulguları ve sonuçları özetlenir
  • Özgün katkı bir cümle ile vurgulanmalıdır (Creswell, 2018)

5.1.3. Anahtar Kelimeler (Keywords)

  • 4-6 anahtar kelime genelde yeterli
  • Makalenin indekslenmesini ve bulunmasını kolaylaştırır
  • Konuyla doğrudan ilişkili kavramlar seçilmelidir

5.1.4. Giriş (Introduction)

  • Literatürdeki eksik veya çelişkileri belirterek konuya giriş yapılır
  • Kuramsal çerçeveye hafifçe temas edilir
  • Araştırma sorusu veya hipotezleri açıkça ortaya konulur

5.1.5. Kuramsal Çerçeve / Literatür İncelemesi

  • Daha kapsamlı teori ve hipotez geliştirme bölümü
  • Ana kavramların tanımlanması ve ilişkilerin kurulması
  • Var olan çalışmaların eleştirel değerlendirmesi (Booth et al., 2008)

5.1.6. Yöntem (Methodology)

  • Örneklem veya çalışma grubunun seçilme biçimi
  • Ölçüm araçları ve veri toplama süreci
  • Analiz yöntemleri ve yazılım araçları

5.1.7. Bulgular (Findings / Results)

  • Elde edilen sonuçlar tablo, grafik, diyagram vb. yardımıyla sunulur
  • İstatistiksel sonuçlar (p-değerleri, etki büyüklüğü, güven aralıkları) raporlanır
  • Nitel analizlerde kodlar, temalar ve örnek alıntılar kullanılır

5.1.8. Tartışma (Discussion)

  • Bulguların literatür ve kuramsal çerçeveyle ilişkisi açıklanır
  • Olası çelişkiler veya desteklenen hipotezler irdelenir
  • Çalışmanın sınırlılıkları ve geleceğe dönük araştırma önerileri belirtilir (Day & Gastel, 2012)

5.1.9. Sonuç (Conclusion)

  • Çalışmanın genel katkısını net bir şekilde özetler
  • Uygulamalı sonuçlara, politik ya da yönetimsel önerilere değinilebilir
  • Ana mesajı vurgulayarak makaleyi sonlandırır

5.1.10. Kaynakça (References)

  • Derginin istediği formatta (APA, Harvard, Chicago vb.) düzenlenmelidir
  • Metin içi atıflarla birebir örtüşmeli
  • Güncel ve alanla ilgili kaynakların yer aldığı, eksiksiz bir liste hazırlanmalıdır

5.2. Dil, Üslup ve Yazım Kuralları

  • Resmî ve akademik bir ton kullanılmalıdır, ancak aşırı karmaşık cümlelerden kaçınılmalıdır.
  • İngilizce Düzeltisi: Eğer anadil İngilizce değilse, proofreading ve language editing hizmetlerinden yararlanmak yararlı olacaktır (Karasar, 2020).
  • Yazım Hataları ve Düzen: Tablolar, grafikler ve şekiller düzgün şekilde numaralandırılmalı; ilgili metin içinde atıfta bulunulmalıdır.

5.3. Yaygın Hatalar ve Çözüm Önerileri

  • Belirsiz Hipotezler: Hipotezlerin neyi test edeceği açıkça belirtilmelidir. Aksi hâlde hakemler, çalışmanın amacını belirsiz bulabilir.
  • Eksik Yöntem Detayları: Tekrarlanabilirlik (replication) için yöntem bilgilerinin yeterince ayrıntılı olması önemlidir.
  • Uygun Olmayan Referanslar: Güncel literatürü göz ardı etmek veya sadece kendine atıf yapmak, olumsuz bir izlenim yaratır (Creswell, 2018).
  • İntihal ve Kaynak Gösterme Sorunları: Tüm alıntılar doğru biçimde atfedilmeli, intihal taraması (Turnitin, iThenticate vb.) yapılmalıdır.
  1. DERGİ SEÇİMİ VE STRATEJİLER

6.1. SCI mı, SSCI mi?

  • Fen ve Uygulamalı Bilimler: Kimya, biyoloji, mühendislik, tıp vb. alanlarda SCI kapsamındaki dergiler öncelikli tercihtir.
  • Sosyal Bilimler: Psikoloji, sosyoloji, işletme, iktisat, uluslararası ilişkiler vb. alanlarda SSCI kapsamındaki dergiler hedeflenir.
  • Kesişim Alanları: Örneğin, sağlık iletişimi veya nöroekonomi konuları, hem SCI hem de SSCI’de yer alabilen disiplinler arası çalışmalardır (Day & Gastel, 2012).

6.2. Dergi Etki Faktörü (Impact Factor), CiteScore ve Diğer Metrikler

  • Impact Factor (IF): Clarivate Analytics tarafından hesaplanır, derginin son iki yıldaki makalelerinin ortalama atıf sayısını gösterir.
  • CiteScore: Scopus veritabanına dayanır, benzer mantıkla atıf performansını ölçer.
  • H-Endeksi (H-Index): Derginin ve yazarların genel etki düzeyini yansıtır (Creswell, 2018).

Yayın stratejisi belirlerken sadece IF’ye odaklanmak yerine, derginin kapsamı, hedef kitlesi, editöryal politikaları ve ortalama hakemlik süresi gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır (Karasar, 2020).

6.3. Dergi Bulma Yöntemleri

  1. Web of Science Master Journal List
    • Konu veya dergi adı arayabilir, indeks kapsamını filtreleyebilirsiniz.
  2. BİDAM (Bilimsel İndeksli Dergi Arama Motoru)
    • Özellikle Türkiye’de geliştirilen bu arama motoru, SCI, SSCI, SCI-Expanded, ESCI gibi indekslerde taranan dergileri listeler.
  3. Scopus
    • Başka bir veri tabanı olarak genel bir bakış sunar.
  4. Danışman ve Meslektaş Önerileri
    • Alanında uzman hocaların tecrübesine başvurmak, hızlı yönlendirme sağlayabilir (Booth et al., 2008).

6.4. Dergi Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

  • Dergi Kapsamı: Çalışmanızın konu ve yöntemsel yaklaşımı, derginin kapsamıyla uyuşmalıdır.
  • Hakem Süresi: Bazı dergiler 6 ay, bazıları 1 yıl ya da daha uzun bir süreçte dönüş yapabilir.
  • Kabul Oranı: Çok prestijli dergilerde reddetme oranı %80-90 seviyesinde olabilir (Day & Gastel, 2012).
  • Ücretler (APC): Açık erişim veya makale işlem ücreti (Article Processing Charge) politikalarını mutlaka inceleyin.
  1. MAKALE GÖNDERİMİ (SUBMISSION) VE HAKEM SÜRECİ

7.1. Kapak Mektubu (Cover Letter) Hazırlama

Editöre hitaben yazılan ve makalenin neden bu dergide yayımlanması gerektiğini açıklayan kısa mektuptur. İçermesi gerekenler:

  • Araştırmanın özgünlüğünü kısa bir özetle anlatmak
  • Derginin kapsamıyla uyuşma gerekçeleri
  • Önceki benzer çalışmalarla farklılıklar (Creswell, 2018)

Örnek bir başlangıç:

*“Sayın Editör,

‘The Impacts of Transformational Leadership on Organizational Commitment: A Meta-Analytical Review’ başlıklı çalışmamızı incelemeniz için saygıyla sunarız. Bu araştırma, son on yılda yayımlanmış 45 çalışmayı meta-analitik yöntemlerle değerlendirerek, dönüştürücü liderlik tarzının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini kantitatif bir çerçevede ortaya koymaktadır…”*

7.2. Çevrimiçi Sistem (Online Submission)

Birçok SCI-SSCI dergi, ScholarOne veya Editorial Manager gibi platformlar üzerinden makale alır. Burada:

  • Yazar bilgileri, kurum bilgileri
  • Makale dosyası (anonim sürüm)
  • Tablo ve şekil ekleri
  • Etik onay ve telif formları

gibi belgeler eksiksiz yüklenmelidir. Aksi takdirde editör, gönderiyi incelemeden “desk reject” kararı verebilir (Karasar, 2020).

7.3. Hakem Değerlendirme (Peer Review) Türleri

  • Çift Kör Hakemlik (Double-Blind): Yazar ve hakem birbirinin kimliğini görmez.
  • Tek Kör Hakemlik (Single-Blind): Hakem yazarın kimliğini görebilir, ancak yazar hakemin kimliğini göremez.
  • Açık Hakemlik (Open Review): Hem yazar hem hakem kimliği bellidir (Day & Gastel, 2012).

SCI-SSCI dergilerin çoğu, objektiflik gerekçesiyle çift kör hakemlik sistemini uygular.

7.4. Hakem Değerlendirme Süreci

  1. Ön İnceleme (Desk Review): Editör, gönderilen makalenin dergi kapsamına ve temel kalite kriterlerine uyup uymadığına bakar.
  2. Hakem Ataması: Genellikle iki veya üç hakem atanır. İlgili uzmanlık alanına sahip hakemler seçilir.
  3. Hakem Raporu: Hakemler makaleyi inceler, revizyon, kabul veya red önerisi getirir (Booth et al., 2008).

Hakem raporları çoğu zaman aşağıdaki kategorilerde sonuçlanır:

  • Minor Revision (Küçük Düzeltme)
  • Major Revision (Büyük Düzeltme)
  • Rejection (Reddetme)
  • Acceptance (Kabul)
  1. REVİZYON VE REDDETME DURUMLARI

8.1. Revizyon (Minor ve Major) Yönetimi

  • Hakem Yorumlarına Tek Tek Cevap: Her bir yoruma detaylı, saygılı ve çözüm odaklı yaklaşmak.
  • Değişikliklerin İşaretlenmesi: Revize metin içinde, ek açıklamalar veya renkli vurgularla hangi bölümde hangi değişikliğin yapıldığı belirtilmeli.
  • Zaman Yönetimi: Revizyon için sıkı bir tarih sınırlaması olabilir (örn. 4 hafta). Makul bir süre içinde düzenlemeleri tamamlamak gerekir (Creswell, 2018).

Örnek revizyon yanıtı:

“Hakem 1 Yorumu: ‘Ölçeklerden elde edilen verilerin geçerliliğini daha kapsamlı raporlamanız gerekir.’
Yanıtımız: Sayfa 7’de, Yöntem bölümünde geçerlilik ve güvenirlik analizlerini (CVR, CVI ve Cronbach Alfa) ayrıntılı biçimde ekledik. Tablo 2 bu analize ait sonuçları içermektedir…”

8.2. Reddetme (Rejection) Sonrası Stratejiler

Makale reddedilebilir; bu, her zaman çalışmanın kalitesiz olduğu anlamına gelmez. Reddin başlıca gerekçeleri şunlar olabilir (Day & Gastel, 2012):

  • Dergi kapsamına uymama.
  • Önemli metodolojik kusurlar veya verilerin yetersizliği.
  • Makalenin özgünlükten yoksun olması.

Reddedilen makale üzerinde düzeltmeler yaparak başka bir dergiye gönderebilirsiniz. Bu noktada:

  1. Hakem yorumları doğrultusunda eksiklikleri giderin.
  2. Yeni derginin kapsam ve format kurallarına uyarlayın.
  3. Makale takip mektubunda (cover letter) önceki deneyimden öğrendiklerinizi kısaca belirtebilirsiniz (Karasar, 2020).

8.3. Tekrar Gönderim (Resubmission)

Bazı dergiler, majör revizyonlar veya reddetme kararından sonra düzeltmeleri göze alabileceklerini belirtirler. Eğer editör “resubmit” seçeneğini açıkça işaretlediyse, makalenizi aynı dergiye de tekrar gönderebilirsiniz. Ancak, bu durumda hakemlerin önceki eleştirilerini eksiksiz karşılamak çok önemlidir (Booth et al., 2008).

  1. KABUL ALMA VE YAYIN SONRASI ADIMLAR

9.1. Makale Kabulü Sonrası (Proofreading ve Dizgi)

Makale kabul edildikten sonra şu aşamalar başlar:

  1. Proofreading: Yazım, noktalama, tablo veya şekil numaralandırmalarındaki hatalar düzeltilir.
  2. Dizgi (Typesetting): Derginin basım formatına uygun hâle getirilir.
  3. Yazarın Son Kontrolü: Yazar, son “proof” sürümünü inceleyerek minör hataları bildirmelidir (Day & Gastel, 2012).

Bu aşamada büyük içerik değişikliklerine genellikle izin verilmez.

9.2. Telif Hakkı (Copyright) ve Açık Erişim (Open Access)

  • Telif Sözleşmesi: Dergi, makalenin telif hakları veya yayın haklarını devralabilir ya da yazarla paylaşabilir.
  • Açık Erişim Seçeneği: Bazı dergiler makale işlem ücreti (APC) talep ederek makaleyi herkesin erişimine açar. Bu, makalenin görünürlüğünü ve atıf alma olasılığını artırabilir (Karasar, 2020).

9.3. Makalenin Yaygınlaştırılması

  • Akademik Sosyal Ağlar: ResearchGate, Academia.edu gibi platformlarda çalışma özetini veya linkini paylaşmak atıf sayısını artırabilir.
  • Konferans Sunumları: Makale bulgularını sözlü ya da poster sunumuyla paylaşarak bilimsel iletişimi destekleyebilirsiniz.
  • Kişisel Web Sayfası: Kişisel web sitenizde ya da kurumsal sayfanızda makalenize ait kısa tanıtımlar ve linkler verebilirsiniz (Creswell, 2018).
  1. ATIF ALMA VE AKADEMİK İTİBAR YÖNETİMİ

10.1. Atıf (Citation) ve H-Endeksi

  • Atıf: Diğer araştırmacıların, yayınınızda yer alan bulguları ya da kuramsal çerçeveyi referans göstermesidir.
  • H-Endeksi (Hirsch Index): Akademisyenlerin, belirli bir sayıda yüksek atıf alan yayın üretmesini esas alan bir metrik. Örneğin, h-endeksiniz 10 ise, en az 10 makalenizin her biri en az 10 atıf almıştır (Hirsch, 2005).

Bu metrikler, akademik performans değerlendirmesinde sıklıkla kullanılır. SCI-SSCI dergilerde yayımlanan çalışmalar, genelde daha yüksek atıf alma potansiyeline sahiptir (Day & Gastel, 2012).

10.2. Araştırmacı Profilleri ve Platformlar

  • ORCID (Open Researcher and Contributor ID): Yazarları benzersiz kimlik numaralarıyla tanımlar.
  • Google Scholar: Makalelerin atıf sayısını, h-indeksini ve i10-indeksini takip etmeyi kolaylaştırır.
  • ResearchGate, Academia.edu: Akademik sosyal ağlar, araştırmacıların birbirleriyle etkileşime girmesini sağlayarak atıf ve işbirliği fırsatlarını artırabilir (Booth et al., 2008).

10.3. Bilimsel Ağ ve İşbirlikleri

  • Çalışma konunuzla ilgili konferans ve sempozyumlara katılmak, potansiyel ortaklıkları geliştirir.
  • Misafir araştırmacı olarak başka bir kurumda kısa süreli çalışmalar yapmak, farklı veri setlerine ve uzmanlık alanlarına erişimi artırır.
  • Uluslararası araştırma projelerine dahil olmak, SCI-SSCI kapsamındaki çok yazarlı yayınların oluşumunu destekler (Karasar, 2020).
  1. ÖRNEK VAKA ANALİZLERİ: FARKLI DİSİPLİNLERDE SCI-SSCI YAYINLARI

11.1. Tıp ve Sağlık Bilimleri (SCI Odaklı)

  • Konu Örneği: “Yeni Nesil mRNA Aşılarının Etkinliği ve Güvenilirliği: Sistematik Derleme ve Meta-Analiz”
  • Dergi Tercihi: Vaccine, Lancet Infectious Diseases, Nature Medicine gibi SCI kapsamındaki yüksek etki faktörlü dergiler.
  • Hakem Süreci: Metodolojik rigor (titizlik) ve istatistiksel analizlerin güvenilirliğine çok dikkat edilir.
  • Anahtar İpuçları:
    1. Etik onay ve klinik veri paylaşım izinleri titizlikle dokümante edilmeli.
    2. Revizyon süreçlerinde yönteme dair ufak açıklar dahi ciddi itirazlara yol açabilir.

11.2. Mühendislik ve Teknoloji (SCI Odaklı)

  • Konu Örneği: “Yapay Zekâ Destekli Nesnelerin İnterneti Sistemlerinde Güvenlik Protokolleri: Yeni Bir Hibrit Şifreleme Yöntemi”
  • Dergi Tercihi: IEEE Transactions on Industrial Informatics, Computers & Security gibi SCI kapsamındaki dergiler.
  • Hakem Süreci: Hakemler, algoritmanın performansını gösteren ek deneyler talep edebilir.
  • Anahtar İpuçları:
    1. Kaynak kodu veya pseudo-code sunmak, tekrarlanabilirliği güçlendirir.
    2. Karşılaştırma tablolarında rakip yöntemlerle kendi yönteminizin başarı, hız, bellek kullanımı vb. metriklerini vurgulayın (Day & Gastel, 2012).

11.3. Sosyal Bilimler (SSCI Odaklı)

  • Konu Örneği: “Uzaktan Çalışmada Psikolojik Sözleşme İhlalleri ve Çalışan Verimliliği Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”
  • Dergi Tercihi: Journal of Vocational Behavior, Human Resource Management, Organizational Behavior and Human Decision Processes (SSCI).
  • Hakem Süreci: Sosyal bilimlerdeki teorik çerçeveye ve hipotezlerin dayandığı literatüre özel önem gösterilir.
  • Anahtar İpuçları:
    1. Kültürel farklılıklara dikkat çekmek (Türkiye örneği gibi) kabul şansını artırabilir.
    2. Deneysel veya karma yöntem tasarımları, tek tip anket çalışmalarına göre daha çok ilgi çekebilir (Creswell, 2018).

11.4. Eğitim Bilimleri (SSCI Odaklı)

  • Konu Örneği: “Dijital Okuryazarlık Becerilerinin Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Başarısına Etkisi: Karma Yöntemli Bir Araştırma”
  • Dergi Tercihi: Computers & Education, British Journal of Educational Technology (SSCI).
  • Hakem Süreci: Eğitimle ilgili politikalar, okul yönetimi ve eğitim psikolojisi literatürüyle entegrasyon ararlar.
  • Anahtar İpuçları:
    1. Araştırmada kullanılan dijital materyallerin veya platformların örnekleri eklenmeli.
    2. Verilerin geçerlik ve güvenirlik analizlerini (ör. madde analizi, pilot çalışma) detaylı raporlayın (Karasar, 2020).
  1. SIK KARŞILAŞILAN SORULAR VE ÇÖZÜMLER

12.1. Uzun Hakem Süreleri

Bazı dergilerde hakem süreci 8-12 ayı bulabilir. Bu, acil yayın ihtiyacı olanlar için dezavantajdır.

Çözüm:

  • Derginin önceki hakem süresi raporlarını ve yazar yorumlarını araştırmak.
  • Aciliyet durumunuzu kapak mektubunda kısaca belirtebilirsiniz; ancak editörlerin bu talebi kabul etme garantisi yoktur (Booth et al., 2008).

12.2. Yüksek Reddetme Oranları

Prestijli dergilerde reddedilme oranı bazen %80’i aşar. Bu, her zaman makalenin düşük kalitede olduğunu göstermez; dergiye gelen makale sayısı, editoryal tercih veya kapsamla ilgili olabilir.

Çözüm:

  • Reddetme gerekçelerini ayrıntılı inceledikten sonra, uygun değişikliklerle başka dergilere yönelmek.
  • Alternatif olarak, derginin “resubmit” çağrısı yapması durumunda hakem yorumlarını dikkatle uygulamak (Karasar, 2020).

12.3. İntihal (Plagiarism) Suçlamaları

İntihal, akademik camiada çok ciddi bir etik ihlaldir. Yazarın kendine ait önceki metinlerini kaynak göstermeden kullanması da self-plagiarism olarak değerlendirilir.

Çözüm:

  • Mümkün olduğunca özgün ifadeler kullanın.
  • Alıntı yapılan her metin için doğru atıf verin.
  • Makaleyi göndermeden önce iThenticate veya Turnitin benzeri bir intihal tespit aracında kontrol edin (Day & Gastel, 2012).

12.4. Veri Erişimi ve Paylaşımı

Birçok dergi, araştırma verilerinin şeffaf biçimde paylaşılmasını destekler. Fakat gizlilik, kurumsal kısıtlamalar veya kişisel veri koruma yasaları nedeniyle bu her zaman mümkün olmayabilir.

Çözüm:

  • Veri kısıtlamalarını kapak mektubunda veya Yöntem bölümünde açıklayın.
  • Anonimleştirilmiş veri setlerini GitHub, OSF (Open Science Framework) gibi platformlara yüklemeyi değerlendirin (Creswell, 2018).
  1. GELECEK PERSPEKTİFİ: DİJİTAL YAYINCILIK VE YENİ OLANAKLAR

13.1. Açık Erişim (Open Access) ve Açık Bilim (Open Science)

Son yıllarda, açık erişim politikaları giderek yaygınlaşıyor. Bazı finansman kurumları ve üniversiteler, projelerden çıkan yayınların açık erişim olarak sunulmasını zorunlu kılabiliyor (Karasar, 2020). Bu yaklaşım, bilginin hızlı yayılmasını ve atıf olanaklarının artmasını sağlasa da yazarlar için ek maliyet (APC) oluşturabilir.

13.2. Dijital Dergiler ve Hızlı Yayın

Bazı dergiler, klasik basılı sayıların yanı sıra Online First veya Early View adıyla makaleleri dijital ortamda erken yayımlamaktadır. Bu, makalenin atıf almasını hızlandırır (Booth et al., 2008).

13.3. Yeni Metrikler: Altmetrics ve Sosyal Ağ Analizleri

Makalenin sosyal medyada, haber sitelerinde, bloglarda ve diğer dijital platformlarda ne kadar yaygın paylaşıldığını gösteren “altmetrics”, akademik etkinin daha geniş kitlelere yayılmasını ölçmekte kullanılır (Day & Gastel, 2012). Bu durum, özellikle popüler konulu araştırmalar için hızlı görünürlük fırsatları sunar.

13.4. Disiplinler Arası Çalışmalar

Karmaşık toplumsal ve bilimsel sorunların çözümünde disiplinler arası araştırmaların önemi artmaktadır. Dolayısıyla, nöroekonomi, biyoetik, yapay zekâ hukuku gibi kesişim alanlarındaki yayınlar, SCI-SSCI içinde giderek daha fazla yer bulmaktadır (Creswell, 2018). Araştırmacılar, farklı disiplinlerden işbirlikleri geliştirerek daha kapsamlı projelere imza atabilirler.

  1. SONUÇ: BAŞARILI BİR SCI-SSCI YAYIN İÇİN İPUÇLARI
  1. Özgün ve Değerli Bir Konu Seçin
    • Literatürdeki eksik ve tartışmalı noktaları tespit edin.
    • Çalışmanızın teorik ve/veya pratik katkısını netleştirin.
  2. Sistemli Bir Literatür Taraması Yapın
    • Eski ve yeni kaynakları dengeleyin.
    • Referans yönetim yazılımları kullanarak süreci kolaylaştırın.
  3. Güçlü Bir Yöntemsel Altyapı Kurun
    • Örneklem büyüklüğünü, veri toplama aracını ve analiz yöntemini titizlikle planlayın.
    • Gerekirse pilot çalışma yaparak eksiklikleri erken tespit edin.
  4. Akademik Yazım Kurallarına Uyun
    • Açık, tutarlı ve anlaşılır bir üslup tercih edin.
    • Dergi yönergelerini (özellikle biçimsel kuralları) dikkatle uygulayın.
  5. Dergi Seçimini Stratejik Yapın
    • Sadece etki faktörüne odaklanmayın, dergi kapsamı ve hakem süresini de dikkate alın.
    • Danışman ve meslektaş önerilerinden yararlanın.
  6. Hakem Yorumlarını Ciddiyetle Ele Alın
    • Revizyon ister minor ister major olsun, tüm eleştirilere saygılı ve yapıcı bir dille yanıt verin.
    • Red alırsanız, yorumları değerlendirip makaleyi başka dergiye veya revize edilmiş hâliyle aynı dergiye yeniden gönderin.
  7. Yayın Sonrası Atıf Yönetimi
    • Makaleyi akademik ağlarda ve sosyal medyada paylaşarak görünürlüğünü artırın.
    • Konferanslara katılarak sonuçlarınızı sunun, yeni işbirlikleri kurun.
  8. Etik ve Şeffaflık
    • İntihalden kaçının, tüm veri ve kaynakları doğru şekilde atıfla belirtin.
    • Mümkünse veri setlerini paylaşarak araştırmanın tekrarlanabilirliğini sağlayın (Creswell, 2018).

Bu adımları özenle yerine getiren araştırmacılar, SCI-SSCI dergilerde yayın yapma olasılıklarını önemli ölçüde artıracaklardır. Unutmayın ki başarılı bir makale, yalnızca nitelikli bir araştırmanın ürünü değil, aynı zamanda doğru dergi seçimi, düzgün yazım ve etkili bir sunumla desteklenen bütüncül bir çalışmanın sonucudur.

  1. KAYNAKÇA (ÖRNEK REFERANSLAR)
  1. Booth, W. C., Colomb, G. G., & Williams, J. M. (2008). The craft of research (3rd ed.). University of Chicago Press.
  2. Creswell, J. W. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
  3. Day, R. A., & Gastel, B. (2012). How to write and publish a scientific paper (7th ed.). Cambridge University Press.
  4. Garfield, E. (1979). Citation indexing: Its theory and application in science, technology, and humanities. John Wiley & Sons.
  5. Hirsch, J. E. (2005). An index to quantify an individual’s scientific research output. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(46), 16569-16572.
  6. Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (35. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.

 

by wporganizasyon Uncategorized